Tây Ban Nha đang ở trong tình trạng khủng hoảng chính trị nghiêm trọng nhất trong nhiều năm qua khi Catalonia, vùng tự trị giàu có nhất của đất nước, đang nỗ lực để tách ra khỏi đất nước.
| Thủ tướng Tây Ban Nha MarianoRajoy khẳng định sẽ chỉ đối thoại nếu Thủ hiến Catalonia, ông Carles Puigdemont, từ bỏ ý định đòi độc lập. |
Thủ tướng Tây Ban Nha Mariano Rajoy đã lên án, gọi cuộc trưng cầu dân ý để giành quyền ly khai vào hôm 1/10 của Catalonia là “hành động bất hợp pháp không thể chấp nhận được”, đồng thời kháng cáo lên Tòa án Hiến pháp.Hôm 4/10, Thủ tướng Rajoy cũng khẳng định sẽ chỉ đối thoại nếu Thủ hiến Catalonia, ông Carles Puigdemont, từ bỏ ý định đòi độc lập.
Trước đó, trả lời phỏng vấn hãng tin BBC, người đứng đầu vùng tự trị Catalonia, ông Carles Puigdemont kêu gọi quốc tế can thiệp, giúp xử lý khủng hoảng tại Catalonia và cho biết ông sẽ đơn phương tuyên bố độc lập cho Catalonia vào ngày 9/10 tới.
Theo giới chức Catalonia, có rất nhiều lý do để họ quyết tâm tách khỏi Tây Ban Nha, trong đó nền kinh tế giàu có của vùng tự trị này là một trong những yếu tố quan trọng giúp họ tự tin để giành một chỗ đứng độc lập.
Với dân số khoảng 7,5 triệu người, có ngôn ngữ và di sản văn hóa riêng mặc dù vẫn là một phần của Tây Ban Nha trong nhiều thế kỷ, Catalonia còn có quy mô kinh tế - xã hội riêng với ngành nghề đa dạng hơn, đầu tư nước ngoài cao hơn, hệ thống giáo dục tốt hơn, tỷ lệ bất bình đẳng thấp hơn và thị trường việc làm cao cấp hơn so với phần còn lại của Tây Ban Nha.
Nền kinh tế của Catalonia, bao gồm 4 tỉnh là Barcelona, Girona, Lleida và Tarragona, lớn mạnh không thua kém gì một số nước nhỏ trong EU.
Vùng Catalonia là một trong những lực lượng kinh tế năng động nhất của Tây Ban Nha, tạo ra 1/5 nền kinh tế nước này. GDP của Catalonia đạt khoảng 215 tỉ euro, chiếm phần lớn nhất so với các vùng khác của Tây Ban Nha và gần bằng GDP của một số nước nhỏ trong EU.
Mặc dù Catalonia chỉ chiếm 16% dân số nhưng khu vực này lại đóng góp tới 20% GDP của Tây Ban Nha trong năm 2013, góp khoảng 25% tổng xuất khẩu và 23% trong tổng số ngành công nghiệp của Tây Ban Nha. Trong năm 2016, riêng GDP mà Catalonia góp vào nền kinh tế đất nước cũng đạt khoảng 19%. Catalonia tạo ra khoảng 212 tỉ euro GDP, lớn hơn so với phần lớn các nước trong EU và tương đương với nền kinh tế của Phần Lan và Bồ Đào Nha.
GDP bình quân đầu người của Catalonia đạt 28.600 bảng Anh, cao thứ 4 tại Tây Ban Nha, chỉ sau Madrid, vùng Basque và Navarra. Mức này tương đương với tỷ lệ của EU, trong khi đó GDP bình quân đầu người của Tây Ban Nha là 24.000 bảng Anh.
Chỉ số Gini, thước đo về tình trạng bất bình đẳng trong thu nhập, cho thấy bất bình đẳng của Catalonia là 31%, trong khi đó của Tây Ban Nha là 35%. Cũng giống thành phố Madrid, tỷ lệ thất nghiệp tại Catalonia thấp hơn nhiều các khu vực còn lại của xứ sở bò tót, chỉ 13,2% trong quý II năm nay so với con số 17,2% trên cả nước Tây Ban Nha.
Đặc biệt, Catalonia là một khu vực có sức hấp dẫn rất lớn đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Kể từ năm 2003, đã có hơn 1.000 công ty nước ngoài đầu tư vào các dự án tại vùng này. Catalonia đã thu hút được hơn 43 tỉ USD vốn đầu tư nước ngoài, lớn nhất so với các vùng khác của Tây Ban Nha và chiếm hơn ¼ tổng số vốn của cả nước. Trong đó, ô tô, vận tải, hóa chất và dược phẩm là những lĩnh vực nhận được sự đầu tư mạnh mẽ nhất của các công ty nước ngoài. Chỉ riêng 4 ngành công nghiệp này đã tạo ra gần 26.000 việc làm trong khu vực.
Môi trường kinh doanh thân thiện và cơ sở giáo dục tốt là những lợi thế khiến Catalonia trở nên hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư. Theo khảo sát của Ngân hàng Thế giới, việc xin giấy phép xây dựng ở Catalonia chỉ mất khoảng 153 ngày, trong khi đó vùng lân cận Aragón mất 250 ngày và Galicia ở phía tây đất nước mất đến 300 ngày. Để bắt đầu một doanh nghiệp vừa và nhỏ tại đây cũng chỉ mất khoảng 118 ngày, ngắn hơn so với 190 ngày ở các tỉnh như Cantabria và Extremadura.
Bên cạnh đó, vùng Catalonia cũng có ngành du lịch phát triển mạnh với các điểm đến hấp dẫn như bãi biển Costa Brava và thành phố Barcelona, một trung tâm kinh tế, nghệ thuật, văn hóa và du lịch sôi động. Barcelona cũng là nơi sở hữu một trong những đội bóng lớn nhất thế giới, FB Barcelona.
Catalonia thu hút hơn 18 triệu du khách trong năm 2016, chiếm ¼ tổng số khách quốc tế đến Tây Ban Nha. Vùng tự trị này sở hữu sân bay lớn thứ 2 tại Tây Ban Nha, chỉ sau Madrid, và đã vận chuyển hơn 44 triệu hành khách trong năm 2016.
Cảng Barcelona, cảng vận chuyển hàng hóa lớn thứ 3 ở Tây Ban Nha, là một trong những cảng du lịch lớn nhất châu Âu.
Tuy nhiên, khu vực giàu có này cũng có một số điểm yếu. Nợ chính phủ của Catalonia đã tăng gấp 3 lần từ năm 2009, lên hơn 35%, cao hơn so với mức trung bình toàn quốc là 24,8%. Nguyên nhân chủ yếu là do ảnh hưởng từ cuộc khủng hoảng kinh tế. Sự bất ổn về chính trị cùng với hệ thống tài chính phức tạp của khu vực cũng làm tăng chi phí vay vốn cao.
Không thể phủ nhận Catalonia có một nền kinh tế hùng mạnh, nhưng nhiều hàng hóa của khu vực lại đến từ Tây Ban Nha. Trong khi đó, Tây Ban Nha cũng dựa vào các sản phẩm công nghiệp và cơ sở xuất khẩu của khu tự trị vùng đông bắc.
