Kết quả bầu cử giữa kỳ ở Mỹ đã bắt đầu rõ ràng, đảng Cộng hòa có khả năng giành được Hạ viện nhưng với ưu thế về số lượng không cao, Thượng viện vẫn đang ở thế cân bằng giữa hai bên. Cuộc bầu cử giữa kỳ lần này cũng không có “làn sóng đỏ” như nhiều người dự đoán.
Thực tế này khiến chính quyền Tổng thống Joe Biden dường như đã chuẩn bị sẵn sàng đón chờ một chính phủ bị chia rẽ.
Tình trạng bế tắc về chính sách và hoạt động tại Quốc hội có thể sẽ đeo bám Nhà Trắng trong 2 năm tới. Mặc dù Tổng thống Biden có quyền bổ nhiệm các thẩm phán liên bang, thậm chí có thể là các thẩm phán tòa án tối cao nếu đảng Dân chủ giữ quyền kiểm soát Thượng viện, các ưu tiên chính khác của Nhà Trắng bao gồm an ninh môi trường, chăm sóc sức khỏe và quyền sinh sản sẽ bị tạm dừng.
Bài phân tích trên tờ CNA đã chỉ ra 5 vấn đề khiến kết quả bầu cử giữa kỳ ở Mỹ trở nên quan trọng.
Cắt giảm chi tiêu
Đảng Cộng hòa sẽ cố gắng buộc đảng Dân chủ tham gia cải cách an sinh xã hội và Chương trình bảo hiểm sức khỏe liên bang (Medicare) để đổi lấy việc cho phép tăng trần nợ, vốn là giới hạn số tiền mà chính phủ Mỹ được phép vay để có thể tiếp tục hoạt động.
Tuy nhiên, phạm vi và quy mô của việc cắt giảm chi tiêu sẽ phụ thuộc nhiều vào sự đồng thuận của các đảng viên Cộng hòa bởi vì cải cách liên quan đến phúc lợi có nguy cơ vấp phải sự phản đối từ người dân Mỹ. Hiện đảng Cộng hòa vẫn còn chia rẽ trong vấn đề này.
Tiến hành các cuộc điều tra
Lo ngại đặt ra cho phe Dân chủ là đảng Cộng hòa sẽ ra đòn "trả đũa", khởi động các cuộc điều tra nhằm vào các thành viên của đảng này một khi giành quyền kiểm soát Quốc hội.
Phe Dân chủ đã yêu cầu nhiều cuộc điều tra từ sau vụ bạo loạn tại đồi Capitol vào ngày 6/1/2021 của những người ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump.
Chuyên gia dự đoán rằng sắp tới đảng Cộng hòa sẽ khai thác mọi sơ hở nhằm giảm ảnh hưởng của tổng thống đương nhiệm bao gồm khởi động các cuộc điều tra về Covid-19, máy tính xách tay chứa nhiều nội dung nhạy cảm của Hunter Biden (con trai của Tổng thống Biden), hoạt động tư pháp có động cơ chính trị, và việc Mỹ rút khỏi Afghanistan.
Chính sách với Ukraine và Trung Quốc
Theo các chuyên gia, cuộc bầu cử giữa kỳ cũng có thể tác động phần nào đến việc thay đổi các chính sách đối ngoại.
Nhiều đồng minh của Mỹ lo lắng, nếu đảng Cộng hòa giành quyền kiểm soát dù chỉ một viện ở Quốc hội, họ sẽ thắt chặt chi tiêu và vô hiệu hóa các cam kết của Mỹ ở nước ngoài. Đáng chú ý nhất chính là những suy đoán về việc Mỹ rút lại sự ủng hộ đối với Ukraine nếu đảng Cộng hòa chiến thắng.
Tháng trước, lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ - ông Kevin McCarthy, cho biết ông không muốn viết "séc khống” cho viện trợ Ukraine nếu đảng Cộng hòa giành quyền kiểm soát Hạ viện.
Các chuyên gia nhận định rằng việc cắt giảm viện trợ Kiev có thể xảy ra. Tuy nhiên, khả năng Washington xoay trục hoàn toàn khỏi Kiev là không thể, bởi vì đảng Cộng hòa cũng hiểu rằng có đến 3/4 người Mỹ đứng về phía Ukraine trong cuộc xung đột với Nga.
Về chính sách đối ngoại với Trung Quốc, các chuyên gia cho rằng đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ vẫn sẽ đoàn kết trong vấn đề này bởi vì Tổng thống Biden đã ủng hộ lập trường của người tiền nhiệm Donald Trump đối với Bắc Kinh mặc dù chính sách của ông Biden dường như “mềm mỏng” hơn.
Những hệ lụy đối với nền dân chủ Mỹ
Sau bầu cử giữa kỳ, người ta sẽ đổ dồn sự chú ý về cuộc bầu cử tổng thống nhiệm kỳ tiếp theo vào năm 2024. Với hơn 300 đảng viên Cộng hòa cho biết họ sẽ từ chối bầu cho bên cánh hữu khiến nhiều người lo lắng về cuộc bầu cử năm 2024 có thể hỗn loạn hơn cả cuộc bầu cử năm 2020.
Tuy nhiên, các cuộc thăm dò cho thấy người Mỹ hiện tại không ủng hộ những người từ chối bầu cử cực đoan. Cử tri ở bang Pennsylvania và bang Michigan đã không ủng hộ các ứng cử viên mà ông Trump hậu thuẫn.
Chuyên gia nhận định rằng người Mỹ từ cả hai đảng đang mong muốn tìm kiếm sự ổn định từ chính trong các cuộc bầu cử.
Tương lai của ông Trump
Cái tên Donald Trump không có trong lá phiếu ngày 8/11, nhưng cuộc bầu cử giữa kỳ có thể cung cấp manh mối quan trọng về tương lai chính trị của cựu tổng thống Mỹ.
Dường như tương lai của ông Trump trong đảng Cộng hòa ngày càng bị thách thức bởi đối thủ Ron DeSantis. Ông DeSantis đã giành chiến thắng trong cuộc đua vào ghế thống đốc bang Florida với tỷ lệ phiếu bầu rất cao, lật đổ các quận từng là thành trì của đảng Dân chủ.
Theo các chuyên gia, mặc dù kết quả của các ứng cử viên được ông Trump hậu thuẫn khá tích cực nhưng không chắc chắn rằng những thắng lợi này sẽ giúp ích cho ông nếu ông tranh cử tổng thống năm 2024.
Bên cạnh đó, người Mỹ đang mong muốn tìm kiếm sự ổn định trong hệ thống chính trị, vì vậy phong trào không công nhận kết quả bầu cử có thể trở thành tai họa cho ông Trump và những người ủng hộ ông.
