Hạ viện Mỹ nhiều khả năng sẽ thông qua một dự luật có thể khiến các thành viên của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) và các đồng minh, còn gọi là nhóm OPEC+, vướng vào các vụ kiện chống độc quyền với lý do dàn xếp việc giảm nguồn cung làm tăng giá dầu thô toàn cầu.
Hồi đầu tháng 5 này, Ủy ban Tư pháp của Hạ viện Mỹ đang xem xét dự luật Không Sản xuất và Xuất khẩu Dầu (NOPEC) nhằm gây áp lực buộc OPEC ngừng cắt giảm sản lượng.
Theo tờ Oilprice, chính quyền Washington muốn thu hồi quyền miễn trừ quốc gia vốn đã bảo vệ các thành viên OPEC+ và các công ty dầu mỏ quốc gia khỏi các vụ kiện về thông đồng giá.
Trước đó, Ủy ban Tư pháp của Hạ viện cũng đã thông qua dự luật nhằm bảo vệ người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ khỏi sự gia tăng đột biến về chi phí xăng và dầu sưởi vào các năm 2018, 2019 và 2021.
Nếu được ký thành luật, Bộ trưởng Bộ Tư pháp của Mỹ sẽ có khả năng kiện OPEC cùng với các thành viên, chẳng hạn như vương quốc dầu mỏ Ả Rập Saudi, ra tòa án liên bang. Bên cạnh đó, các nhà sản xuất dầu mỏ chủ chốt khác trong liên minh OPEC+, trong đó có Nga cũng có thể bị kiện.
Để trở thành luật, dự luật này sẽ phải thông qua toàn bộ Thượng viện và Hạ viện và được Tổng thống Joe Biden ký phê chuẩn. Hồi tháng 3 vừa qua, một nhóm thượng nghị sĩ lưỡng đảng cũng đưa ra một dự luật tương tự tại Thượng viện Mỹ.
Dù vậy, giới phân tích hoài nghi khả năng dự luật trên sẽ được Quốc hội Mỹ thông qua trong bối cảnh giá dầu gần đây liên tục lao dốc do thị trường lo ngại về nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu.
Giá dầu thế giới hiện đã giảm mạnh về mức 75 USD/thùng sau khi tăng kỷ lục hồi năm ngoái. Trong khi chính quyền Tổng thống Biden muốn giảm giá xăng trước khi mùa lái xe cao điểm trong hè bắt đầu, thì Ả Rập Saudi cần duy trì dầu ở mức giá 80,9 USD để cân bằng ngân sách và đa dạng hóa nền kinh tế.
Giá xăng ở Mỹ hiện ở mức cao hơn so với thời chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump. Tuy nhiên, kết quả thăm dò ý kiến Gallup vào tháng 4 vừa qua cho thấy người Mỹ hiện ít quan tâm hơn đến thị trường xăng dầu trong nước so với một năm trước.
Khi người tiêu dùng Mỹ không phản ứng mạnh với giá xăng và việc giảm nguồn cung của liên minh do Ả Rập Saudi và Nga dẫn đầu đã không thể ngăn chặn đà lao dốc của giá “vàng đen”, nhưng tại sao Washington vẫn muốn gây sức ép kinh tế với OPEC tại thời điểm này?
Theo lý giải của Oilprice, nguyên nhân chính có thể xuất phát từ những diễn biến ngoại giao tích cực ở Trung Đông. Đó là mối quan hệ thân thiện hơn giữa Tehran và Riyadh với vai trò trung gian của Trung Quốc, việc Ai Cập và Iran bắt đầu bình thường hóa quan hệ, Syria tái gia nhập liên đoàn Ả Rập cùng với Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất và Iran đàm phán nhằm thúc đẩy quan hệ.
Dưới danh nghĩa bảo vệ người tiêu dùng, dự luật Không Sản xuất và Xuất khẩu Dầu của Mỹ được xem là động thái trả đũa nhằm vào các quốc gia Ả Rập trong nhóm OPEC và là lời cảnh báo cho các nước khác vì đã bình thường hóa quan hệ với Iran và Syria.
Không chỉ thế, một nhóm các nhà lập pháp lưỡng đảng Mỹ mới đây đã công bố “Đạo luật chống bình thường hóa với chế độ Assad năm 2023” nhằm ngăn chặn các chính phủ nước ngoài tiếp cận Syria và cho phép áp đặt các biện pháp trừng phạt bổ sung với bất kỳ hoạt động kinh tế nào với chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad.
Giới phân tích cho rằng việc bình thường hóa quan hệ giữa các nước Ả Rập trong OPEC với Iran và Syria sẽ làm giảm căng thẳng trong khu vực, nhưng điều này sẽ không có lợi cho Mỹ vì các khách hàng lớn như Riyadh và Abu Dhabi có thể giảm mua vũ khí để đối phó Tehran.
Trong khi đó, theo kết quả Khảo sát Thanh niên Ả Rập năm 2022, hơn 70% người được hỏi muốn Mỹ rút khỏi khu vực Trung Đông. Trái lại, Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Nga hiện được coi là những đồng minh mạnh nhất của khu vực.
Hơn nữa, quan điểm mặc định hướng về phương Tây trong thời kỳ khủng hoảng đang bị lung lay khi các nước Trung Đông có quan hệ tốt với Moscow, Bắc Kinh và Ankara.
Tâm lý này có thể khiến các quốc gia Ả Rập khác, như Ả Rập Saudi, không vội vã tham gia các dự án của Mỹ như Hiệp định Abraham - dự án mà Israel vẫn hy vọng sẽ là một con đường vòng để dẫn tới các cuộc đàm phán hòa bình với người Palestine. Thay vào đó, các quốc gia Ả Rập có thể ủng hộ các sáng kiến trong nước nhằm ổn định khu vực.
Trong bối cảnh đó, chính phủ Mỹ muốn nhằm vào dầu mỏ, lĩnh vực được xem là động lực kinh tế của Trung Đông, và sử dụng các biện pháp trừng phạt để ngăn chặn nỗ lực chấm dứt xung đột, đồng thời gia tăng sự chia rẻ giữa các nước Ả Rập với Iran và Syria.
