Yêu cầu 100% cơ sở giáo dục thực hiện thu các khoản không dùng tiền mặt
Ngày 13/9/2023, Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc ban hành văn bản số 1517/SGDĐT - KHTC hướng dẫn các khoản thu trong trường học, theo đó, “Vĩnh Phúc yêu cầu 100% cơ sở giáo dục thực hiện thu các khoản không dùng tiền mặt”.
Nội dung trên đã khiến dư luận quan tâm, và có những tranh luận cách hiểu trái ngược nhau đối với quy định trong văn bản hướng dẫn.
Có ý kiến thắc mắc việc “yêu cầu 100% cơ sở giáo dục thực hiện thu các khoản không dùng tiền mặt” như nội dung trong văn bản 1517/SGDĐT – KHTC quy định, thì có phạm luật hay không?
Ngày 28/9, trao đổi với PV báo Kinh tế & Đô thị xung quanh vấn đề trên, ông Nguyễn Việt Hà, Phó Chánh Văn phòng Sở GD&ĐT tỉnh Vĩnh Phúc cùng bà Mai Thị Thủy, Phó phòng Kế hoạch Tài chính Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc cho biết, Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc vẫn chấp nhận thu các khoản tiền đóng góp theo quy định cả bằng hình thức tiền mặt.
Cụ thể, văn bản 1517/SGDĐT – KHTC của Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc có nội dung yêu cầu “từ năm học 2023-2024, các đơn vị thực hiện 100% thu học phí, thu dịch vụ, phục vụ và các khoản thu khác không dùng tiền mặt”. Giải thích về nội dung quy định này, ông Nguyễn Việt Hà, Phó Chánh Văn phòng cho biết, đây là chỉ đạo của Sở đến các trường học cơ sở.
“Từ năm 2020 Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc đã chỉ đạo và khuyến khích các nhà trường triển khai thêm phương thức thu không dùng tiền mặt – để cho phụ huynh không phải xếp hàng, hoặc không sẵn tiền mặt thì có thêm phương thức thu mới (chuyển khoản) tiện lợi hơn, không cần trực tiếp đến trường cũng vẫn nộp được. Qua đó tăng sự tiện lợi cho người dân, hạn chế những bất cập nếu chỉ có một phương thức thu", – ông Nguyễn Việt Hà giải thích.
Theo ông Nguyễn Việt Hà, chỉ đạo như thế nhưng nhà trường tổ chức thu không dùng tiền mặt là không dễ, năm học 2022 – 2023 mới đạt hơn 60% (thông tin trên Trang Thông tin điện tử của Sở GD&ĐT đưa ra con số cụ thể 75%) các nhà trường tổ chức thu không dùng tiền mặt.
Nhiều khó khăn trong triển khai thực hiện
Lãnh đạo Văn phòng Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc cũng cho biết, việc tổ chức thu không dùng tiền mặt gặp rất nhiều khó khăn. Do phía phụ huynh học sinh chưa sẵn sàng, chưa thích ứng vì không phải ai cũng có điện thoại thông minh, phần mềm chuyển khoản thanh toán trực tuyến.
Còn phía tổ chức của các nhà trường cũng khó khăn, bởi không phải trường nào cũng tổ chức được - sau khi phụ huynh chuyển khoản thì việc tiến hành kiểm tra cực kỳ vất vả, phải rà soát các nội dung xem các khoản đóng góp có đúng không (số lượng học sinh nhiều, nhiều khoản đóng góp, mức đóng mỗi khoản khác nhau).
“Sở nhận thấy được đây là tiện ích cho người dân, nên chỉ đạo các đơn vị phải khắc phục khó khăn, để hỗ trợ người dân thêm phương thức thu. Nhà trường muốn triển khai thu các khoản không dùng tiền mặt được, thì phải có sự hỗ trợ, khuyến khích hướng dẫn phụ huynh học sinh liên hệ ngân hàng mở tài khoản, và đề nghị ngân hàng hết sức hỗ trợ tạo mọi điều kiện.” – ông Nguyễn Việt Hà thông tin.
Từ thực tế, có thể nhận thấy những trường hợp phụ huynh học sinh không có điều kiện mua sắm điện thoại thông minh, không cài đặt, không biết sử dụng phần mềm thanh toán chuyển khoản, hoặc tài khoản hết tiền.
Vậy thì, phóng viên đặt câu hỏi văn bản 1517/SGDĐT – KHTC có đề cập đến nội dung hướng dẫn đối với các trường hợp không có điều kiện thực hiện thanh toán chuyển khoản hay không?
Trả lời câu hỏi này, ông Nguyễn Việt Hà, Phó Chánh Văn phòng Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc cho rằng, Sở vận động khuyến khích phụ huynh học sinh thực hiện thu phí không dùng tiền mặt (hỗ trợ cài đặt phần mềm, hỗ trợ miễn phí phần mềm, hỗ trợ không mất phí giao dịch…).
“Khi triển khai gặp khó khăn thì có số điện thoại để liên hệ giải quyết, phải liên hệ đầu tiên đến hiệu trưởng để giải quyết, các cấp ngành địa phương không giải quyết được nữa thì có cấp trên giải đáp. Tại sao lại phải đi hướng dẫn người dân cầm tiền mặt đến đóng? Không cần phải đưa nội dung trong trường hợp người dân bất khả kháng (không có điều kiện thực hiện theo phương thức chuyển khoản) thì phải thu tiền mặt.” – ông Nguyễn Việt Hà nói.
Phạt và không phạt
Lãnh đạo Văn phòng Sở GD&DDT Vĩnh Phúc chia sẻ thêm, nhà trường phải triển khai tổ chức được việc thu không dùng tiền mặt. Người dân giao dịch “tiền trao cháo múc” thì không xử phạt được. Không có chuyện nhà trường vẫn để xảy ra tình trạng thu các khoản phí bằng tiền mặt thì sẽ bị xử phạt, hay chịu hình thức kỷ luật. Chỉ có việc đánh giá về mặt vận động truyền thông, về mặt điều kiện kinh tế xã hội vùng miền, về mặt nhà trường đã hỗ trợ tốt hay chưa…
Giải thích quy định về vấn đề tăng cường giám sát việc các nhà trường tổ chức thực hiện phương án thu các khoản không dùng tiền mặt, theo nội dung ghi trong văn bản 1517/SGDĐT – KHTC, ông Nguyễn Việt Hà cho biết: Việc thanh tra kiểm tra làm minh bạch các khoản thu theo nguyên tắc quản lý nhà nước là công đoạn giúp các đơn vị nhà trường, giúp cho ngành nhìn thấy rõ việc khó khăn hay vướng mắc gì thì kịp thời tháo gỡ. Đồng thời nhằm phát hiện sớm các khó khăn để kiến nghị lên cơ quan cao hơn, xử lý hỗ trợ ngay tại chỗ đối với đơn vị.
“Các đơn vị bị phát hiện làm trái với nội dung văn bản này thì sẽ bị xử lý phê bình. Cụ thể trường nào không đưa được ra phương thức triển khai thực hiện thu không tiền mặt là Sở GD&ĐT có văn bản phê bình ngay. Trường hợp phụ huynh học sinh đem tiền mặt đến nộp mà trường không thu là sai.” – ông Nguyễn Việt Hà cho biết.
Thực tế, văn bản 1517/SGDĐT – KHTC có nội dung cho biết sẽ “tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát các khoản thu ngoài ngân sách nhà nước, đồng thời có hình thức xử lý nghiêm đối với đơn vị, cá nhân cố ý thực hiện trái văn bản hướng dẫn này”.
Từ quy định có nội dung như vậy, đã dẫn đến băn khoăn thắc mắc từ dư luận, về khả năng nếu không thực hiện chuyển khoản theo hướng dẫn (mà dùng tiền mặt trong các khoản đóng góp) thì có được xem là hành vi làm trái văn bản hướng dẫn, sẽ bị nghiêm cấm và xử lý hay không ?
