Xây dựng môi trường mua sắm trực tuyến an toàn, minh bạch

Lỗ hổng từ nhiều phía

Theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), TMĐT tại Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng, đạt mức 18 - 25% mỗi năm. Quy mô thị trường TMĐT năm 2024 dự báo vượt mốc 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023 và chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa, doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước. Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển này là hàng loạt thách thức, đặc biệt là vấn đề hàng giả, hàng kém chất lượng, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và thông tin quảng cáo sai lệch.

Song, sự phát triển của TMĐT cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, không đúng như quảng cáo và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Bên cạnh đó, người tiêu dùng chưa hiểu biết đầy đủ, không theo kịp những tình hình diễn biến mới xảy ra, tạo điều kiện cho một số doanh nghiệp, cá nhân trục lợi dẫn đến kết quả cuối cùng là người tiêu dùng phải hứng chịu những thiệt hại về vật chất và tinh thần, sức khỏe...

Hiện những nhà sáng tạo nội dung, hay những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội (KOL) đang giúp các thương hiệu giới thiệu về sản phẩm chất lượng, giá cả, tạo niềm tin, thậm chí là “cơn sốt” để người tiêu dùng tin mua sử dụng.

Mới đây, sản phẩm kẹo rau củ Kera do Công ty CP Tập đoàn Chị Em Rọt công bố và được sản xuất tại Công ty Cổ phần ASIA LIFE (Đắk Lắk), được những người nổi tiếng như Quang Linh Vlogs, Hằng Du Mục, Hoa hậu Thùy Tiên quảng bá "1 viên kẹo bằng cả đĩa rau" tạo sóng trên mạng xã hội. Nhưng kết quả kiểm nghiệm từ Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia cho thấy, những người quảng cáo sản phẩm kẹo rau trên mạng xã hội đã thổi phồng hiệu quả của sản phẩm. Việc này không chỉ gây thiệt hại vật chất, mất niềm tin của người tiêu dùng, mà còn ảnh hưởng đến uy tín của tổ chức, cá nhân kinh doanh… 

Thực tế này theo Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký BCH Hội Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam Vũ Văn Trung xuất phát từ cả hai phía.

Thứ nhất, các cơ sở, tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh trên sàn thương mại điện tử thiếu ý thức, vì mưu cầu lợi ích của mình mà sẵn sàng đưa hàng không đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm lên sàn thương mại điện tử để thu lợi bất chính.

Thứ hai, người tiêu dùng chưa hiểu biết đầy đủ, không theo kịp những tình hình diễn biến mới xảy ra, tạo điều kiện cho những doanh nghiệp, cá nhân trục lợi dẫn đến kết quả cuối cùng là người tiêu dùng phải hứng chịu những thiệt hại về vật chất và tinh thần, sức khỏe.

Kiểm soát chặt

Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023, có hiệu lực từ ngày 1/7/2024, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý bảo vệ người tiêu dùng trong TMĐT. Bà Nguyễn Quỳnh Anh - Phó Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh quốc gia (Bộ Công Thương), cho biết luật này đi kèm với nhiều văn bản hướng dẫn thi hành nhằm đảm bảo thực thi hiệu quả.

Để thực thi hiệu quả khung pháp lý này, công tác tuyên truyền, phổ biến thông tin là một trong những trọng tâm cơ bản. Ngoài ra, tăng cường hợp tác quốc tế, nhằm trao đổi thông tin với các tổ chức, chuyên gia để có thể tìm ra giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Đồng thời, hoạt động kiểm tra, kiểm soát, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực cũng được quy định cụ thể tại Luật và các Nghị định liên quan mới được ban hành, để đảm bảo bao trùm được các hình thức vi phạm mới xuất hiện, cũng như mang tính răn đe đối với các đối tượng có ý định vi phạm. “Như vậy chúng ta có một vòng tròn khép kín: từ khung pháp lý, từ việc tuyên truyền phổ biến, từ việc trao đổi thông tin trong khuôn khổ hợp tác quốc tế và cuối cùng là xử phạt nếu như phát hiện ra hành vi vi phạm” - bà Quỳnh Anh cho biết.

Ông Vũ Văn Trung - Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam và các hội thành viên tỉnh, thành xác định, công tác tuyên truyền, giáo dục cho người tiêu dùng đóng vai trò rất quan trọng, để cung cấp thông tin về những chủ thể, tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT, giúp người tiêu dùng tránh tình trạng thiếu thông tin, thiếu hiểu biết. Hội cũng khuyến khích người tiêu dùng hãy thông thái trong lựa chọn và lắng nghe ý kiến của các cơ quan quản lý Nhà nước, hay mạnh dạn lên tiếng bảo vệ quyền lợi của mình kể cả trước những dấu hiệu vi phạm nhỏ nhất.