Xóa bỏ “đóng đinh” nhà ở xã hội là nhà giá rẻ, chất lượng thấp

Đây là quan điểm của các chuyên gia, kiến trúc sư tại tọa đàm “Quy hoạch, kiến trúc nhà ở xã hội - Hiện tại và tương lai” được Hội Kiến trúc sư Hà Nội tổ chức chiều 1/12.

Loay hoay với thiết kế 

Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hà Nội, KTS Nguyễn Văn Hải cho biết, buổi tọa đàm được tổ chức nhằm giúp các kiến trúc sư và hội viên của Hội có thêm kiến thức, thông tin tổng thể về kế hoạch, quy hoạch phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) của Hà Nội đến năm 2030. Đồng thời chia sẻ kinh nghiệm thiết kế NƠXH của các kiến trúc sư Hà Nội và Thụy Sỹ giai đoạn vừa qua tại một số đô thị lớn của Việt Nam và thế giới

Theo KTS Nguyễn Văn Hải, mặc dù chính thức được luật hóa từ năm 2005 tại Luật Nhà ở 2005 và đã được triển khai xây dựng nhiều tại các đô thị lớn, khu công nghiệp, tuy nhiên cho đến nay quỹ NƠXH vẫn còn rất khiêm tốn so với nhu cầu. Việc sở hữu một căn NƠXH hiện vẫn đang là ước mơ cả đời của rất nhiều người nghèo, người thu nhập thấp, cán bộ chiến sĩ lực lượng vũ trang, công nhân, viên chức…

Bên cạnh sự ít ỏi của số lượng thì chất lượng xây dựng, thiết kế NƠXH cũng là điều đáng bàn. Trong giai đoạn đầu phát triển, do hạn chế về kinh phí nên chất lượng căn hộ nhiều khu NƠXH sau một số năm sử dụng đã xuống cấp. Đặc biệt, quá trình triển khai các dự án gần như không có sự đầu tư, tìm tòi thoả đáng về hình thái kiến trúc, bảo đảm tiện nghi tối thiểu cho không gian ở.

“Chúng ta vẫn loay hoay với việc làm thế nào để trong diện tích nhỏ hẹp của các căn hộ, đời sống của người dân sẽ tốt đẹp hơn... Nhìn lại các dự án nhà ở xã hội trong thời gian qua, từ những chính sách tổng thể đến các vấn đề quy hoạch, kiến trúc đều còn nhiều vấn đề tồn tại” - KTS Nguyễn Văn Hải nhìn nhận.

KTS Nguyễn Văn Hải nêu, đề tài NƠXH đã được rất nhiều cơ quan, tổ chức tọa đàm, hội thảo nhưng vẫn còn rất nhiều nội dung cần tiếp tục nghiên cứu, trao đổi thông tin, đặc biệt là trách nhiệm xã hội của các kiến trúc sư với sứ mệnh là những người tạo lập các không gian sống tiện nghi cho NƠXH, sáng tạo ra các “tác phẩm” NƠXH xứng tầm trong thời đại 4.0.

Cùng đề cập vấn đề, Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội Nguyễn Trọng Kỳ Anh nêu, làm thế nào để giới kiến trúc sư có thể thiết kế NƠXH không chênh lệch so với nhà ở thương mại là vấn đề rất khó. Người làm quy hoạch không thể giải quyết được mà cần các cơ chế, chính sách đồng bộ. Ngoài ra, các cơ quan hoạt động nghề nghiệp cũng cần đưa ra các kiến nghị, giải pháp đối với các cơ quan quản lý Nhà nước về nội dung này.

Kéo gần khoảng cách giữa hai loại hình nhà ở

KTS Manuel Der Hagopian - đồng sáng lập G8A Architects, đến từ Thụy Sĩ đã chia sẻ những thành công của G8A Architects trong dự án tư vấn tổ hợp nhà ở xã hội hiện đại nhất trong 20 năm đầu Thế kỷ 21 ở Singapore, quốc gia có chương trình nhà ở cho mọi người thành công nhất trên thế giới từ những năm 1980. Đặc biệt, tác phẩm Nhà ở xã hội Xanh của G8A Architects có mặt trên đồng tiền của Singapore.

Theo KTS Manuel Der Hagopian, ở Singapore họ coi NƠXH là niềm tự hào dân tộc, công cụ đưa đất nước đi lên và các khu đất để xây nhà ở xã hội thường ở trung tâm các khu du lịch. NƠXH lúc đầu cũng chỉ là những khu nhà hình hộp diêm nhưng sau 50 năm phát triển hiện nó đã có rất nhiều biến đổi. Đến thời điểm này NƠXH không còn là những khối bê tông hộp diêm mà là những công trình áp dụng các tiêu chuẩn xanh, tiết kiệm năng lượng…, 80% cấu kiện nhà ở xã hội là đúc sẵn.

Đây cũng là bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Mô hình NƠXH tại đất nước này là Chính phủ đầu tư, xây dựng với mục tiêu là cung cấp đầy đủ quỹ NƠXH cho người dân.

Ngoài ra, KTS Manuel Der Hagopian cũng đã chia sẻ kinh nghiệm phát triển mô hình NƠXH của các TP như Thâm Quyến (Trung Quốc), Zurich (Thụy Sĩ). “Phát triển NƠXH, nhà ở giá rẻ không chỉ là vấn đề của Hà Nội, của Việt Nam mà rất nhiều nước trên thế giới quan tâm. Mỗi đất nước có một mô hình khác nhau về phát triển NƠXH mà không có một mô hình tối ưu nào Việt Nam có thể học tập hoàn toàn, mà có thể chắt lọc để áp dụng phù hợp với điều kiện thực tiễn. Và dù với mô hình nào thì điều quan trọng là kiến tạo giá trị phải quan trọng hơn lợi ích kinh tế” - KTS Manuel Der Hagopian lưu ý.

Là đơn vị tư vấn có nhiều năm tham gia làm NƠXH, hiện đang thực hiện 17 dự án NƠXH tại 12 tỉnh, thành trong cả nước và 8 dự án tại Hà Nội, Chủ tịch Công ty CP Kiến trúc Lập Phương - CUBIC Architects, KTS Trần Vũ Lâm chia sẻ, cách hiểu và nhận thức về loại hình nhà ở này từ trước đến nay thường vẫn bị “đóng đinh” là nhà giá rẻ, chất lượng thấp. Giá căn hộ rẻ là do chất lượng xây dựng thấp, áp dụng các tiêu chuẩn thiết kế xây dựng ở mức thấp, cắt giảm các trang thiết bị, tiện nghi sử dụng để giảm giá thành.

Tuy nhiên trên thực tế, NƠXH là một phân khúc nhà ở quan trọng trong quá trình phát triển đô thị và an sinh xã hội. Trung bình quỹ đất dành cho NOXH chiếm khoảng 20% quỹ đất nhà ở đô thị nên có tác động lớn đến bộ mặt kiến trúc – quy hoạch. Do vậy thiết kế NƠXH là công việc khó, thách thức hơn thiết kế dự án nhà ở thương mại vì đây là một bài toán với nhiều biến số và nhiều yêu cầu, quy định đặc thù và phức tạp hơn.

Tổng Giám đốc Công ty CP Kiến trúc Lập Phương - CUBIC Architects, KTS Nguyễn Trung Dũng nêu quan điểm, giá NƠXH thấp không đồng nghĩa với nhà ở chất lượng thấp, việc thiết kế và xây dựng căn hộ NƠXH và căn hộ nhà ở thương mại đều phục vụ cho nhu cầu ở của con người và đều tuân thủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn thiết kế về nhà ở. Hiện tại, khi thiết kế và xây dựng căn hộ NƠXH vẫn đang phải tuân thủ theo các quy định pháp luật xây dựng để đảm bảo chất lựợng và an toàn sử dụng như đối với căn hộ thương mại: QC-01 về quy hoạch, QC-04 về chung cư, QC-05 về an toàn sử dụng, QC-06 về PCCC…

Đặc biệt, cần hết sức tránh việc “mặc đồng phục” cho NƠXH chỉ là những cục bê tông cắm trên mặt đất, thiếu giải pháp về cảnh quan, cây xanh. Nhất là cần quan tâm đến các giải pháp hoàn thiện mặt đứng công trình trên nguyên tắc không làm tăng chi phí đầu tư. Vận dụng tối đa các vật liệu hoàn thiện trên thị trường để sáng tạo hình ảnh kiến trúc cho NƠXH.