Xuất khẩu gạo năm 2024 sẽ tiếp tục đắt hàng, được giá

Giá gạo xuất khẩu lập đỉnh 34 năm

Số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, sản lượng gạo xuất khẩu 11 tháng năm 2023 của Việt Nam đã đạt 7,8 triệu tấn, với giá trị kim ngạch 4,4 tỷ USD. Đây là con số kỷ lục, cao nhất trong 34 năm trở lại đây và dự kiến sẽ còn tiếp tục tăng trong thời gian tới.

Thị trường số 1 của gạo Việt Nam là Philippines, hiện chiếm khoảng 35% thị phần gạo xuất khẩu. Trong 11 tháng năm 2023, lượng gạo xuất khẩu sang quốc gia này đạt 2,63 triệu tấn, tương ứng 1,41 tỷ USD. Tiếp đến là Indonesia, Trung Quốc và các quốc gia châu Phi.

Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam diễn biến tương đối phức tạp từ năm 2021. Cụ thể, đầu năm 2021, giá gạo đạt ngưỡng 550 USD/tấn, nhưng đến khoảng giữa năm 2022, con số này giảm xuống sát 460 USD/tấn, sau đó tăng cao đột biến trong năm 2023. Giá gạo xuất khẩu thời điểm cao nhất được ghi nhận vào tháng 10/2023, đạt 640 USD/tấn.

Tỷ trọng giống lúa chất lượng cao của Việt Nam tăng từ 50% năm 2015 lên 74% năm 2020 chiếm 74% và hiện đạt 85%. Khối lượng gạo xuất khẩu được giữ ở mức 6 triệu tấn và có xu hướng tăng trưởng qua các năm, với giá trị xuất khẩu liên tục trên 3 tỷ USD mỗi năm.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết, sản phẩm gạo xuất khẩu chính của Việt Nam vẫn là gạo trắng, chiếm tới hơn 60% trong cơ cấu, đạt hơn 2,3 tỷ USD. Gạo Việt Nam ngày càng có nhận diện về thương hiệu trên bản đồ thế giới. Đáng chú ý, nhu cầu nhập khẩu của các nước sẽ biến động. Một số quốc gia sẽ giảm, như Brazil, Ai Cập, Ghana… nhưng một số nước, trong đó có bạn hàng lớn của Việt Nam - Indonesia lại dự báo tăng khoảng 600.000 tấn.

Nhiều chuyên gia cũng dự báo, sản lượng gạo toàn cầu có thể đạt kỷ lục gần 520 triệu tấn, đồng thời mức tiêu thụ cũng tiến sát 525 triệu tấn. Do lượng tồn kho toàn cầu giảm, chỉ còn hơn 160 triệu tấn, nên đây là thời cơ lớn cho ngành hàng lúa gạo Việt Nam.

Tiếp tục nâng cao chất lượng, giá trị

Dù thị trường xuất khẩu gạo được dự báo là khả quan, nhưng theo nhận định của một số doanh nghiệp xuất gạo lớn, khó khăn nội tại lớn nhất hiện nay là xây dựng chuỗi giá trị lúa gạo bền vững.

Theo Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn Lộc Trời Nguyễn Duy Thuận, công ty đang gặp khó về nguồn tiền để mua lúa khi nông dân vào vụ thu hoạch rộ vùng nguyên liệu liên kết. Doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong chuỗi giá trị lúa gạo, nông dân sản xuất, cung cấp lúa nguyên liệu cho doanh nghiệp, doanh nghiệp chế biến và cung ứng ra thị trường.

Muốn chuỗi giá trị lúa gạo bền vững thì phải tổ chức vùng nguyên liệu, chuyển giao quy trình sản xuất cho nông dân. Cùng nhau chia sẻ lợi ích từ chuỗi lúa gạo cách hợp lý, để nông dân đồng hành gắn bó lâu dài. Đây cũng là giải pháp nhằm đảm bảo chất lượng, uy tín thương hiệu gạo Việt, cũng như giữ được thị trường đang xuất khẩu ổn định.

Về phía cơ quan quản lý, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho rằng, hiện thị trường lúa gạo thế giới đang diễn ra xu hướng chuyển đổi sản xuất bền vững, phát triển xanh, tiêu dùng xanh. Bên cạnh đó, yêu cầu tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu ngày càng cao, các nước đang nâng cao các biện pháp, rào cản kỹ thuật để hạn chế, kiểm soát hàng nhập khẩu từ nước ngoài. Do đó, các doanh nghiệp cần ưu tiên vấn đề chất lượng, thay vì quá chú trọng năng suất, sản lượng như thời gian trước đây.

Dự báo về thị trường cuối năm và nửa đầu năm 2024, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam Đỗ Hà Nam nhận định, tình hình tiếp tục thuận lợi. Do đó, Hiệp hội đề xuất, Bộ NN&PTNT tiếp tục cơ cấu lại ngành lúa gạo theo hướng nâng cao chất lượng, giá trị, đảm bảo gia tăng về giá trị hơn gia tăng về số lượng.

Ông Đỗ Hà Nam cũng khuyến cáo, các doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân đẩy mạnh liên kết sản xuất gạo chất lượng cao, chuyển dịch cơ cấu, chủng loại gạo xuất khẩu nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, phù hợp với Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam đến năm 2030.