Suy giảm tại nhiều thị trường Trong bối cảnh ngành nông nghiệp tăng trưởng âm, XK nông lâm thủy sản vẫn giữ được mức tăng trưởng 5,1% trong vòng 7 tháng đầu năm là một nỗ lực đáng ghi nhận. Thế nhưng, nhìn vào diễn biến của thị trường và những dự báo không mấy lạc quan có thể thấy rằng, cánh cửa XK một số mặt hàng nông sản chủ lực những tháng cuối năm khá nhỏ hẹp. Thực tế, từ đầu năm đến nay, hầu hết các mặt hàng XK sang thị trường Nhật Bản đều giảm do nhu cầu nhập yếu như gỗ, rau quả, thủy sản, sắn… Thị trường Trung Quốc cũng ghi nhận mức giảm mạnh của hai mặt hàng gạo và sắn.
Thống kê của Bộ NN&PTNT cho thấy, khối lượng gạo XK trong 7 tháng đầu năm 2016 đạt 2,93 triệu tấn, giảm 18,4% so với cùng kỳ năm 2015. Riêng thị trường số một là Trung Quốc có mức giảm 23%. Lý giải về sự sụt giảm này, lãnh đạo Bộ NN&PTNT cho rằng, do phía Trung Quốc siết chặt quản lý xuất nhập khẩu gạo qua biên giới phía Bắc nên việc XK gạo qua đường tiểu ngạch không thuận lợi. Hơn nữa, từ quý II/2016, chúng ta chưa ký tiếp được các hợp đồng XK tập trung với một số thị trường truyền thống như Philippines, Indonesia. Trong khi đó, đối với thị trường tiềm năng châu Phi, theo bà Bùi Thị Thanh Tâm – Tổng Giám đốc Tổng Công ty Lương thực miền Bắc, XK gạo sang thị trường này có khá nhiều rủi ro, lại khó cạnh tranh về giá với Thái Lan nên các DN còn e ngại. Một trong những mặt hàng XK bị sụt giảm mạnh là sắn được ghi nhận ở hầu hết các thị trường như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Philippines. Đặc biệt, đối với thủy sản, dù là ngành XK mũi nhọn của nông nghiệp Việt nhưng lại đang đối mặt với nhiều rào cản. Trao đổi với Kinh tế & Đô thị, một lãnh đạo Văn phòng Bộ NN&PTNT cho biết, sau khi có những thông tin liên quan tới sai phạm tại Tổng cục Thủy sản (kiểm nghiệm khống sản phẩm phục vụ nuôi trồng thủy sản), nhiều nước đã có động thái ép giá thủy sản XK của Việt Nam. Chưa hết, mới đây, EU liên tiếp phát đi thông điệp nâng cao mức kiểm soát chất lượng đối với thủy sản XK của Việt Nam… Tập trung gỡ khó Các chuyên gia kinh tế nhận định, thương mại toàn cầu vẫn suy yếu, cộng với việc Anh rời EU sẽ gây tác động mạnh đến thị trường tài chính toàn cầu. Điều này ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu nông sản. Theo đại diện các hiệp hội ngành hàng, muốn đẩy mạnh XK, trước hết phải nâng cao chất lượng sản phẩm. Ông Trương Đình Hòe - Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) chia sẻ, mặt hàng tôm chưa thâm nhập được vào thị trường Australia vì nước này chưa công nhận Việt Nam là quốc gia sạch bệnh. Bên cạnh đó, cần phải nhanh chóng ổn định chất lượng cá tra với thị trường EU mới giúp cho XK tốt lên được. Rõ ràng, chính vì không kiểm soát được chất lượng nên XK nông sản của Việt Nam ở một số thị trường suy giảm mạnh. Bằng chứng là từ năm 2013 đến nay, Việt Nam không XK gạo được sang Nhật Bản, lượng gạo chất lượng cao xuất sang Mỹ, EU cũng liên tục giảm trong hai năm qua. Đối với cà phê, có tới 95% lượng cà phê Việt Nam xuất thô với giá 2 USD/kg. Để giải quyết bài toán này, Bộ NN&PTNT đã đề ra nhiệm vụ trọng tâm những tháng cuối năm là triển khai xây dựng thương hiệu gạo, dự kiến tháng 11 sẽ hoàn thành tiêu chuẩn gạo Việt Nam. Bộ NN&PTNT cũng đề nghị các DN chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm, thương hiệu, đổi mới công nghệ để đáp ứng yêu cầu XK. Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết, từ nay đến cuối năm, Bộ chỉ đạo tập trung khôi phục sản xuất đối với các sản phẩm chủ lực. Đồng thời chủ động tiếp cận tháo gỡ rào cản của các nước đối với nông sản XK, nhất là hai mặt hàng gạo và thủy sản. Ông Trần Thanh Nam cho biết thêm, Bộ NN&PTNT vừa mới làm việc với Bộ Công Thương để tìm đầu ra cho hạt gạo, trước mắt đã có tín hiệu tốt từ Philippines. Về thủy sản, dự kiến tháng 11/2016, Bộ NN&PTNT sẽ làm việc với phía Mỹ để tháo gỡ rào cản cho XK vào thị trường này.
 Đóng hộp vải thiều trước khi xuất khẩu. Ảnh: Quang Thiện |
