Bảo hộ để phát triển?

EU phàn nàn với WTO về chính sách của Argentina hỗ trợ xuất khẩu cho các doanh nghiệp của Argentia trong khi cản trở xuất khẩu của EU. Trung Quốc khởi kiện Mỹ lên WTO vì mới rồi Mỹ áp dụng thuế quan trừng phạt đối với các hãng sản xuất sản phẩm năng lượng mặt trời của Trung Quốc. Mỹ cho rằng, Trung Quốc bù trợ xuất khẩu khiến các doanh nghiệp Mỹ bị thua thiệt do không thể cạnh tranh nổi.

Những chuyện nói trên chỉ là những biểu hiện mới nhất của quan hệ kinh tế và thương mại vốn không được bình thường giữa EU và Argentina cũng như giữa Trung Quốc và Mỹ. Chúng đồng thời cũng còn là những bằng chứng mới nhất về một chiều hướng và nghịch lý lâu nay trong quan hệ kinh tế và thương mại thế giới. Thế giới ngày càng được toàn cầu hoá và mậu dịch thế giới cũng được tự do hoá, nhưng bảo hộ mậu dịch cũng lại ngày càng thêm phổ biến và thêm tinh vi. Bảo hộ mậu dịch để phát triển không còn là ngoại lệ.

Giữa các đối tác kinh tế nói trên với nhau không chỉ có bất đồng quan điểm trong mỗi những chuyện ấy. Giữa Mỹ và Trung Quốc vốn đã không ít lần tưởng sắp xảy ra chiến tranh thương mại. EU đâu đã nguôi ngoai chuyện Argentina bất ngờ quốc hữu hoá công ty ở nước này thuộc sở hữu của tập đoàn lớn trong EU. Kiện tụng nhau ở WTO chỉ là đối sách ban đầu của các đối tác này, để tự chứng tỏ ta đúng, người sai, để tranh thủ dư luận cả trong cũng như bên ngoài WTO, chứ họ đều đâu có kỳ vọng nhiều vào phán quyết thuận lợi của WTO. Cho tới khi WTO có phán xử cuối cùng thì cần không ít thời gian. Khi ấy, các biện pháp chính sách nhiều khi đã trở nên lỗi thời, không còn được vận dụng hoặc đã thay đổi. Vì thế, việc kiện tụng nhau này không có tác dụng răn đe nhiều và đều được các bên trù tính trước.

Cách xử lý đáng chú ý hơn của các đối tác là ăn miếng, trả miếng, là trả đũa không trên cùng lĩnh vực thì cũng trên lĩnh vực khác theo phương châm "người sao ta vậy". Có nghĩa là dùng bảo hộ mậu dịch không chỉ để phát triển, mà còn nhằm đối phó với bị bảo hộ mậu dịch. Mậu dịch tự do thực sự trên bình diện thế giới vì thế vẫn bất khả thi trong cả thời gian tới.