Bài 2: Hà Nội làm trong bầu trời – Hành động từ chính quyền đến cộng đồng

Sau những cảnh báo đáng lo ngại về chất lượng không khí (Kỳ 1), Hà Nội đã sớm bước vào giai đoạn hành động mạnh mẽ. Thành phố đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để kiểm soát nguồn phát thải, mở rộng không gian xanh và thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng, hướng đến mục tiêu giành lại bầu trời trong lành cho gần 9 triệu cư dân Thủ đô. Tại sự kiện “Không khí sạch cho bầu trời xanh” diễn ra đầu tháng 11 tại hồ Hoàn Kiếm, đại diện Ban Tuyên giáo Trung ương nhấn mạnh: “Hà Nội đang đi đầu trong thực hiện cam kết quốc gia về phát triển xanh, giảm phát thải và bảo vệ môi trường sống cho nhân dân”. Thông điệp này tạo động lực mạnh mẽ để các cấp chính quyền và cộng đồng chung tay hành động.

Tầm nhìn chiến lược và những quyết sách mạnh mẽ

Những năm gần đây, Hà Nội đã ban hành nhiều chính sách quan trọng trong kiểm soát và quản lý chất lượng không khí. Nổi bật nhất là Đề án Quản lý chất lượng không khí đến năm 2030, tầm nhìn 2050, đặt ra mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm bụi mịn, kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thông và từng bước loại bỏ hoàn toàn bếp than tổ ong. Thành phố cũng mở rộng mạng lưới quan trắc lên hơn 30 trạm tự động để giám sát AQI theo thời gian thực, công khai dữ liệu nhằm hỗ trợ các quyết định của người dân. Trong lĩnh vực giao thông, Hà Nội đang thúc đẩy mạnh mẽ phương tiện xanh. Hệ thống xe buýt điện đã được triển khai ở nhiều tuyến nội đô, góp phần giảm đáng kể khí thải ra môi trường.

Theo Sở Xây dựng, từ khi vận hành xe buýt điện, lượng khí thải CO2 tại một số tuyến đã giảm trung bình 10 – 15%. Bên cạnh đó, thành phố tiếp tục phát triển mạng lưới metro và khuyến khích người dân tăng cường sử dụng phương tiện công cộng thay vì xe cá nhân. Các giải pháp kiểm soát bụi từ công trình xây dựng cũng được thắt chặt. Nhiều công trình, dự án lớn được yêu cầu lắp đặt hệ thống phun sương, che chắn và thực hiện vệ sinh thường xuyên, nhằm hạn chế bụi phát tán vào khu dân cư. Đồng thời, lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, xử phạt hành vi đốt rác tự phát – một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm nghiêm trọng vào ban đêm.

Trong lĩnh vực cây xanh, hàng triệu cây xanh đã được trồng mới và mang lại nhiều kết quả tích cực. Những tuyến đường trước đây bụi bặm như Hoàng Quốc Việt, Võ Chí Công, đường Láng nay đã phủ xanh và trở thành những “lá phổi” giữa lòng đô thị.

Theo các nhà môi trường, mỗi cây xanh trưởng thành có thể hấp thụ trung bình 20 – 30kg CO2 mỗi năm, nhờ vậy góp phần cải thiện chất lượng không khí một cách tự nhiên và bền vững. Thực tế cho thấy TP đang thể hiện quyết tâm mạnh mẽ và đưa ra những hành động cụ thể trong việc “xanh hóa” không gian Thủ đô. Các giải pháp đang được triển khai đồng bộ và theo lộ trình rõ ràng với mục tiêu đưa Hà Nội trở thành đô thị xanh – thông minh, nơi chất lượng cuộc sống của người dân được đặt lên hàng đầu. Phát biểu về những nỗ lực này, đồng chí Nguyễn Mạnh Quyền, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân TP Hà Nội khẳng định, Hà Nội cam kết tiếp tục tiên phong trong công tác quản lý và kiểm soát ô nhiễm không khí, kiên trì mục tiêu xây dựng Thủ đô xanh - sạch - đẹp - đáng sống.

Khi mỗi người dân là một “chiến sĩ” vì bầu trời xanh

Nếu chính quyền đóng vai trò dẫn dắt, thì cộng đồng chính là lực lượng tạo nên thay đổi lâu dài. Tại nhiều khu dân cư, phong trào “xanh – sạch – văn minh” đã trở thành thói quen hằng ngày. Người dân chủ động phân loại rác, phối hợp dập tắt các điểm đốt rác tự phát và trồng thêm cây xanh trước cửa nhà.

Trong sự kiện "Không khí sạch cho bầu trời xanh" mới diễn ra tại Hồ Gươm, ngoài lãnh đạo thành phố, khách mời, chương trình còn thu hút nhiều người dân – từ trẻ nhỏ đến người cao tuổi cùng nhau tham gia. Đặc biệt, các đại biểu và người dân còn được tham quan triển lãm tranh cổ động "Vì bầu trời xanh Việt Nam" do thiếu nhi Hà Nội thực hiện; ký cam kết và lan tỏa thông điệp mạnh mẽ "Vì từng nhịp thở-For Every Breath”.

Chị Hoàng Thanh Loan - phụ huynh tham gia chương trình chia sẻ: “Các con tôi rất hào hứng tham gia sự kiện này. Thông qua đây, tôi muốn các con hiểu rằng bảo vệ môi trường, bảo vệ không khí là việc của tất cả chúng ta, không chỉ là của chính quyền. Các con có thể tham gia từ những việc nhỏ, hợp với sức mình”.

Khi nhắc đến các “chiến sĩ” vì bầu trời xanh, chúng ta không thể không nhắc đến các tổ chức xã hội và doanh nghiệp. Bởi đây chính là những “chiến sĩ” rất tích cực đồng hành cùng Thủ đô. Các tổ chức xã hội, đoàn thể trong nhiều năm qua luôn là đơn vị đi đầu trong việc xây dựng và triển khai nhiều hoạt động bảo vệ môi trường thiết thực và ý nghĩa như trồng cây, làm sạch khu phố và tuyên truyền sử dụng phương tiện xanh được triển khai rộng rãi.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp công nghệ cũng không chịu đứng ngoài cuộc khi họ phối hợp cùng các trường đại học lắp đặt cảm biến đo chất lượng không khí tại các trường học, công viên, từ đó giúp người dân dễ dàng theo dõi và điều chỉnh hoạt động hằng ngày phù hợp hơn. Sự tham gia của cộng đồng cũng nhận được sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế như UNDP, WHO, JICA với nhiều dự án nâng cao năng lực và chia sẻ kinh nghiệm từ các đô thị đã thành công trong kiểm soát ô nhiễm không khí. Đại diện UNDP tại Việt Nam nhấn mạnh: “Để bầu trời thật sự trong xanh, người dân phải trở thành trung tâm của hành động. Khi cộng đồng thay đổi, thành phố sẽ thay đổi”.

Đặc biệt, một trong những điểm nhấn lớn nhất, quyết tâm và nỗ lực của Hà Nội trong cuộc cuộc đấu tranh bảo vệ môi trường không khí cho Thủ đô được thể hiện rõ ràng nhất qua những dự án công nghệ cao và sự hợp tác quốc tế sâu rộng. Việc đưa vào vận hành Nhà máy điện rác Sóc Sơn – nhà máy xử lý rác phát điện lớn nhất Việt Nam – được xem là một cuộc cách mạng trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn. Bằng công nghệ đốt rác hiện đại, nhà máy giúp giảm tới hơn 90% khối lượng rác phải chôn lấp, đồng thời tái tạo thành nguồn năng lượng sạch.

Trong lĩnh vực giám sát, Hà Nội đang phối hợp với các đối tác quốc tế như Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) để thí điểm lắp đặt các cảm biến quan trắc không khí cộng đồng, giúp minh bạch hóa thông tin và nâng cao nhận thức của người dân. Sự đồng hành về kỹ thuật, kinh nghiệm và nguồn lực từ UNDP, WHO, Ngân hàng Thế giới (WB) đã và đang giúp các giải pháp của Hà Nội đi đúng hướng và bền vững hơn. Những phong trào ấy tạo nên sức mạnh lan tỏa, biến nỗ lực cải thiện không khí từ quyết sách trở thành hành động thường nhật, khẳng định người dân Hà Nội đang góp phần xây dựng một TP bền vững hơn.

Tổng thể những giải pháp mà Hà Nội triển khai đang bước đầu phát huy hiệu quả. Một số khu vực đã ghi nhận nhiều ngày có chất lượng không khí tốt hơn so với cùng kỳ năm trước. Nhận thức của người dân về môi trường không khí cũng có sự cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, con đường phía trước còn nhiều thách thức, đòi hỏi sự kiên định và chung sức của toàn xã hội.

Dưới sự chỉ đạo của Trung ương và sự quyết tâm của lãnh đạo thành phố, Hà Nội đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu bảo vệ môi trường sống cho người dân. Song song với đó, truyền thông cần tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc lan tỏa thông điệp hành động, để mọi người dân đều hiểu rằng mỗi lựa chọn hằng ngày – như không đốt rác, đi bộ nhiều hơn, trồng thêm cây xanh – đều có thể góp phần mang lại bầu trời trong sạch hơn cho con cháu mai sau.