Không còn đơn thuần là những tòa soạn báo in, đài phát thanh hay phòng thu truyền hình riêng lẻ, các tổ hợp truyền thông tại Trung Quốc ngày nay đang vận hành như một “bộ não số” đa chức năng: nơi nội dung chính luận gặp công nghệ trí tuệ nhân tạo, nơi tiếng nói chính thống hòa vào luồng thông tin mạng xã hội với sức lan tỏa lớn hơn bao giờ hết. Mô hình này không chỉ là kết quả của chuyển đổi số trong báo chí, mà còn là biểu hiện của một chiến lược truyền thông quốc gia đầy tham vọng.

Khi thế giới bước sâu vào kỷ nguyên số, với tốc độ lan truyền của mạng xã hội và sự thay đổi chóng mặt trong thói quen tiếp cận thông tin của công chúng, báo chí truyền thống tại nhiều quốc gia đang đối mặt với áp lực tồn tại. Trong bối cảnh đó, Trung Quốc nổi lên như một quốc gia đi đầu trong việc xây dựng một mô hình truyền thông hội tụ, nơi báo chí, truyền hình, phát thanh và nền tảng số được tích hợp thành một hệ sinh thái tập trung, hiện đại và hiệu quả.

Mô hình này, được gọi là “tổ hợp truyền thông” hay “trung tâm hội tụ truyền thông”, không chỉ là một giải pháp kỹ thuật, mà còn phản ánh một chiến lược truyền thông mang tính toàn diện và quốc gia.

Ý tưởng về tổ hợp truyền thông tại Trung Quốc được đặt nền móng từ năm 2014, khi Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình lần đầu tiên nhấn mạnh yêu cầu “đẩy nhanh hội tụ giữa truyền thông truyền thống và truyền thông mới”.

Mười năm sau, chỉ đạo này đã trở thành hiện thực sống động trên khắp đất nước tỷ dân, từ các cơ quan báo chí trung ương như Nhân Dân Nhật Báo, Tân Hoa xã, CCTV, đến hàng ngàn đài truyền hình và báo chí địa phương. Mỗi đơn vị, tùy theo đặc điểm vùng miền và nguồn lực, đã thành lập các trung tâm tổ hợp truyền thông với một cấu trúc chung: nội dung tập trung – hạ tầng chia sẻ – kênh phân phối đa dạng – cơ chế điều hành thống nhất.

Tại cấp trung ương, các “ông lớn” truyền thông như: Nhân Dân Nhật Báo đã nhanh chóng chuyển mình từ một tờ báo in chính luận thành một nền tảng đa phương tiện có sức ảnh hưởng hàng đầu. Siêu ứng dụng “People’s Daily+” không chỉ là một kênh tin tức mà còn tích hợp video, livestream, mạng xã hội, và cả thương mại điện tử.

Tương tự, Tân Hoa xã đã phát triển mạnh mẽ nền tảng ảnh số, truyền hình số và các công cụ phân tích dữ liệu truyền thông. Đài truyền hình trung ương CCTV, với mạng lưới kênh truyền hình dày đặc, đã đưa vào vận hành hệ thống sản xuất số thông minh, cho phép tạo nội dung và phân phối đến nhiều nền tảng chỉ với một quy trình duy nhất.

Tuy nhiên, điều tạo nên tính toàn diện của mô hình truyền thông hội tụ Trung Quốc không chỉ đến từ cấp trung ương. Tại cấp địa phương – đặc biệt là cấp huyện – Trung Quốc đã triển khai một chương trình quy mô lớn chưa từng có: xây dựng các trung tâm tổ hợp truyền thông tại từng đơn vị hành chính. Mỗi trung tâm được xây dựng như một tòa soạn tổng hợp, kết nối báo in, phát thanh, truyền hình và nền tảng số, đảm nhiệm vai trò “người phát ngôn” toàn diện của địa phương trên không gian số.

Giang Tô là một trong những địa phương đi đầu trong triển khai mô hình này. Từ năm 2016, tỉnh này đã ban hành hàng loạt kế hoạch hành động về phát triển hội tụ truyền thông, liên tục cập nhật theo từng giai đoạn. Đến năm 2023, toàn tỉnh đã có 64 trung tâm hội tụ cấp huyện chính thức đi vào hoạt động. Đài Giang Tô, đài phát thanh truyền hình cấp tỉnh, đã phát triển nền tảng kỹ thuật “Lệ Chi Cloud”, tích hợp quy trình sản xuất – biên tập – phát sóng – phân phối – đo lường hiệu quả, trở thành hạ tầng kỹ thuật dùng chung cho toàn tỉnh.

Ứng dụng “Lệ Chi Tin Tức” đạt hơn 49 triệu lượt tải, hàng trăm bài viết vượt ngưỡng 10 triệu lượt xem mỗi năm, cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ của nội dung chính thống khi được phân phối qua hạ tầng số hiện đại.

Không chỉ Giang Tô, các địa phương như: Tô Châu, Vô Tích, Nam Thông, Lật Dương, Như Cao… cũng đã xây dựng mô hình riêng, với các ứng dụng truyền thông địa phương vừa phục vụ công tác tuyên truyền, vừa tích hợp các dịch vụ công, phản ánh dư luận xã hội và trở thành kênh tương tác hành chính với người dân.

Tại Pizhou (Giang Tô), mô hình trung tâm hội tụ được truyền thông Trung Quốc gọi là một hình mẫu có thể nhân rộng toàn quốc. Tại Côn Sơn và Như Cao, các trung tâm tổ hợp truyền thông cấp huyện được Ban Tuyên giáo Trung ương lựa chọn làm điểm chỉ đạo.

Đằng sau sự chuyển mình ấn tượng này là một kiến trúc truyền thông được xây dựng có hệ thống, đặt trên ba trụ cột cốt lõi. Trước hết là yếu tố nội dung. Dù phương thức tiếp cận có thể thay đổi, nhưng vai trò dẫn dắt tư tưởng và định hướng giá trị vẫn là nguyên tắc bất biến.

Các chương trình như “Sức mạnh của Tư tưởng” hay “Trí tuệ Trung Quốc – Hành trình Trung Quốc” không chỉ tái hiện nội dung lý luận một cách sinh động bằng công nghệ truyền hình hiện đại, mà còn tích hợp yếu tố tương tác, đồ họa AR, không gian ảo và bình luận trực tiếp từ người xem.

Thứ hai là nền tảng kỹ thuật, yếu tố được xem là động lực tăng tốc của mô hình này. Hệ sinh thái truyền thông mới tại Trung Quốc được vận hành trên nền cloud mạnh mẽ, dữ liệu lớn, hệ thống phân tích người dùng thời gian thực, tích hợp AI và tự động hóa quy trình xuất bản.

Nhiều tỉnh, thành phố đã hợp tác với các tập đoàn công nghệ như Alibaba Cloud, Tencent hoặc Huawei để xây dựng hệ thống dữ liệu truyền thông đô thị thông minh, nơi truyền thông không chỉ là kênh thông tin, mà còn là bộ máy phản hồi xã hội và hỗ trợ điều hành hành chính.

Cuối cùng là cơ chế tổ chức. Các trung tâm tổ hợp truyền thông không hoạt động rời rạc mà được điều hành như một khối thống nhất, với ban biên tập chung, quy trình sản xuất theo hướng “một nội dung – đa nền tảng”, cùng với hệ thống đo lường hiệu quả phân phối rõ ràng. Chỉ số truyền thông được công khai định kỳ, trở thành tiêu chí thi đua giữa các địa phương và giữa các đơn vị truyền thông cùng cấp.

Dẫu vậy, sự phát triển nhanh chóng của hệ thống tổ hợp truyền thông cũng kéo theo những thách thức nhất định. Tại một số địa phương kém phát triển, thiếu nguồn lực và nhân lực, việc xây dựng hạ tầng kỹ thuật hoặc sản xuất nội dung hấp dẫn vẫn là bài toán khó. Nhiều nền tảng ứng dụng đạt số lượt tải lớn nhưng lại có tỷ lệ sử dụng thực tế thấp, phản ánh tình trạng “có hình mà chưa có hồn” trong một số trung tâm tổ hợp truyền thông.

Bên cạnh đó, một số đơn vị vẫn vận hành theo lối mòn hành chính hóa, khiến sản phẩm thiếu tính sáng tạo và chưa thể cạnh tranh trên không gian mạng vốn đầy biến động và đòi hỏi cao về trải nghiệm người dùng. Tuy nhiên, chính quyền trung ương Trung Quốc đã sớm nhìn nhận những bất cập này và tiếp tục điều chỉnh chiến lược truyền thông quốc gia. Năm 2023, tại Hội nghị toàn quốc về công tác tư tưởng – văn hóa, khái niệm “Tư tưởng Văn hóa Tập Cận Bình” được xác lập lần đầu tiên, tái khẳng định vai trò trung tâm của tổ hợp truyền thông trong việc định hình hệ giá trị xã hội chủ nghĩa trong môi trường truyền thông kỹ thuật số.

(Còn nữa)