Bảo đảm an ninh trong bối cảnh tội phạm mạng gia tăng

Thực trạng và những thách thức đặt ra cho đội ngũ nhân lực làm an ninh mạng tại Việt Nam cũng như trên toàn cầu là nội dung được chia sẻ tại sự kiện Gặp mặt hội viên Hiệp hội An ninh mạng quốc gia - NCA 2025 diễn ra ngày 11/4.

Thượng tá Nguyễn Bá Sơn, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - A05 (Bộ Công an) cho hay, bên cạnh những mặt tích cực, không gian mạng còn đặt ra những nguy cơ, thách thức với công tác bảo đảm an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội.

Cùng với đó, hoạt động tấn công mạng, gián điệp mạng của các nhóm tin tặc, lộ mất thông tin, dữ liệu cá nhân diễn ra ngày càng nguy hiểm. Tội phạm sử dụng công nghệ cao diễn ra ngày càng phức tạp, với các phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi.

Đại diện MobiFone đã chỉ ra xu hướng gia tăng của tội phạm mạng đánh cắp thông tin - stealer, với các mục tiêu chính nhắm tới là đánh cắp thông tin trình duyệt, tài khoản Facebook, thông tin nhạy cảm để thu lợi.

Dẫn chứng làm rõ mức độ nguy hiểm của mã độc đánh cắp thông tin, đại diện MobiFone cho hay, cung cấp dịch vụ dưới hình thức "Stealer-as-a-service" (đánh cắp dữ liệu như là 1 dịch vụ) nhóm phát triển mã độc VietCredCare đã xâm nhập dữ liệu của nhiều cơ quan, tổ chức, DN lớn và trường đại học tại Việt Nam.

Trong năm 2024, thiệt hại do tấn công ransomware lên tới 11 triệu USD; 14,5 triệu tài khoản bị rò rỉ; 10 Terabyte dữ liệu bị rao bán trên không gian mạng; khối ngân hàng là lĩnh vực bị nhắm tới nhiều nhất với 71% cuộc tấn công; 924.000 cuộc tấn công từ chối dịch vụ phân tán DDoS.

Khảo sát của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia cho thấy, tổng thiệt hại do lừa đảo trực tuyến gây ra cho người dùng Việt Nam trong năm 2024 lên tới 18.900 tỷ đồng; và cứ 220 người dùng smartphone thì có 1 người trở thành nạn nhân của lừa đảo.

Giám đốc Giải pháp ngân hàng tài chính NGS Consulting Nguyễn Đức Bảng cho hay, trên thế giới cũng như tại Việt Nam, thiệt hại từ tội phạm mạng, bao gồm các hành vi gian lận, lừa đảo trên không gian mạng là rất lớn. Theo đó, năm 2024, doanh thu tội phạm mạng kiếm được là 4.500 tỷ USD, tương đương nền kinh tế lớn thứ ba thế giới, chỉ sau doanh thu 2 nền kinh tế lớn là Mỹ và Trung Quốc. Trong khi đó, gian lận ngân hàng trên không gian mạng, theo ước tính con số thiệt hại trên toàn cầu trong năm 2023 là khoảng 485,6 tỷ USD.

Còn theo Giám đốc Công nghệ Tập đoàn FPT Vũ Anh Tú nhận xét, trong kỷ nguyên AI, AI vừa là "vũ khí" tấn công vừa là "lá chắn" phòng thủ. AI có vai trò lớn trong an ninh mạng và phòng thủ không gian số, song AI cũng có thể là mối đe dọa trực tiếp, nhất là dữ liệu - tài sản quốc gia của thời đại số, đang trở thành mục tiêu tấn công không ngừng nghỉ…

Trong bối cảnh đó, chuyên gia đến từ NGS Consulting khuyến nghị người dùng không chia sẻ thông tin cá nhân trên không gian chưa được xác minh; cần xác minh trước khi thực hiện các lệnh giao dịch chuyển tiền; và chọn sử dụng một số ứng dụng đã được Bộ Công an cũng như các cơ quan chức năng khuyến cáo để hỗ trợ phòng chống gian lận, lừa đảo tốt hơn.

Theo chuyên gia Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, các các cơ quan, tổ chức, DN tại Việt Nam cần tiếp tục nâng cao năng lực an toàn, an ninh mạng, trong bối cảnh có hơn 20% cơ quan, DN chưa có nhân sự chuyên trách về an ninh mạng và 35,56% đơn vị không có đủ nhân sự theo nhu cầu. Cả nước dự kiến thiếu hơn 700.000 nhân sự chuyên trách về an ninh mạng.

Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, trong báo cáo tình hình an ninh mạng năm 2024 được công bố hồi cuối năm ngoái, cũng đã lưu ý rằng: Việc báo cáo với các cơ quan chức năng khi gặp lừa đảo là rất cần thiết để bảo vệ quyền lợi của bản thân nạn nhân và ngăn chặn các hành vi phạm pháp.

Việc này sẽ giúp cơ quan chức năng có thông tin kịp thời để điều tra, thu thập bằng chứng, từ đó tăng khả năng truy bắt và xử lý các đối tượng lừa đảo; đồng thời, cũng giúp người bị hại phục hồi một phần hoặc toàn bộ tài sản bị chiếm đoạt, đặc biệt khi cơ quan chức năng can thiệp sớm và phong tỏa được tài sản liên quan.

Cục trưởng Cục A05, Trung tướng Nguyễn Minh Chính cho biết, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, đòi hỏi công tác bảo đảm an toàn, an ninh mạng, ứng phó với tội phạm sử dụng công nghệ cao phải được thực thi hiệu quả. Đây cũng là nhiệm vụ cụ thể khi triển khai nhiệm vụ "Bình dân học vụ số", nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng số cơ bản cho người dân - đặc biệt tại khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa - góp phần thu hẹp khoảng cách số và đảm bảo an toàn trên không gian mạng.