Bật mí về nơi mặt trời mọc 16 lần/ngày

KTĐT - Cứ 90 phút/lần, mặt trời mọc và lặn ở quỹ đạo thấp của trái đất, khiến cho các phi hành gia khó mà ngủ ngon do thiếu vắng chu trình ngày đêm bình thường.

Cuộc sống trong không gian có gì khác trên trái đất? Vô vàn. Nếu không phải là phi hành gia, bạn sẽ khó biết những khác biệt đó là gì.

Dưới đây là 10 điều bạn chưa từng biết về cuộc sống trong vũ trụ:

Một ngày, nhìn thấy mặt trời mọc 16 lần
 
Cứ 90 phút/lần, mặt trời mọc và lặn ở quỹ đạo thấp của trái đất, khiến cho các phi hành gia khó mà ngủ ngon do thiếu vắng chu trình ngày đêm bình thường. Để chống lại sự khó chịu này, nhà quản lý ISS ấn định thời khoá biểu 24h cho các nhà du hành vũ trụ, dựa trên biểu thời gian của trái đất nhằm giữ cho các hoạt động của họ càng giống ở mặt đất càng tốt.

Những chiếc đồng hồ gắn trên ISS được thiết lập theo giờ GMT. Để các phi hành gia tuân thủ thời gian quy định, đội kiểm soát sứ mệnh thường có những cuộc gọi đánh thức. Các cuộc gọi thường là bản nhạc, do chính các phi hành gia chọn hoặc một thành viên trong gia đình họ yêu cầu. Các nhà du hành trên ISS cũng cần sự trợ giúp của chuông báo thức để tỉnh ngủ.

Bạn sẽ cao lên
 
Không có sức ép của trọng lực, cột sống của bạn giãn ra và bạn trở nên cao hơn, thường là từ 5 đến 8cm. Tuy nhiên, chiều cao bổ sung này có thể dẫn đến một số vấn đề, gồm cả đau lưng và liên quan tới dây thần kinh.

Không ngáy nữa
 
Một cuộc nghiên cứu tiến hành năm 2001 cho thấy, những phi hành gia mắc tật ngủ ngáy khi trên trái đất thì sẽ im lặng hoàn toàn khi ngủ lúc trong khoảng không vũ trụ. Nguyên nhân của sự kỳ lạ này là trọng lực đóng một vai trò tối thượng trong việc tạo ra sự ngưng thở tạm thời, thở chậm và ngáy.

Các phi hành gia có thể ngủ ngáy khi ở trong vũ trụ và NASA thậm chí còn theo dõi xem các phi hành gia có ngáy hay không, song sự tác động môi trường không trọng lực đã làm giảm việc ngáy.

Một số thực phẩm, gia vị phải cho thêm nước vào mới ăn được
 
Trong vũ trụ, muối và tiêu đều có nhưng chỉ dưới dạng lỏng. Đó là vì các phi hành gia không thể rắc muối và tiêu vào thức ăn của họ khi đang ở trong vũ trụ. Nếu họ làm như vậy, muối và tiêu sẽ bay mất. Ngoài ra, có mối nguy hiểm là loại gia vị này có thể làm tắc ống thông khí, nhiễm bẩn các thiết bị hoặc chui vào mắt, mũi, miệng các nhà du hành vũ trụ.

Thời gian lâu nhất mà một người sống trong không gian là 438 ngày
 
Kỷ lục về thời gian làm nhiệm vụ trong không gian lâu nhất hiện do phi hành gia người Nga là Valeri Polyakov nắm giữ. Nhà du hành này đã ở 438 ngày hay 14 tháng trên trạm không gia Mir năm 1995.

Chỉ có 3 phi hành gia chết trong không gian
 
Tính tới cuối tháng 11/2004, trong số 439 phi hành gia vào không gian, có 11 người chết khi đang luyện tập, 18 người thiệt mạng vì tai nạn trong chuyến bay.

Trong số 18 người chết, chỉ có các thành viên tàu Soyuz 11 thiệt mạng trong không gian vào năm 1971. Mỹ ấn định biên giới không gian là ở độ cao 80km, trong khi FAI ấn định không gian bắt đầu từ độ cao 100km.

Chuyến bay cuối cùng của tàu vũ trụ Challenger vào năm 1968 không thể đạt tới độ cao đó, còn tàu Columbia thì vỡ đôi khi tái nhập.

Phi hành đoàn của tàu Soyuz 11 là Georgi Dobrovolski, Viktor Patsayev và Vladislav Volkov thiệt mạng sau khi tàu của họ tách khỏi trạm không gian Salyut 1 sau 3 tuần lưu trú. Một chiếc van trên tàu vũ trụ của ba phi hành gia này ngẫu nhiên mở khi tàu tách khỏi trạm không gian. Vụ việc này là trường hợp tử vong đầu tiên trong vũ trụ, trên 100km.

Hầu hết các phi hành gia đều bị say không gian
 
Trong môi trường không trọng lực, những dấu hiệu từ hệ thống tiền đình và sức ép cơ quan nhận cảm thường bị rối loạn. Những tác động trên thường dẫn tới sự mất phưong hướng tức thời: nhiều phi hành gia bất ngờ cảm thấy bị rối loạn hoặc thậm chí là khó cảm nhận được vị trí tay và chân của chính họ.

Sự mất phương hướng này là nguyên nhân chính của cái gọi là Hội chứng thích nghi với vũ trụ.

Một nửa hoặc hơn, các phi hành gia đều bị say không gian, chứng say gây ra đau đầu, khó tập trung và buồn nôn. Thông thường, vấn đề này sẽ biến mất sau vài ngày khi các phi hành gia đã thích nghi được với môi trường mới.

Việc khó thích nghi nhất sau khi từ không gian về trái đất 
 
Khi trở lại trái đát, các phi hành gia phải tái thích nghi đầy đau đớn như khi họ mới bước vào không gian. Tuy nhiên, có một vấn đề phải thích nghi mà đôi khi khó quen.

Một số nhà du hành vũ trụ cho biết, sau nhiều tháng trong không gian, đôi khi họ cứ để cốc hoặc một số vật thể giữa không khí và khiến nó rơi xuống sàn, vỡ. Trong không gian, do môi trường không trọng lực, đồ vật có thể trôi nổi giữa không khí.

Bức xạ vũ trụ khiến bạn nhìn thấy chớp mù
 
Từ trong tàu vũ trụ nhìn ra bên ngoài, các phi hành gia tàu Apollo được nhìn thấy những cảnh mà con người chưa từng thấy. Họ có thể nhìn thấy cảnh ngoạn mục của vòng tròn xanh sáng của trái đất trên nền tối tăm của không gian. Họ có thể nhìn thấy phía xa của mặt trăng. Họ cũng nhìn thấy những tia chớp lạ trong nhãn cầu.

Kể từ đó, các nhà du hành trên tàu vũ trụ, trạm Mir, Skylab và trạm vũ trụ quốc tế đều báo cáo họ nhìn thấy những ánh chớp đó. Những gì các phi hành gia được trải qua là bức xạ vũ trụ vèo qua mắt họ như những viên đạn hạ nguyên tử.

Khi một "viên đạn" đập vào võng mạc, nó tạo ra một tín hiệu giả mà não bộ cho là một chớp sáng. Không cần nói, điều đó không tốt cho mắt bạn. Ít nhất 39 cựu phi hành gia chịu một dạng của đục nhân mắt sau khi chứng kiến những tia chớp.

Trong không gian, bạn phải dùng bông tắm để làm vệ sinh bản thân

Trong khi một số trạm không gian như Skylab và Mir được trang bị vòi hoa sen, một số phi hành gia vẫn phải dùng bông tắm hoặc khăn ẩm. Việc này làm giảm lượng nước tiêu thụ. Mỗi phi hành gia đều có một bộ đồ vệ sinh riêng gồm bàn chải đánh răng, thuốc đánh răng, dầu gội đầu, dao cạo râu và những đồ vệ sinh cơ bản khác.