Bitcoin - vàng hay bong bóng?

Trong khi có dự báo rằng giá đồng tiền ảo phổ biến nhất thế giới này có thể đạt mốc 1 triệu USD/đồng, một số chuyên gia đã cảnh báo những nguy cơ về “mẹ của mọi bong bóng”.

Khác gì “cơn sốt” năm 2017?

Nhiều yếu tố kết hợp được cho đã đẩy giá Bitcoin lên những kỷ lục mới. Sự tham gia từ các nhà đầu tư tổ chức và cá nhân lớn khiến Bitcoin trở thành một loại tài sản hấp dẫn, trong khi các công ty lớn trên thế giới cũng quan tâm nhiều hơn tới tiền điện tử. Khởi đầu, hôm 8/2, hãng Tesla của tỷ phú Elon Musk thông báo đã mua số Bitcoin trị giá 1,5 tỷ USD, đồng thời tuyên bố sẽ chấp nhận thanh toán mua xe bằng đồng tiền ảo này. Sau quyết định của Tesla, giá trị Bitcoin đã tăng vọt lên 44.800 USD/đồng - kỷ lục thời điểm đó.

Được giới thiệu lần đầu tiên vào năm 2009, Bitcoin bị xem là loại tiền có độ rủi ro cao khi đầu tư, vấp phải loạt nghi ngại từ các cơ quan quản lý và chính phủ về khả năng có thể trở thành công cụ của những kẻ đầu cơ hoặc buôn bán ma túy trực tuyến. Việc Tesla - một trong những công ty lớn nhất thế giới - đầu tư và chấp nhận thanh toán loại tiền này được cho đã góp công lớn trong việc loại bỏ tâm lý sợ rủi ro khi mua Bitcoin. Thông báo của hãng còn được gọi là “khoảnh khắc mà thế giới tiền điện tử đã chờ đợi từ lâu”.

Đặt cược vào Bitcoin, nhưng chính Tesla cũng không quên cảnh báo rủi ro có thể phải chịu “sự biến động mạnh”, cũng như hệ thống luật pháp áp dụng “không rõ ràng” đối với đồng tiền ảo này. Điều này không phải chưa từng có tiền lệ. Vào năm 2017, giá Bitcoin đã chứng kiến một đợt tăng tương tự khi các nhà đầu cơ đã đẩy giao dịch từ khoảng 1.200 USD/đồng lên mức cao nhất lúc đó là 19.783 USD/đồng. Theo sau đó là một sự sụp đổ lớn của tiền điện tử, với giá trị của Bitcoin giảm đến 80%. Một bài báo học thuật trên Tạp chí Tài chính đã kết luận rằng, một nửa mức tăng giá Bitcoin năm 2017 có liên quan đến vấn đề thao túng. Kể từ đó, Bitcoin tiếp tục đà suy yếu, xuống dưới 10.000 USD cho đến mùa Hè năm 2020, khi được thúc đẩy bởi những lo ngại về lạm phát giữa bối cảnh đại dịch Covid-19.

“Lần này rất khác so với cơn sốt năm 2017 ở chỗ, nó được thúc đẩy phần lớn bởi sự công nhận rộng rãi. Các nhà đầu tư là tổ chức lớn hay cá nhân đều đang nói về Bitcoin” - Michelle Lowry - Giáo sư Tài chính Ngân hàng tại trường Kinh doanh LeBow, ĐH Drexel, Mỹ, đánh giá.

Tính đến nay, Tesla là công ty chi nhiều tiền nhất để mua Bitcoin, nhưng thực tế cũng không ít DN khác đã bỏ hàng triệu USD cho đồng tiền ảo. Tháng 10 năm ngoái, Square, công ty của CEO Twitter Jack Dorsey cũng đã bỏ 50 triệu USD để mua Bitcoin. CNBC dẫn lời chuyên gia Anthony Pompliano - nhà đồng sáng lập Morgan Creek Digital Assets - dự báo, giá Bitcoin có thể đạt 500.000 USD/đồng vào cuối thập kỷ này, và thậm chí đạt tới mức “không tưởng” là 1 triệu USD/đồng.

“Khi càng nhiều người tham gia vào thị trường, tính thanh khoản của Bitcoin sẽ càng mạnh. Khi thanh khoản mạnh hơn, nhiều tiện ích khác sẽ được thúc đẩy. Khi đó, giá cả Bitcoin sẽ ổn định hơn”, vị ông Pompliano phân tích, đồng thời đưa ra dự báo cá nhân: “Bitcoin sẽ trở thành loại tiền dự trữ toàn cầu. Giá trị vốn hóa của thị trường Bitcoin có thể vượt vàng trong tương lai”.

Tháng Giêng năm nay, các chuyên gia tại JPMorgan cũng đã dự báo, trong dài hạn, Bitcoin có thể đạt 146.000 USD/đồng - ngưỡng để vốn hóa thị trường của nó ngang bằng với vàng, qua đó trở thành đối thủ cạnh tranh của vàng trong vai trò kênh trú ẩn an toàn. Bitcoin được phát hành độc lập với các chính phủ cũng như ngân hàng trung ương. Trên lý thuyết, đồng tiền mã hóa này có số lượng giới hạn về mặt thuật toán, đồng thời có khả năng chịu đựng những cú sốc xuất phát từ thị trường truyền thống. Đó là lý do tại sao Bitcoin được kỳ vọng sẽ là một trong những loại tài sản phòng bị cuối cùng. “Bitcoin đang cạnh tranh với vàng truyền thống. Chúng là một dạng vàng kỹ thuật số mới”, chiến lược gia Nikolaos Panigirtzoglou của JPMorgan nói với CNBC. Tuy nhiên, vị chuyên gia cho rằng bất ổn về giá của Bitcoin là e ngại lớn nhất, khi lưu ý: “Bitcoin đã biến động gấp 5 lần vàng”.

Trong một báo cáo mới đây, chiến lược gia đầu tư trưởng Michael Hartnett của Bank of America Securities đã chỉ ra rằng giá Bitcoin đã tăng gần 1.000% từ đầu năm 2019 - tốc độ lớn hơn mức tăng của các bong bóng trong vài thập kỷ qua. Từ đó, ông mô tả Bitcoin giống như “mẹ của mọi bong bóng”. Và thay vì dự báo giá Bitcoin sẽ giảm mạnh sắp tới, Hartnett cho rằng biến động giá của tiền điện tử lúc này là một ví dụ cho sự đầu cơ ngày càng tăng. Trên thực tế, kể từ thời điểm giá trị chạm đáy vào tháng 3/2020 đến nay, Bitcoin được nhận định có xu hướng vận hành như một loại cổ phiếu, thay vì trở thành loại tài sản đáng tin cậy như nhiều nhà đầu tư vốn kỳ vọng. Do sự ảnh hưởng của Covid-19, Bitcoin đã đánh mất 50% giá trị vào tháng 3 năm ngoái - đà suy giảm tồi tệ hơn thị trường chứng khoán. So sánh với Dow Jones và S&P 500, cơ sở hạ tầng của Bitcoin cũng là một thách thức. Có thời điểm, khối lượng giao dịch quá tải đã khiến một số sàn giao dịch tiền mã hóa bị sập. Trên OKEx, thời gian chờ giao dịch có lúc tăng gấp 3 lần, các khoản phí kèm theo cũng liên tục tăng theo.

“Chúng tôi đã mong muốn được khẳng định rằng Bitcoin ngược chiều với thị trường chứng khoán. Nhưng thật không may, nó đang đi đúng con đường đó” - Paolo Ardoino - Giám đốc công nghệ của sàn giao dịch tiền điện tử Bitfinex thừa nhận.

Hay với chính “nguồn cảm hứng Tesla”, các chuyên gia tin rằng khả năng hãng chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin chỉ xảy ra với mặt hàng có giá trị tài sản lớn, khó khả thi với các sản phẩm nhỏ. Thực tế, với chi phí chuyển Bitcoin mỗi lần thanh toán là 0.00026 BTC (hơn 10 USD), nhiều giao dịch vẫn sẽ phải sử dụng tiền tệ truyền thống. “Có thể mất đến 10 phút cho một giao dịch Bitcoin, trong khi các nền tảng chính thức khác, như thẻ tín dụng thường chỉ mất vài giây” - Giáo sư Lowry lưu ý. Điều này sẽ là rào cản đáng kể để Bitcoin trở nên thông dụng trong đời sống, bất chấp việc đã được nhiều “ông lớn” chấp nhận là công cụ thanh toán. Cuối cùng là vị thế chưa rõ ràng của Bitcoin trong thế giới tiền điện tử. Theo vị Giáo sư Tài chính Ngân hàng, ngay cả khi Bitcoin được áp dụng rộng rãi hơn, không ai dám chắc rằng nó sẽ là “người chơi thống trị” đến bao giờ?