Việc tăng cường nhập khẩu các mặt hàng nông sản từ Mỹ có thể gây nên những áp lực nhất định đối với nông sản Việt. Bài toán đặt ra là cần xây dựng được một hệ sinh thái xuất - nhập khẩu bền vững để cân bằng cán cân thương mại nông sản Việt - Mỹ và tạo sân chơi bình đẳng cho các DN hai nước. Xung quanh câu chuyện xuất - nhập khẩu nông sản của Việt Nam, nhất là trong bối cảnh thay đổi chính sách thuế quan của Mỹ, phóng viên Báo Kinh tế & Đô thị đã có cuộc trò chuyện với Chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy.

Ông đánh giá thế nào về tình hình xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang thị trường Mỹ trong thời gian qua?

- Từ đầu năm 2025 đến nay, xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang các thị trường, trong đó có Mỹ, tiếp tục duy trì tăng trưởng ấn tượng. Riêng đối với thị trường Mỹ, kim ngạch xuất khẩu tăng khoảng 16%. Hầu hết các mặt hàng nông lâm nghiệp và thủy sản đều có kim ngạch xuất khẩu tăng.

Cá nhân tôi đánh giá đây là mức tăng trưởng ổn định và thực chất, nhất là trong bối cảnh chính sách thuế quan của Mỹ có sự thay đổi. Điều này cho thấy, Việt Nam đã “chạm” vào tăng trưởng xuất khẩu bền vững, đồng thời ngày càng giảm sự phụ thuộc vào một số thị trường châu Á truyền thống như Trung Quốc, Nhật Bản…

Cùng với xuất khẩu, diễn biến thương mại nông sản ít tháng qua ghi nhận những tín hiệu mới từ nhập khẩu gia tăng nông sản Mỹ vào Việt Nam. Ông nhìn nhận thế nào về diễn biến này?

- Trong những năm qua, Việt Nam là một trong những thị trường châu Á nhập khẩu nhiều nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, gỗ, sản phẩm từ gỗ, thủy sản, rau quả từ Mỹ. Xu hướng này đang có sự gia tăng.

Như chúng ta đã biết, trong chuyến thăm và làm việc với các cơ quan của Mỹ tại một số bang hồi tháng 6/2025, các DN Việt Nam đã ký kết một loạt hợp đồng nhập khẩu nông sản từ Mỹ, bao gồm các loại ngũ cốc như ngô, lúa mì và đậu tương, với tổng giá trị lên tới gần 3 tỷ USD.

Nổi bật là thỏa thuận nhập khẩu 1,2 triệu tấn ngũ cốc (ngô, lúa mì và đậu tương) với tổng trị giá 380 triệu USD, phục vụ cho ngành chăn nuôi. Ngoài ra, còn có nhiều thỏa thuận khác liên quan đến các sản phẩm như: thịt, trái cây và các loại nông sản khác.

Câu chuyện Việt Nam tăng nhập khẩu nông sản từ Mỹ có ý nghĩa thế nào, thưa ông?

- Phải khẳng định tính bổ trợ giữa hai nền nông nghiệp Việt Nam và Mỹ. Việt Nam mạnh về nông sản nhiệt đới, còn Mỹ nổi trội với nông sản ôn đới. Đây là điều kiện thuận lợi cho thương mại hai chiều.

Việc Việt Nam tăng nhập khẩu nông sản từ Mỹ cũng giúp cân bằng cán cân thương mại giữa hai quốc gia, đồng thời đa dạng hóa nguồn cung. Nhờ đó, người tiêu dùng Việt Nam ưa chuộng nông sản Mỹ, đặc biệt là đối với các loại trái cây như táo, nho, cherry…, cũng được hưởng lợi.

Bên cạnh những yếu tố thuận lợi, việc tăng cường nhập khẩu nông sản từ Mỹ sẽ có tác động ra sao đến thị trường nông sản trong nước, thưa ông?

- Như chúng ta đã biết, Việt Nam đang tăng cường nhập khẩu nông sản của Mỹ, thể hiện qua các thỏa thuận thương mại gần đây tại chuyến thăm và làm việc của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Bản chất của việc này là hướng đến cân bằng cán cân thương mại với Mỹ.

Trong bối cảnh đó, các DN sản xuất trong nước ít nhiều sẽ bị ảnh hưởng, dù ở mức nào thì vẫn cần thêm thời gian theo dõi và nghiên cứu, đánh giá. Cá nhân tôi nhìn nhận các rủi ro có thể đề cập tới đó là tiêu chuẩn/quy chuẩn của nông sản; rào cản kỹ thuật và mức thuế. Điều này đòi hỏi các DN phải nâng cao năng lực cạnh tranh.

Việc tăng nhập khẩu cũng sẽ khiến các DN thêm phụ thuộc nhiều chiều vào Mỹ, dễ bị tổn thương khi các chính sách thương mại, nhất là thuế quan có sự thay đổi. Đáng lo ngại là chịu sự cạnh tranh gay gắt của nông sản xuất khẩu từ các quốc gia khác sang Mỹ.

Xu hướng nhập khẩu nông sản hiện nay để cân bằng thương mại sẽ tạo ra áp lực không nhỏ cho nông sản Việt. Điều này đòi hỏi các ngành chức năng cần có chiến lược cụ thể và dài hơi nhằm nâng cao sức cạnh tranh cho nông sản nội địa, củng cố vững chắc thị phần trong nước, thưa ông?

- Đúng vậy. Việc gia tăng nhập khẩu nông sản xuất phát từ yêu cầu thực tiễn trong quan hệ thương mại quốc tế, nhằm điều chỉnh cán cân thương mại song phương. Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo xây dựng phương án kỹ lưỡng, đàm phán trên nguyên tắc “hài hòa lợi ích, chia sẻ rủi ro”, đồng thời bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam. Việc tăng nhập khẩu cũng được đặt trong định hướng thương mại cân bằng, bền vững và không làm ảnh hưởng đến các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã ký kết.

Ông nhìn nhận thế nào về vai trò của Chính phủ, các bộ ngành, hiệp hội đối với mục tiêu cân bằng cán cân thương mại Việt - Mỹ?

- Cân bằng thương mại nông sản giữa Việt Nam và Mỹ là một vấn đề phức tạp, bao gồm cả việc tăng cường xuất khẩu nông sản Việt Nam sang Mỹ và nhập khẩu các mặt hàng nông sản Mỹ có lợi thế để đáp ứng nhu cầu trong nước. Mục tiêu là giảm thâm hụt thương mại và tạo sân chơi bình đẳng cho DN 2 nước.

Để bảo đảm mục tiêu cân bằng cán cân thương mại Việt - Mỹ, Chính phủ cần tiếp tục có những chính sách hỗ trợ DN về mặt pháp lý, tín dụng, khoa học công nghệ, cảnh báo sớm về các biện pháp phòng vệ thương mại; tiến tới xây dựng hệ sinh thái xuất nhập khẩu nông sản bền vững.

Đẩy mạnh phát triển các chuỗi cung ứng xuất khẩu bền vững, minh bạch, có truy xuất nguồn gốc, mã vùng trồng, chứng nhận quốc tế. Tăng cường đầu tư cho cơ sở hạ tầng, trong đó, cần chú trọng vào kho lạnh, logistics để giảm hao tổn và nâng cao chất lượng nông sản.

Cùng với đó, tiếp tục hỗ trợ các DN, nhất là các DN nhỏ và vừa tiếp cận tín dụng (vốn vay), kỹ thuật (thông tin, quy trình, tiêu chuẩn). Thúc đẩy đàm phám để giảm thuế quan, mở cửa thị trường tiềm năng như châu Phi, Halal… Cải cách thủ tục hành chính để nâng cao nội lực, linh hoạt hiệu quả và gắn với đổi mới sáng tạo…

Hiệp hội ngành hàng cần đóng vai trò là cầu nối, cung cấp thông tin và hỗ trợ DN trong việc tiếp cận thị trường cũng như giải quyết các vấn đề liên quan đến thương mại.

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày một gay gắt về thị trường xuất - nhập khẩu, ông có khuyến nghị gì cho các DN Việt?

- Các DN cần chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn của Mỹ; nghiên cứu thông tin để khai thác đa dạng hóa thị trường.

Cùng với đó, các DN cần quan tâm nhiều hơn đến vấn đề phòng vệ thương mại. Chủ động trang bị kiến thức pháp luật về phòng vệ thương mại và chuẩn bị các nguồn lực để ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại từ Mỹ.

Xin cảm ơn ông!