Tuy nhiên, trong bối cảnh đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, TP Hà Nội đã, đang hình thành nhiều khu đô thị, tổ hợp chung cư cao tầng nhằm tăng hiệu quả sử dụng đất.
Tuy nhiên, việc đầu tư xây dựng KGCC phục vụ cộng đồng dân cư lại có những khoảng trống cần lấp đầy.
Dự án nhà ở chung cư HH tại Tây Nam Linh Đàm (quận Hoàng Mai) với 12 tòa nhà là ví dụ điển hình. Không riêng Hoàng Mai, tại các quận: Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm, Thanh Xuân… cũng đang tồn tại những tổ hợp tòa nhà được xây dựng với mật độ dày đặc.
Trong những khoảng không gian chật hẹp như vậy, không gian sinh hoạt công cộng, sân chơi, khuôn viên cây xanh gần như vắng bóng.
TS.KTS Lê Đình Tri - nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Quy hoạch kiến trúc (Bộ Xây dựng) nhận định, tại tất cả các khu chung cư cao tầng được xây dựng theo lối xen cấy trong đô thị đều thiếu đất dành cho không gian dùng chung của cư dân.
Lý do bởi mật độ xây dựng khi phê duyệt dự án loại này đều lấy ở mức tối đa. Phần còn lại sau xây dựng công trình chỉ đủ cho đất giao thông nội bộ và vỉa hè.
Ngoài ra, trong quá trình xây dựng, một số chủ đầu tư xin điều chỉnh dự án theo hướng giảm không gian chung, tăng số tầng mà ít khi lấy lại ý kiến cộng đồng, mặc dù đó là một trong những quy định bắt buộc.
Lỗ hổng, sự chồng chéo trong văn bản pháp quy vẫn còn nhiều, dẫn đến chủ đầu tư tìm cách lách luật, nhằm tăng tối đa số căn hộ dẫn đến thiếu hụt KGCC.
Thậm chí, có sự đánh đồng giữa KGCC với công trình dịch vụ, thương mại; hoặc cố tình điều chỉnh quy hoạch, biến không gian công viên, cây xanh thành công trình hỗn hợp nhà ở, dịch vụ, thương mại, mang lại lợi ích cho chủ đầu tư, bỏ qua lợi ích của cộng đồng.
TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho biết: “Các công trình cao tầng có chức năng tổng hợp thường nặng về kinh doanh mà ít chú trọng về không gian sinh hoạt công cộng. Trong phương án kinh doanh thường xác định chủ đầu tư có quyền sử dụng hoặc cho thuê các KGCC này.
"Do đó, tại nhiều khu đô thị, các siêu thị mọc lên ngay trên diện tích đất vốn thuộc mục đích sử dụng công cộng”.
Theo các chuyên gia, quy chuẩn xây dựng cần quy định rõ việc không cho phép lấy diện tích khoảng trống, cây xanh, mặt nước của nơi này bù đắp cho nơi khác, nếu bán kính không nhỏ hơn 250m, tức là tương đương 5 phút đi bộ; các khu nhà cao tầng xen cấy bắt buộc phải đáp ứng đồng thời cả hai tiêu chuẩn (khoảng cách 2 tòa nhà từ tầng 10 trở lên bảo đảm tối thiểu 25m và xác định tiêu chuẩn mật độ riêng khu đất, thửa đất).
Các chuyên gia cho rằng, đã đến lúc phải nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của vườn hoa, sân chơi khu dân cư trong quy hoạch đô thị. Cơ quan chức năng cần giám sát đi kèm chế tài bắt buộc chủ đầu tư nghiêm túc xây dựng hạng mục sân chơi, cây xanh… trong các công trình xây dựng.
Việc lấy ý kiến cộng đồng trước khi phê duyệt dự án lần đầu, cũng như các lần điều chỉnh sau đó; việc công khai thông tin quy hoạch chi tiết dự án tại khu dân cư một cách đầy đủ, chính xác và kịp thời cho người dân biết cũng có ý nghĩa quan trọng để bảo đảm chất lượng sống cho chính các cư dân.
Làm tốt từ khâu quy hoạch chung, quy hoạch chi tiết; kiểm tra, giám sát chặt chẽ đầu tư xây dựng theo quy hoạch, xử lý nghiêm vi phạm là những giải pháp nhằm giữ đúng định hướng quy hoạch, kiến trúc; qua đó, bảo đảm KGCC, nâng cao chất lượng sống cho cư dân.
