Cần nhiều chính sách đặc thù cho học sinh, sinh viên giỏi người dân tộc thiểu số

Luôn quan tâm đến HSSV người DTTS

Lễ Tuyên dương HSSV, thanh niên DTTS xuất sắc, tiêu biểu được tổ chức hàng năm, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước trong việc đào tạo, bồi dưỡng nhân tài, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao ở vùng đồng bào DTTS và miền núi, từ đó đóng góp chung vào sự phát triển của đất nước.

Năm nay, sự kiện được tổ chức ngày 26 – 27/12 tại Hà Nội với 145 HSSV, thanh niên DTTS xuất sắc, đại diện 52 thành phần dân tộc, đến từ 30 tỉnh, TP trên cả nước được tuyên dương.

Trong số các gương mặt được vinh danh có nhiều học sinh đạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi, khoa học kỹ thuật, nghệ thuật, thể thao cấp quốc gia, quốc tế; nhiều em trúng tuyển vào các trường đại học, học viện với tổng điểm xét tuyển từ 27 trở lên. Đặc biệt, năm 2025 là lần đầu tiên chương trình bổ sung đối tượng sinh viên tốt nghiệp thủ khoa, góp phần mở rộng đối tượng tôn vinh và ghi nhận đầy đủ hơn các dạng thức thành tích nổi bật.

Theo báo cáo của Bộ GD&ĐT, cả nước có 1.213 trường phổ thông dân tộc bán trú tại 20 tỉnh, TP với khoảng 245.800 học sinh; 316 trường phổ thông dân tộc nội trú tại 31 tỉnh, TP với quy mô 115.333 học sinh; 4 trường dự bị đại học và 1 trường phổ thông dân tộc nội trú có hệ dự bị, mỗi năm đào tạo khoảng 3.000 học sinh dự bị đại học.

Cùng với sự phát triển về quy mô, chất lượng giáo dục vùng DTTS cũng có nhiều tiến bộ rõ nét. Trung bình trong 5 năm gần đây, tỷ lệ huy động trẻ mẫu giáo 5 tuổi là người DTTS đến lớp đạt 98%; tỷ lệ học sinh tiểu học người DTTS trong độ tuổi ra lớp đạt 97,25%; tỷ lệ học sinh DTTS tốt nghiệp THCS đạt 98,24% và tốt nghiệp THPT đạt 98,16%, tiệm cận mức bình quân chung của cả nước. Đán lưu ý, tại kỳ tuyển sinh đại học năm 2025, có gần 600 học sinh DTTS có điểm xét tuyển đạt từ 27 điểm trở lên (chưa cộng điểm ưu tiên).

Những con số này phản ánh hiệu quả của việc triển khai đồng bộ các chính sách giáo dục, đồng thời là bệ đỡ quan trọng tạo động lực học tập của đội ngũ HSSV người DTTS tại các địa phương trên toàn quốc. Chính từ nền tảng giáo dục vững chắc này, phong trào học tập, rèn luyện trong HSSV, thanh niên DTTS không ngừng lan tỏa. Và chỉ có tri thức mới là con đường ngắn nhất để thu hẹp khoảng cách giữa đồng bằng và miền núi, mở ra cơ hội, nuôi dưỡng những ước mơ lớn từ những vùng đất còn nhiều khó khăn.

Cần có cơ chế đặc thù

Ông Lò Quang Tú - Vụ trưởng Vụ Tuyên truyền công tác dân tộc, tôn giáo (Bộ Dân tộc và Tôn giáo) chia sẻ, so với HSSV dân tộc Kinh, HSSV, thanh niên DTTS có xuất phát điểm thấp. Do đó, tinh thần nỗ lực, cố gắng vươn lên để đạt thành tích cao trong học tập cũng như trong các lĩnh vực khác, là điều rất đáng được ghi nhận, biểu dương.

Đề cập đến cơ chế hỗ trợ cho HSSV, thanh niên DTTS tiêu biểu để các em có hành trang vững vàng trong học tập cũng như trong quá trình lập thân, lập nghiệp, Phó Tổng Biên tập Báo Vietnamnet (Nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Dân tộc và Phát triển) Bùi Thị Hạ cho hay, sau các kỳ tuyên dương trước, Ban tổ chức thường xuyên liên lạc với các em; nếu biết em nào thiếu thốn trang thiết bị hoặc kinh phí học tập, sẽ kết nối doanh nghiệp để hỗ trợ học bổng, máy tính… cho các em; tuy nhiên việc này vẫn mang tính nhỏ lẻ.

“Năm nay, được sự đồng ý của Ban tổ chức và lãnh đạo Bộ Dân tộc và Tôn giáo, chúng tôi đã thiết lập bản đồ số kết nối với tất cả HSSV, thanh niên DTTS tiêu biểu trên toàn quốc để sau này có khó khăn gì, các em có thể trực tiếp trao đổi. Từ đó, sự hỗ trợ sẽ được thường xuyên và trúng đích hơn”, bà Bùi Thị Hạ cho biết.

Đề cập vấn đề việc làm của HSSV, thanh niên DTTS tiêu biểu vẫn gặp nhiều khó khăn, nhất là việc thi tuyển vào các cơ quan nhà nước tại địa phương, Vụ trưởng Vụ Tuyên truyền công tác dân tộc, tôn giáo Lò Quang Tú cho hay, theo quy định hiện hành, người DTTS khi thi tuyển viên chức sẽ được cộng điểm ưu tiên. Tuy nhiên, số người DTTS thi đỗ vào cơ quan hành chính tại các tỉnh miền núi không nhiều, dù đã rất cố gắng. Thực tế, để truyền đạt kiến thức, tri thức tới đồng bào DTTS, không gì bằng việc chính cán bộ cũng là người dân tộc. Việc làm thế nào để nâng cao tỷ lệ nhất định cán bộ là người DTTS ở địa phương rất cần có cơ chế.

“Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ đề xuất chính sách để cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng đối với việc quan tâm đến người DTTS nói chung, cũng như tăng % cán bộ người DTTS trong các cơ quan nhà nước ở địa phương nói riêng”, ông Tú cho hay.

Đồng tình với quan điểm trên, Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Y Thông xác nhận, hiện tỷ lệ con em đồng bào DTTS sau khi học xong được tuyển dụng vào làm các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương còn ít.

Sau khi học xong, HSSV, thanh niên người DTTS có nguyện vọng trở về địa phương công tác thì có được hỗ trợ việc làm hoặc có cơ chế đặc thù nào không, luôn là vấn đề nhận được sự quan tâm của đồng bào dân tộc, cũng như của chính các em HSSV.

Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Y Thông thông tin: Việt Nam là một trong những nước thực hiện rất tốt chính sách dân tộc. Vừa rồi Đảng và Nhà nước đã có chủ trương và cho xây dựng 248 trường phổ thông nội trú liên cấp ở 248 xã biên giới đất liền; đồng thời nhấn mạnh, HSSV cần nhận thức rằng: học để làm chủ tri thức, để tự tìm kiếm việc làm phù hợp, nuôi sống bản thân, gia đình; và cơ quan nhà nước không phải là nơi duy nhất để các em làm việc.

Theo Thứ trưởng Y Thông, hiện Bộ Dân tộc và Tôn giáo đang phối hợp với các bộ, ngành để giải quyết vấn đề cơ chế, chính sách tuyển dụng con em vùng đồng bào DTTS vào các cơ quan hành chính nhà nước làm việc; tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều bước, nhiều việc phải làm.

Với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước, chịu trách nhiệm xây dựng chính sách về công tác dân tộc, Bộ Dân tộc và Tôn giáo sẽ tiếp tục nghiên cứu nhằm mở rộng và tạo thêm nhiều cơ hội việc làm cho con em đồng bào dân tộc.