Cấp bách sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân để thúc đẩy kinh tế tư nhân

Luật lỗi thời kìm hãm kinh tế phát triển

Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành được sửa đổi lần cuối vào năm 2012, có hiệu lực từ giữa năm 2013. Sau hơn 1 thập kỷ vận hành, nhiều quy định của Luật này đã lỗi thời. Cùng với mức tăng trưởng của nền kinh tế, nhiều nghề mới phát sinh thông qua nền tảng kinh tế số, thu nhập của người lao động cũng tăng theo nên số thu về thuế thu nhập cá nhân tăng tưởng đáng kể. Trước tình hình này, Luật Thuế thu nhập cá nhân đã bộc lộ các tồn tại kể cả về cơ sở thuế, đối tượng chịu thuế, thu nhập chịu thuế, tính thuế, thu nhập miễn thuế; phương pháp tính thuế và thuế suất.

Những tồn tại đó gây nên sự thiếu minh bạch, thiếu bình đẳng về điều tiết thu nhập của cá nhân cũng như mức, tỷ lệ điều tiết tương ứng với các Luật thuế khác, đồng thời gây khó khăn trong quản lý thuế thu nhập cá nhân.

So sánh tốc độ tăng thu thuế với tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và lạm phát, PGS.TS Phan Hữu Nghị - Phó viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính (Học viện Tài chính) đánh giá, mức thu thuế tăng nhanh hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người. Nếu như tổng thu thuế thu nhập cá nhân giai đoạn 2020-2024 tăng 72%, trong khi thu nhập bình quân đầu người trong cùng kỳ chỉ tăng 30,2%, lạm phát trung bình hàng năm dao động từ 0,81%-4,16%.

PGS.TS Phan Hữu Nghị cho rằng, do điều kiện kinh tế thay đổi, vì vậy cần xem xét sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân hướng đến đảm bảo công bằng theo chiều dọc, tăng nguồn thu ngân sách và thích ứng với sự thay đổi của nền kinh tế.

Phát biểu tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội ngày 18/6, nhiều đại biểu Quốc hội cũng cho rằng, thuế thu nhập cá nhân đã lạc hậu, không còn phù hợp với thực tiễn. Việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, sửa đổi chính sách thuế cần được thực hiện ngay để kịp thời hỗ trợ người lao động và nền kinh tế.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh) nhấn mạnh sự cần thiết phải điều chỉnh Luật Thuế thu nhập cá nhân theo hướng nâng mức giảm trừ gia cảnh. Vấn đề này không thể chậm trễ hơn nếu muốn khuyến khích đầu tư vào con người, triển khai hiệu quả Nghị quyết 68 của T.Ư về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết 198 của Quốc hội về một số cơ chế chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.

Tạo cơ chế khuyến khích người dân, DN

Chia sẻ về thời gian sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân bên lề Quốc hội, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho biết, Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi sẽ được trình Quốc hội xem xét và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 theo chương trình rút gọn. Đây là một tin vui với người dân, DN.

Theo PGS.TS Phan Hữu Nghị, thuế thu nhập cá nhân cần được xây dựng trên các nguyên tắc lợi ích, công bằng và khả năng nộp thuế. Việc hoàn thiện chính sách thuế thu nhập cá nhân cần đảm bảo đồng bộ với các mục tiêu cải cách chung của hệ thống thuế, vừa bảo đảm huy động hợp lý các nguồn lực cho ngân sách Nhà nước, vừa tạo thuận lợi cho DN và người dân. Ngoài ra, việc sửa Luật thuế thu nhập cá nhân còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân theo tinh thần Nghị quyết 68/NQ/TW của Bộ Chính trị.

Phó Cục trưởng Cục Chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính) Trương Bá Tuấn cho biết, để thực hiện hiệu qủa Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, Bộ Tài chính đang quyết tâm đồng bộ hóa hệ thống chính sách thuế, phí theo hướng công bằng, hiệu quả và phát triển bền vững. Hàng loạt luật thuế quan trọng đang được sửa đổi, hoàn thiện. Công tác cải cách thuế đang được triển khai sâu rộng, bám sát Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030.

Tại Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính đã đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định liên quan đến thu nhập được miễn thuế, giảm thuế để thúc đẩy các lĩnh vực quan trọng như nông nghiệp, khoa học công nghệ, bảo vệ môi trường và an sinh xã hội…

Một trong những đề xuất nổi bật là miễn thuế thu nhập cá nhân cho các khoản thu nhập đặc thù liên quan đến lĩnh vực ưu tiên. Cụ thể, bổ sung quy định miễn thuế thu nhập cá nhân đối với các khoản thu nhập từ lợi tức cổ phần của thành viên hợp tác xã nông nghiệp, cá nhân là nông dân ký kết hợp đồng với DN tham gia “Cánh đồng lớn”; thu nhập do Quỹ hưu trí tự nguyện, Quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung chi trả; thu nhập từ chuyển nhượng chứng chỉ giảm phát thải, chuyển nhượng tín chỉ cacbon lần đầu sau khi phát hành của cá nhân được cấp chứng chỉ giảm phát thải, tín chỉ các – bon; thu nhập từ tiền lãi từ trái phiếu xanh…

Tại phiên họp Chính phủ chuyên đề pháp luật tháng 6 mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh thông điệp rõ ràng khi thảo luận về hồ sơ chính sách Luật Thuế thu nhập cá nhân thay thế: “phải thu đúng, thu đủ, thu kịp thời, nhưng đồng thời phải khuyến khích, kiến tạo phát triển”. Thông điệp này cho thấy sự thay đổi trong tư duy về chính sách thuế, khi thuế không còn là gánh nặng mà phải trở thành nền tảng thúc đẩy sản xuất - kinh doanh và nâng cao chất lượng sống.

Tinh thần này cũng được khẳng định tại Nghị quyết số 138/NQ-CP về Kế hoạch hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Theo tinh thần Nghị quyết 138, Chính phủ yêu cầu rà soát, đề xuất sửa đổi nhiều quy định, chính sách thuế nhằm tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển bền vững của khối kinh tế tư nhân. Với mục tiêu thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, kinh doanh hiệu quả, bền vững trong kinh tế tư nhân, Chính phủ giao Bộ Tài chính rà soát, đề xuất sửa đổi Luật thuế thu nhập cá nhân, bổ sung quy định: miễn thuế thu nhập cá nhân đối với khoản thu nhập từ chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp, quyền góp vốn vào DN khởi nghiệp sáng tạo; miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân cho các chuyên gia, nhà khoa học làm việc tại DN khởi nghiệp sáng tạo, trung tâm nghiên cứu phát triển, các tổ chức trung gian hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.