Chuyển đổi số và vấn đề xây dựng tòa soạn thông minh tại Báo Kinh tế & Đô thị

Vấn đề đặt ra trong chuyển đổi số báo chí

Chuyển đổi số báo chí là sự tích hợp dữ liệu và công nghệ số vào tất cả các lĩnh vực hoạt động của một cơ quan báo chí. Do đó, việc sử dụng công nghệ số để thay đổi mô hình từ quản lý đến tác nghiệp, sản xuất, xuất bản, phân phối nội dung và kinh doanh..., tạo ra những sản phẩm, cơ hội, doanh thu và các giá trị mới, đó là mục tiêu mà các cơ quan báo chí luôn phải hướng tới.

Ngày 6/4/2023, Chính phủ đã phê duyệt Quyết định số 348/QĐ-TTg về Chiến lược “Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. Chiến lược nhằm mục tiêu xây dựng các cơ quan báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; làm tốt sứ mệnh thông tin tuyên truyền phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, sự nghiệp đổi mới của đất nước; bảo đảm vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội, giữ vững chủ quyền thông tin trên không gian mạng; đổi mới hiệu quả trải nghiệm của độc giả; tạo nguồn thu mới; thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp nội dung số.

Mục tiêu đến năm 2030, 100% cơ quan báo chí đưa nội dung lên các nền tảng số (ưu tiên các nền tảng số trong nước). 90% cơ quan báo chí sử dụng nền tảng phân tích, xử lý dữ liệu tổng hợp tập trung, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để tối ưu hóa hoạt động. 100% cơ quan báo chí hoạt động, vận hành mô hình tòa soạn hội tụ và các mô hình phù hợp với sự phát triển của khoa học, công nghệ tiên tiến trên thế giới, sản xuất nội dung theo các xu hướng báo chí số.

Hiện nay, đối với các cơ quan báo chí tại Việt Nam nói chung và Báo Kinh tế & Đô thị nói riêng, đang phải đối mặt với một số vấn đề như: Nguy cơ bị tấn công mạng với quy mô lớn, có thể gây ra những tổn hại lớn; Ảnh hưởng đến thông tin từ mạng xã hội, thậm chí bị tác động bởi tin tức giả mạo, thiếu kiểm chứng… trong khi việc xác minh các nguồn tin cũng như xác định các trào lưu trên không gian mạng rất khó khăn, thậm chí là bất khả thi nếu không có các công cụ thích hợp; Xu hướng cá nhân hóa trong tiếp nhận thông tin cũng ngày càng cao; Sự thay đổi vai trò, vị thế của công chúng, đang từ thế bị động chuyển sang chủ động, vừa là người tiêu thụ các sản phẩm báo chí truyền thông, nhưng đồng thời cũng là người tham gia vào quá trình truyền tải thông tin.

Bên cạnh đó, sự phát triển mạnh mẽ của báo chí đa phương tiện, các loại hình truyền thông xã hội như trang thông tin điện tử, mạng xã hội (Facebook, Zalo, Twitter, youtube…) tạo ra sự cạnh tranh gay gắt cho hoạt động báo chí. Xu hướng hình thành các cơ quan truyền thông đa phương tiện ngày càng trở nên phổ biến cũng đặt ra những thách thức cần sự chuyển đổi số tại các cơ quan chí, chuyển đổi từ tập trung cho báo in sang tập trung cho báo điện tử. Đặc biệt, yêu cầu cập nhật thông tin nhanh nhạy, chính xác của bạn đọc. Vì vậy, đòi hỏi báo chí phải có sự đổi mới về công nghệ, tổ chức bộ máy để theo kịp xu thế đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao về yêu cầu nhiệm vụ chính trị.

Chuyển đổi số tại Báo Kinh tế và Đô thị

Hiện nay, hệ sinh thái Báo Kinh tế & Đô thị đang vận hành có 2 ấn phẩm in, 1 báo điện tử và 6 chuyên trang điện tử. Do vậy, việc thay đổi cách thức làm việc, sản xuất nội dung thông tin, hệ thống quản trị kỹ thuật có thể đáp ứng giúp Ban Biên tập, lãnh đạo các ban chuyên môn kịp thời nắm bắt chỉ đạo, điều hành thường xuyên, kịp thời. Sau khi Báo Kinh tế & Đô thị chính thức thay đổi giao diện và vận hành tòa soạn hội tụ từng bước sản xuất và xuất bản tin, bài cho báo in và điện tử trên một CMS và triển khai các thể loại đa phương tiện như: Infographic, Emagazine, Longform, Podcast và ứng dụng AI trong tác nghiệp báo chí.

Với việc thay đổi về công nghệ, kỹ thuật, cách thức triển khai, quy trình làm báo, Báo Kinh tế & Đô thị xác định rõ ràng và nhất quán, muốn chuyển đổi số thành công cần phải thay đổi tư duy của lãnh đạo, phong cách và kỹ năng làm báo cho phóng viên, biên tập viên, thư ký tòa soạn. Để thực hiện thành công chuyển đổi số, xây dựng tòa soạn số, Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức thường xuyên các lớp đào tạo, hướng dẫn các phóng viên, biên tập viên, thư ký tòa soạn làm báo chí hiện đại trên điện tử, trên mobile như quay, dựng video, chụp ảnh, infographic, emagazine, podcast…

Báo cũng xác định việc phát triển bạn đọc là mục tiêu quan trọng, nâng cao thương hiệu của Báo trên các nền tảng số, thu hút quảng cáo số là xu hướng tất yếu trong Kỷ nguyên số. Cụ thể, Báo đã lựa chọn thuê đối tác cùng phối hợp với bộ phận nội dung tổ chức đào tạo SEO (cung cấp trend hàng ngày, đào tạo bộ phận nội dung tối ưu, lựa chọn từ khóa tốt nhất để tin, bài được các công cụ tìm kiếm nhận diện nhanh nhất), tối ưu hệ thống kỹ thuật cho báo điện tử trên các công cụ tìm kiếm, chia sẻ tin, bài trên mạng xã hội… với chủ trương tin, bài được sản xuất ngoài mục tiêu tuyên truyền phải có bạn đọc biết đến chính tin, bài do mình sản xuất ra.

Cùng với nỗ lực không ngừng cải tiến chất lượng nội dung các ấn phẩm, đầu tư thiết bị công nghệ, bồi dưỡng nâng cao nhận thức, kỹ năng cho đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên, đổi mới phương thức sản xuất nội dung theo xu hướng báo chí số, Báo Kinh tế & Đô thị đang cho thấy những bước phát triển mạnh mẽ cho mục tiêu trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu về chuyển đổi số báo chí. Gần đây, Báo đã ra mắt hệ sinh thái với các ấn phẩm và kênh thông tin trên các nền tảng mạng xã hội. Trong đó, kênh thông tin trên nền tảng zalo hiện đạt tới hàng triệu lượt tương tác. Báo đã chủ động cụ thể hóa Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và bám sát Bộ chỉ số chuyển đổi số báo chí theo Quyết định số 951 của Bộ TT&TT ban hành ngày 2/6/2023 và các văn bản chỉ đạo của TP về chuyển đổi số. Hiện nay, Báo đã hoàn thiện và vận hành thành công tòa soạn hội tụ, mở rộng kênh tương tác với bạn đọc, ứng dụng AI trong quản trị tòa soạn. Đây được coi là bước tiến mới trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số báo chí, tạo nguồn thu quảng cáo số và tăng giá trị thương hiệu cho Báo Kinh tế & Đô thị trong thời gian tới.

Để tạo động lực, nâng cao trách nhiệm và sự cống hiến với các bộ phận chuyên môn đặc biệt là bộ phận phóng viên, Ban Biên tập đưa ra cơ chế phân công, phân nhiệm rõ ràng, chấm nhuận bút trên báo điện tử với các tiêu chí như: Chất lượng, hiệu quả xã hội và view cho bài viết. Đưa ra những quy định cụ thể về thời gian với phóng viên sau mỗi sự kiện, phối hợp các bộ phận khi có những sự kiện lớn, nóng, thu hút nhiều người quan tâm. Trong chuyển đổi số và xây dựng tòa soạn thông minh, dữ liệu đóng vai trò rất quan trọng, là tài sản, tài nguyên và là điều kiện tiên quyết để thực hiện chuyển đổi số. Báo Kinh tế & Đô thị đã đầu tư hệ thống lưu trữ cho các dữ liệu nội bộ, lưu trữ ảnh báo chí, xây dựng được cơ sở dữ liệu của báo điện tử, báo in và các ấn phẩm phục vụ tốt cho mô hình tòa soạn hội tụ.

Giải pháp xây dựng tòa soạn thông minh

Trên cơ sở hệ sinh thái hiện có, cùng với các ấn phẩm báo in, báo điện tử, các chuyên trang và nền tảng mạng xã hội của Kinh tế & Đô thị đã bước đầu tạo sự lan tỏa khá lớn với tổng lượng người truy cập khoảng 15 triệu người/tháng. Báo đang tập trung đầu tư sản xuất các sản phẩm báo chí dữ liệu; Tháng 10/2024, Báo đã ra mắt Tòa soạn hội tụ; hoàn thành 100% việc triển khai, xây dựng các nền tảng mạng xã hội đối với hệ sinh thái của Kinh tế & Đô thị; từng bước đưa nội dung, cơ sở dữ liệu lên các nền tảng số. Hoàn thành 100% việc triển khai, xây dựng các nền tảng mạng xã hội đối với hệ sinh thái của Báo Kinh tế & Đô thị. 100% nội dung, cơ sở dữ liệu được đưa lên các nền tảng số. Hoàn thành 100% xây dựng hệ thống văn phòng điện tử, phần mềm kế toán, quản lý phát hành, quảng cáo, liên thông với các hệ thống trong hệ sinh thái của Báo Kinh tế & Đô thị, từ đó có thể phân tích, đánh giá trong hoạt động tài chính, kế toán của Báo, tăng nguồn thu quảng cáo số.

Năm 2024, Báo Kinh tế & Đô thị dẫn đầu về chuyển đổi số được Bộ TT&TT chứng nhận đơn vị báo chí có mức độ chuyển đổi số xuất sắc. Đặc biệt, chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin, an toàn, an ninh mạng trong hoạt động. Hoàn thành 100% ứng dụng các nền tảng công nghệ hiện đại, sử dụng nền tảng phân tích, xử lý dữ liệu tổng hợp tập trung, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để tối ưu hóa hoạt động chuyên môn. Hoàn thành 100% xây dựng hệ thống an toàn thông tin, bảo mật đối với hạ tầng công nghệ thông tin Báo Kinh tế & Đô thị. Phấn đấu 100% cơ sở dữ liệu dùng chung được kết nối, chia sẻ an toàn trên hệ thống Tòa soạn số, dữ liệu luôn luôn sẵn sàng phục vụ các nhu cầu công việc của các phòng, ban chuyên môn. 100% các ấn phẩm được đưa trên nền tảng mạng xã hội có doanh số quảng cáo số tăng từ 20 - 50%/năm.

Năm 2025, Báo Kinh tế & Đô thị đã hoàn thành việc chuyển đổi số, áp dụng các công nghệ mới trong hoạt động chuyên môn. Phát triển và xây dựng các sản phẩm báo chí số, nền tảng số, số hóa dữ liệu để xây dựng mô hình dữ liệu lớn, từ đó xây dựng và triển khai mô hình kinh tế số. Đồng thời, xây dựng các công cụ thu thập dữ liệu, đánh giá, dự báo, theo dõi, giám sát chất lượng báo chí. Trong thời gian tới sẽ triển khai một số nội dung chính sau:

Phát triển các sản phẩm số

Các sản phẩm báo chí số là kênh thông tin quan trọng đến bạn đọc trên cả nước, Báo Kinh tế & Đô thị đã nhận thức đúng và kịp thời để xây dựng các sản phẩm báo chí số trên các nền tảng. Nhiều nền tảng báo chí số đã được Báo Kinh tế & Đô thị xây dựng và đưa ra các mục tiêu cụ thể để phát triển tiến tới thương mại hóa trên các nền tảng này. Thiết kế, sáng tạo các mô hình sản phẩm thông tin mới trên các nền tảng khác nhau để tăng độ tương tác với độc giả, phân phối nội dung thông tin nhanh hơn, rộng hơn và chính xác theo nhu cầu của độc giả. Phát triển sản phẩm báo chí số chất lượng cao, đổi mới hiệu quả trải nghiệm của độc giả; xây dựng các gói sản phẩm và dịch vụ phù hợp với từng nhóm đối tượng độc giả. Ứng dụng cách thức làm báo công nghệ trong việc tự động hóa để thúc đẩy quá trình sản xuất nội dung đạt chất lượng cao. Ngoài các sản phẩm báo chí số, cần phải xây dựng và phát triển các sản phẩm số trong công tác điều hành, quản lý đối với các lĩnh vực quảng cáo, phát hành, tổ chức, văn phòng, tài chính,...

Phát triển các nền tảng số và kinh tế số

Báo đã xây dựng kênh truyền thông trên nền tảng Facebook, Youtube, Zalo,TikTok, Twitter trên báo điện tử và các chuyên trang của Báo. Xây dựng cơ sở dữ liệu độc quyền tiến tới triển khai hệ thống đọc báo thu phí trên các nội dung này. Mô hình thu phí bạn đọc theo hình thức thuê bao theo từng gói dịch vụ, báo sẽ cũng cấp thông tin về các dịch vụ theo nhu cầu của từng khách hàng. Xây dựng hệ thống maketing trên nền tảng video trực tuyến, đây là nền tảng mang lại doanh thu rất lớn từ hiển thị quảng cáo, giới thiệu sản phẩm và thương mại điện tử. Đa dạng hóa mô hình quảng cáo số trên các nền tảng báo điện tử: Quảng cáo hiển thị trên các ứng dụng mobile, apps, trên nền tảng video trực tuyến. Hợp tác với các đối tác công nghệ để phân phối nội dung bài viết đến các nền tảng của bên thứ ba.

Nâng cao nhận thức đối với cán bộ, nhân viên trong cơ quan

Đối với lãnh đạo, phóng viên, biên tập viên, nhân viên trong cơ quan cần phải có sự thay đổi về nhận thức và thái độ đối với sự cấp thiết phải chuyển đổi số báo chí đồng bộ với chương trình chuyển đổi số quốc gia. Gắn các mục tiêu cụ thể trong việc xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ, các chương trình hành động về công nghệ thông tin, kế hoạch phát triển Báo đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, đặc biệt là xây dựng tòa soạn thông minh.

Phát triển hạ tầng, ứng dụng công nghệ thông tin

Đầu tư phát triển hệ sinh thái Báo Kinh tế & Đô thị nhằm gia tăng giá trị phục vụ truyền thông chính sách và các sự kiện, hoạt động thương mại. Công tác quản trị với các lĩnh vực của tòa soạn báo được liên thông như tài chính, nhuận bút, bản quyền, quảng cáo, nhân sự… đều được tích hợp thống nhất. Trang thiết bị được đầu tư đồng bộ, hiện đại, từng bước đáp ứng yêu cầu tác nghiệp, giảm chi phí bảo trì, thay thế. Hệ thống đầu tư mới có khả năng triển khai các dịch vụ tiện ích, giá trị gia tăng về nội dung số, dịch vụ truyền thông, sẽ nâng cao doanh thu, khả năng tự chủ về tài chính cho Báo.

Ứng dụng AI trong quản trị

Tòa soạn hội tụ Báo Kinh tế & Đô thị đã hoạt động hiệu quả trong thời gian qua, lấy báo điện tử làm trung tâm tích hợp nhiều ấn phẩm, bao gồm báo in, các chuyên trang điện tử để hình thành cơ sở dữ liệu tập trung. Để tiếp tục thống nhất trên một nền tảng kỹ thuật, bảo đảm hiệu quả cao về chất lượng nội dung và tính tương tác với độc giả, đáp ứng yêu cầu tác nghiệp ngày càng cao của báo chí trong tình hình hiện nay, Báo đang xây dựng đề án phát triển Tòa soạn thông minh, trong đó, đối với hệ thống tòa soạn hội tụ sẽ sử dụng công nghệ hiện đại, áp dụng các công nghệ mới theo xu hướng hiện đại hỗ trợ cho cấp lãnh đạo chỉ đạo và điều hành, phóng viên, biên tập viên thuận tiện trong việc thực hiện các tin, bài đa phương tiện. Sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để theo dõi sự kiện, trích xuất thông tin và xác định xu hướng. Ứng dụng công nghệ trong sáng tạo tác phẩm báo chí nhằm gia tăng tốc độ sản xuất tin bài, ứng dụng công nghệ AI để tự động viết các tin mang tính thường xuyên, lặp lại, để các nhà báo có thể tập trung vào các bài viết chuyên sâu hơn.

Xây dựng Trung tâm điều hành nội bộ thông minh

Trung tâm sẽ giúp quản lý và vận hành mọi hệ thống, giám sát mọi hoạt động của Báo Kinh tế & Đô thị. Trung tâm điều hành nội bộ thông minh trên cơ sở là một hệ thống phần mềm vận hành mọi hoạt động của Báo Kinh tế & Đô thị trên nền tảng số. Hệ thống giúp cán bộ, phóng viên có thể đặt lịch họp với cá nhân, đặt lịch họp để làm việc nhóm, phân phối việc sử dụng tài nguyên dùng chung trong Báo một cách hiệu quả. Xây dựng hệ thống lịch làm việc thông minh, trao đổi thông tin nội bộ, công cụ kiểm tra, giám sát các chương trình, các cá nhân cụ thể trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao. Xây dựng mạng truyền thông nội bộ giúp truyền tải các giá trị quan trọng của Báo, tăng cường gắn kết giữa các thành viên, góp phần lan tỏa văn hóa nội bộ. Các công cụ về quản lý tài nguyên, phòng họp trực tuyến, chat và tạo phòng chat nội bộ để trao đổi thông tin, quản trị thông tin nhân sự, đánh giá, quản trị tuyển dụng.

Trong Kỷ nguyên 4.0, các cơ quan báo chí nói chung, trong đó Báo Kinh tế & Đô thị cần phải tái cấu trúc bộ máy "sản xuất" và xây dựng quy trình biên tập theo mô hình tòa soạn hội tụ hoàn toàn sẽ tránh được hiện tượng chồng chéo nội dung và lãng phí nguồn tài nguyên hiện có, tiết kiệm chi phí trong quá trình hoạt động. Xây dựng nhóm/ê-kíp với cơ cấu "mềm", linh hoạt gồm các chuyên gia, phóng viên, lãnh đạo có trình độ chuyên môn cao, có tính chuyên nghiệp, phụ trách các số đặc biệt, chịu trách nhiệm các chuyên đề và bài viết "mũi nhọn", "đặc sản" của cơ quan báo chí, tăng uy tín và vị thế của Báo.