Cơ hội lớn để tái thiết đô thị

Mới đây, TP Hà Nội đã tỏ rõ quyết tâm bằng một động thái mạnh khi thông qua danh mục di dời 42 cơ sở sản xuất công nghiệp và 15 trụ sở cơ quan, đơn vị ra khỏi nội độ. Đây là một chiến lược, mở ra cơ hội tái thiết đô thị chưa từng có cho Thủ đô.

Tại Kỳ họp lần thứ 28 vừa qua, HĐND TP Hà Nội đã thông qua Nghị quyết về việc ban hành danh mục di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp, cơ sở y tế, cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp và trụ sở các cơ quan, đơn vị nằm trong đô thị trung tâm nhưng không còn phù hợp với Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn 2065 do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trọng tâm của quyết sách này là cam kết kiên quyết dành quỹ đất thu hồi để xây dựng không gian và công trình công cộng, chứ không phải nhà ở thương mại. Đây chính là yếu tố then chốt để chuyển hóa Hà Nội từ một đô thị quá tải, nén chặt sang một TP đáng sống, bền vững.

Thực tế, trong nhiều năm qua, trước áp lực đô thị hóa, nội đô Hà Nội chịu đựng áp lực quá tải từ tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm cục bộ… cho đến thiếu hụt trầm trọng không gian xanh. Đáng lưu tâm, thời gian gần đây, Hà Nội nhiều ngày rơi vào top TP có mức độ ô nhiễm nhất thế giới.

Vậy nên, quyết sách di dời các cơ sở trong danh mục nêu trên ra khỏi lõi đô thị không chỉ giải tỏa mật độ dân cư và phương tiện ngay lập tức mà còn là bước đi đầu tiên để cân bằng lại quy hoạch. Bởi quỹ đất được giải phóng từ các cơ sở cũ, vốn nằm ở những vị trí đắc địa, giờ đây có thể được sử dụng để phát triển hạ tầng kỹ thuật và xã hội còn thiếu. Cơ hội lớn nhất là xây dựng các bãi đỗ xe ngầm, hệ thống cây xanh và các tuyến giao thông nội đô được đồng bộ hóa.

Điểm đáng chú ý nhất trong Nghị quyết là ưu tiên tuyệt đối cho công trình công cộng. Đây là cơ hội lớn để Hà Nội khắc phục điểm yếu cố hữu về không gian công viên, quảng trường và các tiện ích văn hóa. Thay vì tiếp tục gia tăng mật độ nhà cao tầng, vốn chỉ làm tăng áp lực lên hạ tầng, Hà Nội sẽ có điều kiện kiến tạo những "lá phổi xanh" quy mô lớn ngay tại khu vực trung tâm. Những công viên mới không chỉ cải thiện chất lượng không khí, giảm nhiệt đô thị, mà còn cung cấp địa điểm sinh hoạt cộng đồng, giao lưu văn hóa, nâng cao chất lượng sống tinh thần cho người dân. Một đô thị hiện đại được đo lường không chỉ bằng số lượng nhà ở mà bằng chất lượng không gian sống chung.

Tiến trình triển khai chắc sẽ không tránh khỏi đối mặt với nhiều thách thức lớn, đặc biệt là vấn đề tiến độ và sự tuân thủ quy định. Do đó, TP sẽ phải xây dựng lộ trình chi tiết, công khai và có chế tài xử phạt nghiêm khắc nếu chậm trễ. Áp dụng cơ chế ưu đãi hoặc hỗ trợ vốn rõ ràng cho các cơ sở di dời để khuyến khích họ đẩy nhanh tiến độ. Và áp lực mà dư luận quan tâm hơn cả sẽ là “nhóm lợi ích”. Quỹ đất “vàng” sau khi di dời luôn là mục tiêu của các nhà đầu tư bất động sản. Cho nên rất cần kíp xây dựng một "hàng rào pháp lý" vững chắc và minh bạch tuyệt đối. Công bố công khai quy hoạch chi tiết 1/500 cho từng khu đất di dời ngay từ đầu, trong đó xác định rõ chức năng công cộng và nghiêm cấm chuyển đổi mục đích sử dụng. Thành lập đơn vị giám sát độc lập bao gồm cả đại diện cộng đồng để bảo đảm việc thực thi không bị thay đổi giữa chừng.

Nhân dân Thủ đô rất kỳ vọng vào thành công của đợt tái thiết đô thị này, với một bức tranh Hà Nội mang diện mạo kiến trúc và chức năng hoàn toàn mới trong bước chuyển mình của tầm nhìn phát triển bền vững. Một Thủ đô đáng sống hơn, xanh hơn và hiện đại hơn.