“Cơn khát” nhà ở xã hội hay điểm nghẽn của số hoá?

“Cơn sốt” nhà ở xã hội

Dự án NƠXH CT3, CT4 – Kim Chung, xã Thiên Lộc (TP Hà Nội), có tổng quy mô 1.104 căn. Trong đó, 589 căn bán, 212 căn cho thuê, 128 căn thuê mua. Giá bán tạm tính là 18,4 triệu đồng/m² (đã gồm VAT, phí bảo trì), tính sơ bộ 1 căn hộ tại đây dao động khoảng từ 900 triệu đồng đến 1,3 tỷ đồng, được cho là hấp dẫn so với thị trường nhà ở Hà Nội. Hồ sơ đăng ký được tiếp nhận từ ngày 17/11/2025 đến 3/1/2026 (không tính thứ bảy, chủ nhật) tại điểm duy nhất: Trung tâm Văn hóa thông tin thể thao xã Thiên Lộc.

Đáng chú ý, chủ đầu tư thông báo chỉ nhận 50 bộ hồ sơ mỗi ngày để đảm bảo việc kiểm tra, thẩm định hồ sơ “khách quan, hiệu quả”, đây chính là một trong những nguyên nhân tạo nên “cơn sốt” xếp hàng. Điều đáng nói, đây cũng không phải là lần đầu tiên xảy ra tình trạng một dự án NƠXH tại địa bàn TP Hà Nội mở bán người dân đổ xô xếp hàng, chen lấn để “giành giật” một suất nộp hồ sơ, mà hồ sơ đó chưa chắc đã được duyệt.

Lý giải về tình trạng này, Phó Chủ tịch Câu lạc bộ BĐS Hà Nội Nguyễn Thế Điệp cho rằng, không phủ nhận nhu cầu NƠXH, đặc biệt với người thu nhập thấp và trung bình là rất lớn. CT3, CT4 - Kim Chung với giá 18,4 triệu/m² được đánh giá là “mềm” hơn nhiều dự án thương mại, khiến nó trở thành tâm điểm thu hút người dân. Nhưng chính sự hấp dẫn về giá kèm theo giới hạn nguồn cung tạo nên áp lực cao, nhiều người sợ nếu không có số thứ tự sớm, cơ hội sẽ vuột mất.

Không chỉ vậy, việc chủ đầu tư đặt giới hạn tiếp nhận hồ sơ hàng ngày, phần nào gia tăng niềm tin rằng “ai đến trước, nộp trước” sẽ có cơ hội cao hơn, dù vòng đời thủ tục còn rất dài. Nhiều người xem đây là cơ hội hiếm có, đặc biệt khi NƠXH có giá thấp hơn nhà thương mại, nhưng vẫn ở vị trí tốt, nếu không đăng ký ngay có thể sau này khó có cơ hội khác tương tự.

“Chính những áp lực từ giá BĐS cao, áp lực an cư tạo ra tính cạnh tranh khốc liệt và khi người dân thấy người khác xếp hàng, họ sợ tụt lại phía sau nếu không tham gia. Nhiều người dân cho rằng, họ muốn giữ vị trí thật sớm để chắc chân số thứ tự và được ưu tiên xử lý hồ sơ vì nếu “bỏ chỗ là mất cơ hội”, nhưng thực tế không hẳn là như vậy. Trong bối cảnh nhiều người lo ngại về “số may mắn”, “lợi dụng chính sách” hoặc “lobby hồ sơ”, việc xếp hàng được coi như một cách để hiện diện, chứng minh nhu cầu chân chính” – ông Điệp nói.

Minh bạch hay bất bình đẳng “ngầm”?

Theo luật sư Trịnh Hữu Đức – chuyên gia pháp lý BĐS, việc tiếp nhận hồ sơ mua NƠXH CT3, CT4 – Kim Chung đã được “sự kiện hoá”, khi các phương tiện truyền thông đưa tin rầm rộ, người dân thì lan truyền thông tin qua mạng xã hội, điều này thu hút nhiều người quan tâm hơn. Đặc biệt, khi dòng người được kích thích lan rộng “nếu ai cũng đi thì mình không thể ngồi nhà chờ cơ hội lỡ” đã tạo thành tâm lý đám đông. Trong khi đó, chủ đầu tư và cơ quan quản lý không mở nhiều điểm tiếp nhận hoặc sử dụng nền tảng số để giãn tải, dẫn tới tập trung đông người tại một điểm.

Mặc dù hiện nay, Chính phủ đang yêu cầu đẩy mạnh số hóa để xây dựng nền tảng số vững chắc cho phát triển quốc gia, số hóa quy trình, thủ tục hành chính và tái sử dụng dữ liệu đã số hóa để cắt giảm thủ tục cho người dân, doanh nghiệp. Nhưng sự kiện mở bán NƠXH CT3, CT4 – Kim Chung lại vẫn nhận hồ sơ theo cách “cổ điển”; việc tiếp nhận hồ sơ qua hệ thống trực tuyến, đặt lịch hẹn, bấm số qua ứng dụng… dường như chưa được áp dụng, khiến người dân buộc phải xếp hàng để tìm kiếm cơ hội.

Không phủ nhận, khi tiếp nhận theo cách truyền thống, giới hạn số hồ sơ hàng ngày sẽ dễ kiểm soát chất lượng xét hồ sơ, nhân viên thẩm định có thể kiểm, xác minh, sàng lọc sơ bộ ngay tại chỗ, nhưng giải pháp này lại gây tắc nghẽn, chen lấn, xếp hàng. Giới hạn số hồ sơ mỗi ngày có ưu điểm là kiểm soát chất lượng, nhưng cũng tạo ra mất công bằng, vì những người không xếp hàng từ đêm trước có nguy cơ bị loại ngay từ bước đầu.

Vì vậy, việc áp dụng đặt lịch hẹn trực tuyến kết hợp bấm số qua app sẽ giúp giảm áp lực xếp hàng, đồng thời giữ được kiểm soát hồ sơ thực tế. Ví dụ: người dân đăng ký qua app, chọn khung giờ, bấm số thứ tự, đến đúng khung giờ để nộp hồ sơ giấy (nếu bắt buộc), hoặc nếu có thể thì nộp hồ sơ điện tử chứ không phải đến trực tiếp. Số hoá hồ sơ NƠXH không chỉ là đưa biểu mẫu lên mạng, mà còn là tạo nền tảng quản lý minh bạch luồng hồ sơ, xác minh giấy tờ, ưu tiên người thực sự có nhu cầu, hệ thống tự kiểm tra tính hợp lệ và xếp số thứ tự tự động dựa trên thời gian, điều kiện ưu tiên.

“Việc số hoá cũng giúp giảm chi phí vận hành tiếp nhận hồ sơ trực tiếp (nhân lực, in ấn, an ninh tại điểm tiếp nhận), đồng thời giảm rủi ro sai sót do con người trong quá trình thẩm định sơ bộ. Việc nộp hồ sơ trực tiếp có thể là sự chứng minh cho nhu cầu chân chính của người dân, nhưng cũng là “góc khuất” để gây ra thiếu công bằng, bình đẳng” – luật sư Trịnh Hữu Đức đánh giá.

Đồng quan điểm, chuyên gia về quy hoạch – quản lý đô thị ThS. KTS Trần Tuấn Anh cho rằng, việc chen lấn, xếp hàng chờ nộp hồ sơ phản ánh một thực tế, NƠXH vẫn là “biến số” quan trọng cho người thu nhập thấp và trung bình ở đô thị lớn như Hà Nội. Nhưng nhận hồ sơ theo kiểu “cổ điển” như vậy mang đến nhiều rủi ro, làm tăng chi phí xã hội, xếp hàng qua đêm tốn thời gian, gây mệt mỏi, ảnh hưởng sức khỏe, làm mất công bằng trong tiếp cận. Đồng thời, số lượng người xếp hàng quá đông, hoặc có sự cố trong thụ lý hồ sơ (nhầm lẫn số thứ tự, từ chối hồ sơ), dễ dẫn đến phản ứng tiêu cực, mất niềm tin vào hệ thống.

“Tâm lý mong muốn an cư càng lớn khi người dân nhìn thấy cơ hội sở hữu căn hộ NƠXH với giá “mềm” hơn nhiều dự án thương mại, nhưng việc phân phối NƠXH theo cách xếp hàng truyền thống có thể tạo ra “bất bình đẳng ngầm”. Trong khi công tác thực hiện giám sát từ chủ đầu tư và chính quyền là chưa đủ, mà cần có cơ chế giám sát độc lập từ các tổ chức đoàn thể, dân sự và chính những người thu nhập thấp để đảm bảo không có lợi ích nhóm hoặc “chạy” hồ sơ” – chuyên gia Trần Tuấn Anh phân tích.

Việc hàng trăm người xếp hàng từ đêm để chờ nộp hồ sơ tại dự án NƠXH CT3, CT4 – Kim Chung (xã Thiên Lộc) không chỉ là hiện tượng “lạ lùng” trong thời đại số hóa, mà là một tấm gương phản chiếu nhu cầu an cư rất lớn, sự khan hiếm nguồn cung NƠXH và “lỗ hổng” trong thực hiện số hoá phân phối hồ sơ. Nếu không sớm đổi mới cách tiếp nhận hồ sơ, tận dụng số hóa… hiện tượng chen lấn, xếp hàng qua đêm sẽ tiếp tục lặp lại, tạo áp lực xã hội và tiềm ẩn rủi ro bất bình đẳng trong tiếp cận NƠXH.