Đắk Lắk: nỗi lo kép từ những công trình thủy lợi "già cỗi"

Nhiều công trình thủy lợi đã xuống cấp 

Theo thông tin từ Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk, đơn vị đang quản lý 362 công trình bao gồm hồ chứa, đập dâng và trạm bơm. Phần lớn các công trình này đều đã “có tuổi”, có những công trình được xây dựng từ những năm 80 của thế kỷ trước. Thiết kế theo tiêu chuẩn cũ, lại trải qua nhiều năm khai thác đã khiến chúng xuống cấp, hư hỏng và không còn phù hợp với tình hình hiện tại.

Dưới tác động của biến đổi khí hậu, với tình hình thời tiết cực đoan và mưa lũ ngày càng phức tạp, sự an toàn của các công trình này đang ở mức báo động. Nguy cơ vỡ đập luôn tiềm ẩn, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và tài sản của người dân vùng hạ du.

Không chỉ là “quả bom nước” treo lơ lửng, sự xuống cấp của các công trình thủy lợi còn gây ra một nghịch lý khác vào mùa khô: thiếu nước tưới. Thống kê cho thấy, chỉ riêng trong vụ Đông Xuân 2025, đã có 44 công trình (34 hồ chứa, 10 đập dâng) bị thiếu nước về cuối vụ, khiến 3.330 ha cây trồng phải gồng mình chống hạn. Tình hình dự báo cũng không khả quan hơn cho vụ Hè Thu sắp tới, với khoảng 20 công trình có khả năng hạn hán, ảnh hưởng đến hơn 923 ha cây trồng.

Trước thực trạng đáng báo động, Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk đã và đang triển khai nhiều giải pháp cấp bách. Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk Nguyễn Hữu Nguyên, cho biết: “Để đảm bảo an toàn trong mùa mưa lũ năm 2025, công ty đã chủ động lập và triển khai các phương án phòng, chống thiên tai tại tất cả công trình, đồng thời phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương”.

Công tác quan trắc, theo dõi nguồn nước được thực hiện thường xuyên. Đơn vị liên tục cập nhật thông tin dự báo thời tiết để có chỉ đạo kịp thời. Trước mùa mưa, công tác kiểm tra, duy tu, bảo dưỡng và sửa chữa được tăng cường. Đặc biệt, tại các công trình có tràn cửa van, công ty đã cho kiểm tra thiết bị cơ khí và chạy thử liên động hệ thống xả lũ.

“Khi có mưa lũ, chúng tôi chỉ đạo các đơn vị bố trí nhân lực túc trực thường xuyên tại công trình, đặc biệt là các điểm xung yếu và các công trình có tràn xả sâu, đảm bảo trực 24/24 giờ để phát hiện và xử lý sự cố kịp thời” - ông Nguyễn Hữu Nguyên nhấn mạnh.

Bài toán kinh phí và lời giải xã hội hóa

Mặc dù đã nhận được sự quan tâm, chỉ đạo từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh Đắk Lắk và các sở, ngành, giúp nâng cấp sửa chữa một số công trình có nguy cơ mất an toàn cao, nhưng khó khăn lớn nhất vẫn là nguồn kinh phí.

Theo Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk, nguồn ngân sách từ Trung ương và tỉnh hỗ trợ còn hạn chế. Nguồn thu chính của công ty từ dịch vụ công ích thủy lợi chỉ đủ để duy tu, bảo dưỡng và sửa chữa nhỏ. Trong khi đó, nhu cầu kinh phí để sửa chữa, nâng cấp tổng thể là rất lớn, đòi hỏi sự đầu tư từ nhiều nguồn lực khác nhau như vốn điều lệ, các dự án chuyên biệt (như dự án sửa chữa và nâng cao an toàn đập WB8).

Đối mặt với thách thức này, ông Nguyễn Hữu Nguyên cho rằng giải pháp xã hội hóa là hướng đi phù hợp trong bối cảnh ngân sách Nhà nước còn eo hẹp. “Việc xã hội hóa để huy động các nguồn lực cùng tham gia xây dựng, quản lý và khai thác không chỉ giảm gánh nặng cho ngân sách mà còn phát huy hiệu quả công trình, nâng cao chất lượng dịch vụ thủy lợi và góp phần đảm bảo an toàn cho công trình một cách bền vững” - Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk nhấn mạnh.

Việc tìm ra lời giải cho bài toán kinh phí để “hồi sinh” các công trình thủy lợi già cỗi là yêu cầu cấp thiết, không chỉ để đảm bảo an toàn tính mạng người dân mà còn là nền tảng vững chắc cho sự phát triển nông nghiệp của tỉnh Đắk Lắk.