Đánh thức lịch sử, bảo tồn di sản bằng công nghệ

Hòa mình vào dòng chảy lịch sử

Ứng dụng “Việt Nam Diệu Sử” được Trung tâm Họa động Văn hóa Khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám giới thiệu tới công chúng vào đúng Ngày Di sản Việt Nam 23/11 như một dấu mốc quan trọng trong hành trình bảo tồn di sản của dân tộc. Đây là sản phẩm do Công ty Cổ phần BSM Labs – đơn vị tiên phong trong việc phát triển các giải pháp ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hóa, marketing phát triển, sử dụng công nghệ thực tế tăng cường (AR) kết hợp trí tuệ nhân tạo giúp đánh thức lịch sử ngay trong không gian thực của di tích.

“Việt Nam Diệu Sử” là ứng dụng AR tiên phong sử dụng tư liệu diễn viên thật và bối cảnh thật để tái hiện lịch sử Việt với chất lượng điện ảnh 4K giàu cảm xúc. Ứng dụng cho phép người dùng quay, chụp và tương tác trực tiếp qua camera trong những cảnh trí lịch sử sống động như đang xuyên không về quá khứ. Bản đồ tương tác thông minh dẫn lối theo vị trí thực và hướng dẫn viên AI Chatbot được huấn luyện từ tư liệu gốc và hồ sơ di sản, sẵn sàng giải đáp mọi câu hỏi, giúp người xem hiểu sâu hơn về bối cảnh và giá trị văn hóa tại từng địa danh.

Với “Việt Nam Diệu Sử”, lần đầu tiên, du khách được tương tác trực tiếp với những phân cảnh giáo dục, khoa cử xưa – sống động, chân thực và hoàn toàn bằng công nghệ made in Vietnam. Cụ thể, du khách được trải nghiệm tại ba điểm AR trong khuôn viên Khu trải nghiệm, di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu – Quốc Tử Giám bao gồm: Lớp học thầy đồ – không gian giáo dục cổ truyền hiện lên ngay trước mắt; Sĩ tử đi thi – trải nghiệm không khí trường thi xưa đầy cảm xúc; Vinh quy bái tổ – chứng kiến đoàn rước Tiến sĩ tân khoa trở về làng.

Mỗi điểm trải nghiệm được trang bị đầy đủ thiết bị hiện đại với iPad và màn hình hiển thị chuyên dụng. Du khách có thể trải nghiệm trực tiếp tại di tích hoặc tải ứng dụng về thiết bị di động cá nhân hoàn toàn miễn phí.

Anh Hoàng Ngọc Tú, du khách đến từ Thái Nguyên cho biết, trải nghiệm với “Việt Nam Diệu Sử” rất trực quan và sinh động. “Tôi có cảm giác như mình đang thật sự quay lại quá khứ, giống như những bộ phim xuyên không mà các bạn trẻ thường xem. Nếu không có ứng dụng thực tế ảo này, tưởng tượng của bản thân về không gian khoa cử, lễ vinh quy bái tổ ngày xưa không được đầy đủ. Tôi mong ứng dụng thực tế ảo được triển khai mở rộng ở nhiều di tích để có thể giới thiệu những nét đẹp văn hóa của Việt Nam đến bạn bè quốc tế”.

Không chỉ du khách Việt Nam mà rất nhiều du khách quốc tế cũng bày tỏ sự thích thú đặc biệt khi trải nghiệm “Việt Nam Diệu Sử” ngay tại không gian di tích. Họ chia sẻ rằng, đây là lần đầu tiên họ được quay, chụp AR trong một di tích văn hóa, cảm nhận quá khứ bằng sự trực quan, sinh động và gần gũi hiếm có; như thể thực sự bước qua cánh cổng thời gian để khám phá lịch sử Việt Nam.

Điều khiến nhiều du khách bất ngờ nhất chính là khoảnh khắc hóa thân thành sĩ tử bước vào lều chõng. Khi biết rằng sĩ tử xưa phải ngồi trong những chiếc lều nhỏ, chật hẹp suốt 2 - 3 ngày liên tiếp, bất kể mưa nắng, lạnh giá hay ốm đau, chỉ để viết nên một bài thi quyết định cả cuộc đời, cảm xúccủa du khách thực sự đổi khác. Với họ, Việt Nam hiện lên là một đất nước của những con người kiên cường, trọng chữ nghĩa, tin vào tri thức và coi học vấn là con đường cao quý để bước vào đời.

Gia tăng trải nghiệm cho du khách

Văn Miếu – Quốc Tử Giám là quần thể di tích tiêu biểu, ghi dấu lịch sử giáo dục, khoa cử và truyền thống hiếu học của Thăng Long – Hà Nội suốt nhiều thế kỷ. Không chỉ dừng lại ở việc gìn giữ hình hài di tích, nơi đây luôn không ngừng tìm kiếm những phương thức mới để đưa giá trị lịch sử, văn hóa tiếp cận gần hơn tới du khách hiện đại.

Bài toán đặt ra là làm sao để bổ sung chiều sâu cho trải nghiệm tham quan, tái hiện được bề dày lịch sử phong phú mà vẫn bảo toàn nguyên trạng di tích, không cần dựng thêm mô hình, lắp biển bảng hay can thiệp vào không gian linh thiêng vốn có? Từ những yêu cầu khắt khe và đặc thù đó, BSM Labs đã đề xuất giải pháp “Việt Nam Diệu Sử” - ứng dụng công nghệ số hiện đại, trong đó nổi bật là công nghệ thực tại tăng cường (AR), để tái hiện những lát cắt lịch sử giữa chính không gian thực.

Đội ngũ nghiên cứu đã đồng hành cùng Văn Miếu – Quốc Tử Giám ngay từ những ngày đầu tiên nghiên cứu và phát triển, từ khảo sát thực địa, nghiên cứu ngữ cảnh, dựng hoạt cảnh bằng người thật, cảnh thật với chất lượng điện ảnh 4K. Mọi trải nghiệm được thiết kế cá nhân hóa, cho phép người dùng tự do khám phá, tương tác qua thiết bị cá nhân mà không cần bất kỳ thiết bị hỗ trợ lắp đặt thêm trong khuôn viên di tích.

Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám Lê Xuân Kiêu chia sẻ: “Văn Miếu – Quốc Tử Giám đã có những nỗ lực trong chuyển đổi số, số hóa, nâng cao trải nghiệm của du khách. Sản phẩm công nghệ thực tế tăng cường này là hoạt động nhằm truyền tải và kể những câu chuyện tôn vinh di sản văn hóa Việt Nam, khiến cho di sản gần gũi hơn với công chúng, đặc biệt là với giới trẻ. Giai đoạn tiếp theo, chúng tôi sẽ tiếp tục mở rộng các sản phẩm ứng dụng công nghệ tại các không gian của Văn Miếu – Quốc Tử Giám cả ban ngày lẫn ban đêm”.

Với di tích, “Việt Nam Diệu Sử” giúp Văn Miếu – Quốc Tử Giám bổ sung chiều sâu trải nghiệm, kể thêm câu chuyện lịch sử một cách sống động, trực quan mà không cần bất kỳ can thiệp vật lý nào vào không gian hiện hữu. Đây cũng là phương pháp phù hợp xu thế bảo tồn di sản bền vững, kết hợp chuyển đổi số không xâm lấn.

Với du khách, lần đầu tiên, lịch sử không còn là câu chuyện khô khan nằm trên biển chú thích hay sách vở. Những câu chuyện, nhân vật, không gian xưa được sống lại ngay chính nơi người tham quan đang đứng, mang lại trải nghiệm đa giác quan, dễ tiếp cận, nhiều cảm xúc hơn bao giờ hết.

Ông Trương Quốc Toàn – đại diện Dự án hợp tác Phát triển đô thị Hà Nội - Île-de-France đánh giá, Văn Miếu - Quốc Tử Giám luôn giữ vững vai trò tiên phong trong các ứng dụng sáng tạo, ứng dụng công nghiệp văn hóa và số hóa. “Đối với một di sản có giá trị đặc biệt - một di tích quốc gia đặc biệt như Văn Miếu - Quốc Tử Giám, việc phát huy giá trị di sản trên không gian thực luôn tồn tại những hạn chế nhất định. Nhưng những hạn chế đó đã được khắc phục, tháo gỡ khi ứng dụng công nghệ số vào trải nghiệm thực tế của du khách tham quan” – ông Trương Quốc Toàn nói.

Việt Nam là đất nước giàu truyền thống, nghìn năm văn hiến. Mỗi khúc ca quan họ, mỗi hồi trống hội làng, mỗi tranh dân gian hay vũ khúc cúng tế… đều lưu giữ tinh thần văn hoá riêng có của dân tộc. Từ nét bút của Chu Văn An, tiếng giảng vang lên nơi Văn Miếu, đến hịch tướng quân dội giữa núi sông – những giá trị về nghĩa tình, chí khí và đạo học vẫn còn in sâu trong tâm thức người Việt.

Song, bao lớp ký ức ấy, vì thiếu phương tiện truyền đạt, đang dần chìm lẫn trong tiếng ồn thời đại. Theo đơn vị phát triển “Việt Nam Diệu Sử”, ứng dụng ra đời không để thay thế lịch sử, mà để làm lịch sử đến gần hơn với công chúng, bằng hình ảnh, âm thanh, xúc cảm mà thế hệ hôm nay có thể cảm nhận và thấu hiểu.