Điểm tập kết chất thải rắn – lời giải cho bài toán “trạc tặc” của Thủ đô
Kinhtedothi - Tình trạng đổ trộm chất thải rắn và phế thải xây dựng đang khiến Hà Nội đối mặt với những hệ lụy nghiêm trọng về môi trường, mỹ quan đô thị và sức khỏe cộng đồng. Một trong những nguyên nhân chính là sự thiếu hụt các điểm tập kết và xử lý chất thải rắn.
Bãi tập kết trạc thải, chất thải rắn quy mô lớn được hình thành ngay ven tỉnh lộ 420, đoạn qua địa phận xã Liên Hiệp, huyện Phúc Thọ, TP Hà Nội suốt nhiều năm qua.
Để giải quyết triệt để vấn nạn “trạc tặc”, Hà Nội cần xây dựng hệ thống điểm tập kết đồng bộ, ứng dụng công nghệ hiện đại và nâng cao nhận thức cộng đồng, hướng tới một Thủ đô xanh, sạch và bền vững.
“Trạc tặc” hoành hành nhiều nơi
Trong những năm gần đây, nhiều khu vực ngoại thành và nội thành Hà Nội đã trở thành “điểm nóng” của tình trạng đổ trộm chất thải rắn, đặc biệt là trạc thải xây dựng. Những bãi đất trống, ven đường, khu vực giáp ranh giữa các quận huyện trở thành “bãi đáp” của các loại phế thải xây dựng, rác thải sinh hoạt và các vật liệu thải ra từ các công trình xây dựng.
Mỗi ngày, Hà Nội phát sinh khoảng 2.500 - 3.000 tấn chất thải rắn xây dựng, chủ yếu từ các công trình xây dựng, sửa chữa nhà cửa và các dự án đô thị hóa. Tuy nhiên, một phần lớn trong số này không được thu gom đúng quy định mà bị đổ trộm tại các khu vực ngoại thành, ven sông, hoặc triền đê. Những điểm nóng như Nam Từ Liêm, Hoài Đức, Thanh Trì… hay khu vực dọc các tuyến đường lớn như Đại lộ Thăng Long, Đại lộ Chu Văn An… thường xuyên xuất hiện những đống phế thải xây dựng, nằm chỏng chơ bên lề đường hoặc ngập trong dòng nước.
Anh Nguyễn Văn Hùng - một công nhân vệ sinh môi trường tại quận Long Biên, chia sẻ: “Chúng tôi thường xuyên phải dọn những đống gạch vỡ, bê tông chất cao như núi ở bãi đất trống gần cầu Thanh Trì. Nhưng dọn xong, vài ngày sau lại có đống mới. Họ thường đổ vào ban đêm, rất khó bắt quả tang.”
Hậu quả của tình trạng này không chỉ là ô nhiễm đất, nước, không khí mà còn làm tắc nghẽn dòng chảy, cản trở giao thông và làm xấu đi hình ảnh Thủ đô văn minh.
Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng “trạc tặc” hoành hành là việc thiếu hệ thống điểm tập kết chất thải rắn quy mô, có tổ chức. Nhiều khu vực, đặc biệt là các vùng ngoại thành, chưa có điểm tập kết cố định, hoặc điểm tập kết quá nhỏ, cơ sở hạ tầng nghèo nàn, không đáp ứng được nhu cầu tiếp nhận khối lượng lớn chất thải phát sinh hàng ngày.
Ngoài ra, công tác vận chuyển, xử lý chất thải cũng chưa được quy hoạch đồng bộ, gây ra tình trạng các xe chở rác lén lút đổ trộm trên đường hoặc những khu đất trống, nhằm giảm chi phí vận chuyển và xử lý.
Bên cạnh đó, ý thức của một bộ phận người dân, chủ đầu tư xây dựng, doanh nghiệp trong việc xử lý chất thải đúng quy định còn hạn chế. Việc xử phạt các hành vi đổ trộm cũng chưa thật sự nghiêm minh và đồng bộ giữa các địa phương.
Đặc biệt, các chuyên gia môi trường nhấn mạnh rằng, chi phí xử lý và vận chuyển chất thải cao cũng là yếu tố khiến các đơn vị tìm cách đổ trộm để giảm thiểu chi phí. Nếu không có sự hỗ trợ, điều chỉnh chính sách về giá dịch vụ thu gom, xử lý chất thải, khó có thể triệt tiêu hoàn toàn hành vi đổ trộm chất thải. Đó cũng là lý do cần thiết xây dựng điểm tập kết gần khu dân cư, với hạ tầng hiện đại, nhằm giảm chi phí và thuận tiện hơn cho công tác xử lý.
Đường Lê Quang Đạo kéo dài mới đưa vào khai thác chưa lâu đã xuất hiện nhiều điểm tập kết trạc thải trái phép, thậm chí trạc thải bị san lấp thành bến bãi để dựng lều lán, để máy móc, thiết bị, phương tiện.
Điểm tập kết chất thải rắn – giải pháp then chốt
Việc xây dựng và vận hành hệ thống điểm tập kết chất thải rắn đúng quy chuẩn, hợp lý về vị trí, quy mô, hạ tầng kỹ thuật là bước đi quan trọng giúp kiểm soát triệt để nguồn phát sinh chất thải và hạn chế tình trạng đổ trộm. Điểm tập kết chất thải không chỉ giúp tập trung, phân loại mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho công tác tái chế, xử lý chất thải theo quy trình an toàn, hiệu quả.
Các chuyên gia nhận định rằng, khi có điểm tập kết tập trung và hiện đại, các đơn vị thu gom, vận chuyển sẽ dễ dàng đưa chất thải đến đúng nơi, từ đó giảm được tình trạng đổ trộm bừa bãi. Hệ thống điểm tập kết còn hỗ trợ phân loại, làm sạch nguồn rác, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà máy tái chế và xử lý rác hoạt động hiệu quả hơn.
Ngoài ra, điểm tập kết chất thải còn là mắt xích quan trọng trong chuỗi quản lý chất thải rắn theo hướng kinh tế tuần hoàn. Việc quản lý tập trung giúp phát hiện sớm các vi phạm, giảm thất thoát, nâng cao chất lượng thu gom, tái chế rác, hướng đến phát triển bền vững cho Thủ đô.
Hiện nay, một số địa phương đã bắt đầu khảo sát, lên phương án bố trí những điểm tập kết chất thải rắn tạm thời nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân. Tuy nhiên, đây phần lớn đều là những điểm tập kết tạm thời với quy mô nhỏ, chưa đồng bộ và chưa đáp ứng đủ công suất phát sinh thực tế. Một số điểm tập kết còn chưa được trang bị hệ thống xử lý nước rỉ rác, hệ thống bao che bạt chống phát tán bụi và mùi, gây khó chịu cho người dân lân cận.
Một số khu vực chưa có điểm tập kết cố định, hoặc điểm tập kết nằm quá xa khu dân cư, gây khó khăn cho việc vận chuyển và quản lý. Mặt khác, việc quy hoạch chưa thống nhất dẫn đến hiện tượng một số khu vực có điểm tập kết quá nhiều, trong khi nơi khác lại thiếu hụt nghiêm trọng.
Để giải quyết bài toán “trạc tặc” ở Hà Nội, việc xây dựng và tổ chức quản lý điểm tập kết chất thải rắn cần được đặt lên hàng đầu. Theo các chuyên gia, việc đầu tiên là TP cần có quy hoạch chi tiết hệ thống điểm tập kết phân bổ hợp lý theo từng vùng, quận huyện, vừa thuận tiện cho việc vận chuyển, vừa đảm bảo an toàn môi trường.
Kế đó, đầu tư nâng cấp hạ tầng cho các điểm tập kết, đảm bảo có đầy đủ trang thiết bị xử lý nước rỉ rác, hệ thống chống phát tán bụi, mùi hôi. Đồng thời, ứng dụng công nghệ trong quản lý vận chuyển chất thải như camera giám sát, hệ thống định vị xe tải để kiểm soát tốt hơn nguồn phát sinh.
Một bước quan trọng không kém là tăng cường kiểm tra, xử phạt nghiêm minh các hành vi đổ trộm chất thải, nhằm răn đe và nâng cao ý thức cộng đồng. Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân và doanh nghiệp hiểu rõ tầm quan trọng của việc xử lý chất thải đúng quy định.
Song song với đó, cần khuyến khích mô hình xã hội hóa trong quản lý chất thải, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia thu gom, vận chuyển và xử lý theo tiêu chuẩn hiện đại. Hợp tác liên ngành giữa các sở, ngành, chính quyền địa phương và người dân cũng cần được phát huy tối đa nhằm xây dựng mạng lưới quản lý chất thải hiệu quả, đồng bộ.
Việc đẩy mạnh xây dựng và quản lý điểm tập kết chất thải rắn là giải pháp then chốt để giải quyết triệt để bài toán “trạc tặc” đang khiến môi trường Thủ đô ngày càng ô nhiễm và suy thoái. Hệ thống điểm tập kết được quy hoạch bài bản, đầu tư hiện đại và vận hành hiệu quả sẽ giúp kiểm soát tốt nguồn phát sinh chất thải, hạn chế hành vi đổ trộm, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và cảnh quan đô thị.
Để thành công, giải pháp này đòi hỏi sự quyết tâm, phối hợp chặt chẽ của chính quyền các cấp, sự tham gia tích cực của cộng đồng dân cư và các doanh nghiệp trong lĩnh vực xử lý chất thải. Qua đó, Hà Nội mới có thể xây dựng được môi trường sống xanh – sạch – đẹp, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, giữ gìn vẻ đẹp Thủ đô văn hiến trong tương lai bền vững.
