Những nguyên nhân
Bệnh nhân bán trật khớp vai thường có các triệu chứng: Đau ở vùng vai; mất tầm hoạt động khớp vai; khoảng cách gia tăng giữa mỏm cùng vai và đầu trên xương cánh tay (điều này có thể đo lường chính xác bởi độ rộng một lóng ngón tay).
Bình thường, khớp vai có tầm vận động lớn hơn các khớp khác trên cơ thể, vì vậy để đảm bảo linh hoạt và ổn định của khớp, đòi hỏi có sự kết hợp tốt của hệ thống xương, dây chằng và cơ. Khi bệnh nhân bị tai biến, đặc biệt là trong giai đoạn liệt mềm, các cơ vùng quanh khớp vai và hệ thống cơ chi trên bị yếu kèm theo trong lực và sức nặng của chi trên làm khớp vai bị lỏng lẻo và trật ra ngoài ổ khớp bán phần hay hoàn toàn, từ đó gây đau, hạn chế tầm vận động khớp và làm chậm hồi phục vận động tay.
Bán trật khớp vai (hay khớp ổ chảo cánh tay) được định nghĩa là một sự trật khớp một phần hoặc không hoàn toàn, thường xuất phát từ những thay đổi về tính toàn vẹn cơ học của khớp. Trong một bán trật khớp vai, đầu trên xương cánh tay bị lệch ra khỏi ổ chảo xương bả vai; hậu quả làm yếu nhóm cơ chóp xoay tại khớp vai hoặc xuất hiện tình trạng sưng viêm tại khớp vai.
Bán trật khớp vai có thể xảy ra ở một trong ba hướng: Trật ra trước, trật ra sau, và trật xuống dưới. Bán trật khớp vai khác với trật khớp vai ở điểm đầu trên xương cánh tay có thể bị bật lại vào trong ổ chảo. Bán trật vai ra trước thường phổ biến hơn cả, xảy ra khi cánh tay bị kéo giãn ra quá mức.
Bệnh nhân sẽ được đánh giá nguy cơ bán trật khớp, tập các bài vận động theo tầm vận động khớp kèm theo là các phương pháp vật lý trị liệu để làm giảm đau khớp vai, tăng cường tuần hoàn máu cho vùng cơ quanh khớp, kích thích cơ vùng quanh khớp nhằm tăng cường sức mạnh cơ như biện pháp: Điện xung trị liệu cơ quanh khớp vai, siêu âm trị liệu khớp vai, xoa bóp - bấm huyệt trị liệu vai giảm đau, tăng súc mạnh cơ, vận động trị liệu khớp, xung kích trị liệu khi bán trật gây cứng khớp vai…
Điều trị vật lý trị liệu
Dùng đai, nẹp hỗ trợ: Các thiết bị hỗ trợ truyền thống, dưới dạng đai hay nẹp đã được sử dụng để kiểm soát bán trật khớp vai sau tai biến; mục đích là để nâng đỡ trọng lượng của cánh tay do đó ngăn ngừa/ giảm thiểu sự kéo xuống dưới (trọng lực) của xương cánh tay, và giảm căng trên bao khớp.
Kích thích điện xung: Kích thích điện xung đã được chứng minh mang lại sự cải thiện các cơn đau trong bán trật khớp vai, kích thích mạnh nhóm cơ quanh vai.
Siêu âm trị liệu: Tác dụng làm tăng hấp thu dịch nề, tăng trao đổi chất, tăng dinh dưỡng và tái sinh tổ chức, tác dụng trực tiếp lên cảm thụ thần kinh giảm đau giãn cơ, cải thiện thần kinh trong bệnh lý khớp vai.
Laser trị liệu: Tác động mạnh lên mô cơ thể với tác dụng giảm đau, giãn cơ, chống viêm, nhiệt ấm gây giãn mạch. Kết quả là, tưới máu tăng lên, lượng oxy lớn hơn được đưa đến mô và nhiều chất chuyển hóa được tái hấp thu tăng cường tuần hoàn chi trên và khớp vai.
Xoa bóp trị liệu: Xoa bóp vùng vai và chi bị yếu, cải thiện dinh dưỡng cho cơ và khớp vùng vai, làm các cơ vùng vai được săn chắc, tránh teo cơ nhão cơ.
Vận động trị liệu: Tăng cường vận động khớp vai (xoay, dạng, khép, gấp, kéo giãn) từng bước tăng biên độ vận động khớp vai hướng về phía bình thường. Cần đánh giá lại định kỳ để có những thay đổi cần thiết trong chế độ tập luyện.
Xung kích trị liệu: Chỉ đặt ra khi cứng khớp vai, khó cử động nhất là giai đoạn di chứng liệt.
Tư vấn/ quản lý: Hướng dẫn cho bệnh nhân/ người chăm sóc/ người thân biết cách đặt tay để trọng lượng cánh tay được nâng đỡ.
Quan trọng nhất là phòng ngừa bán trật khớp vai, chăm sóc vai trong quá trình dịch chuyển và cầm nắm bằng tay và đặt tư thế tay có nâng đỡ vai. Người bệnh vận động vai chủ động nhiều có tỷ lệ bán trật thấp hơn người ít vận động.
Người bệnh liệt nặng có nguy cơ bị bán trật khớp vai, các can thiệp gồm: Hướng dẫn cho bệnh nhân/người chăm sóc về cách cầm nắm di chuyển và đặt tư thế đúng cho tay bị tổn thương; kích thích điện xung cho cơ trên gai và cơ delta. Với những người bệnh đã bị bán trật khớp vai, can thiệp có thể bao gồm một dụng cụ nâng đỡ vai và các kỹ thuật cầm nắm để ngăn ngừa bán trật thêm.
Bệnh nhân nên đến bệnh viện để được khám, đánh giá, tiên lượng đột quỵ nói chung và bán trật khớp vai nói riêng để có chỉ định các thủ thuật, máy trị liệu thích hợp.
