Định vị tiềm năng sản phẩm khoa học công nghệ trên thương trường

Nhằm cụ thể hóa Nghị quyết 57-NQ/TW, ngày 5/8/2025, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 2210/QĐ-BCT về việc ban hành tiêu chí, chỉ tiêu để ưu tiên quảng bá, xúc tiến thương mại trong Chương trình cấp quốc gia về Xúc tiến thương mại đối với các sản phẩm, dịch vụ có uy tín, chất lượng của quốc gia là kết quả từ hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của các DN trong nước.

Gặp nhiều rào cản

Hiện hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Việt Nam đang phát triển mạnh với hơn 3.800 startup công nghệ, khoảng 74.000 DN công nghệ thông tin và đội ngũ hơn 1,2 triệu lao động chất lượng cao. Nhiều lĩnh vực đang chứng kiến sự bứt phá của các startup công nghệ Việt về công nghiệp hỗ trợ, linh phụ kiện, giáo dục, tài chính, du lịch, bất động sản... cho thấy tiềm năng to lớn của hệ sinh thái sáng tạo nội địa.

Song thị trường cho các sản phẩm khoa học công nghệ tại Việt Nam còn gặp nhiều rào cản, thiếu cơ chế liên kết. Đơn cử, dù các sản phẩm phần mềm và dịch vụ công nghệ thông tin của Việt Nam đã có mặt tại hơn 30 thị trường, nhưng giá trị xuất khẩu vẫn còn rất thấp so với tiềm năng.

Bà Nguyễn Thị Thu Giang - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ công nghệ thông tin Việt Nam (VINASA) nhận định, Việt Nam vẫn thiếu hệ thống xúc tiến thương mại đủ mạnh để giúp DN khoa học công nghệ tiếp cận nhà đầu tư, nhà phân phối và đối tác chiến lược tại các nước phát triển, chính sách hỗ trợ vẫn mang tính ngắn hạn, rời rạc hoặc chưa phân biệt giữa DN sản xuất truyền thống và DN công nghệ.

Đồng quan điểm, bà Trương Thị Chí Bình - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI) cho biết, dù có nhiều ứng dụng song công nghiệp hỗ trợ chưa thực sự được coi là ngành công nghiệp công nghệ cao. Các sản phẩm công nghệ của Việt Nam vẫn chỉ dừng ở mức độ sản xuất linh kiện rời hoặc cụm linh kiện thay thế. Sản xuất linh kiện rời các DN có thể đáp ứng được đủ sản lượng, nhưng với cụm linh kiện sẽ rất khó để xuất khẩu vì các sản phẩm buộc phải hoàn chỉnh.  

Đánh giá vấn đề, ông Trần Minh - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi xanh (Bộ Công Thương) cho rằng, sản xuất sáng chế là các đối tượng sở hữu trí tuệ khiến cho việc nhận biết phức tạp hơn nhiều so với hàng hóa hữu hình. Hệ quả là tình trạng bất cân xứng thông tin nhận thức và trình độ giữa các bên tiếp nhận là người mua và bên chuyển giao là người bán luôn tồn tại. Ngoài ra, mua bán công nghệ cũng tiềm ẩn những rủi ro, chẳng hạn như thông tin công nghệ có thể bị hủy do dịch bệnh hoặc bị giải mã...

Đặt trọng tâm vào chất lượng và thương hiệu

Xuất phát từ thực tế với nhiều sản phẩm công nghệ cơ khí và cơ khí chính xác đã được định vị trên thương trường, theo Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty CP Cơ khí chính xác VN-J Nguyễn Hữu Toàn, đội ngũ kỹ sư chuyên nghiệp được đào tạo bài bản với nền tảng tiêu chuẩn Nhật Bản, cùng hệ thống máy móc, trang thiết bị đồng bộ, chất lượng đã nghiên cứu, ứng dụng cho từng sản phẩm. VN-J luôn đề cao sự sáng tạo, coi sáng tạo là tiền đề của sự phát triển, các sản phẩm công nghệ khẳng định vị thế vững chắc trong nước, vươn ra thế giới bằng những minh chứng nhiều năm được bình chọn Hàng Việt Nam chất lượng cao, Thương hiệu quốc gia...

Ông Nguyễn Minh Quý - Giám đốc Phát Triển Sản Phẩm, Công ty CP Công nghệ Sapo nhìn nhận, sản phẩm công nghệ Việt đang bước vào giai đoạn trưởng thành với năng lực cạnh tranh ngày càng rõ nét. Lợi thế lớn nhất của DN Việt là thấu hiểu thị trường nội địa và tốc độ phản ứng nhanh với nhu cầu của khách hàng. Tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ cho DN phải duy trì được tốc độ đổi mới công nghệ, đảm bảo tính bảo mật, khả năng mở rộng và trải nghiệm người dùng theo chuẩn quốc tế.

Tại Sapo, DN kiên định đầu tư vào nền tảng công nghệ lõi với hai trọng tâm: Headless Commerce và AI nhằm tạo ra giải pháp quản lý bán hàng thông minh, linh hoạt và tổng thể chuyển đổi số cho hàng trăm nghìn DN và hộ kinh doanh.  

Bàn về vấn đề này, bà Định Thị Thu Hà (VNPT Technology) chia sẻ, định vị sản phẩm công nghệ Việt trên thị trường không chỉ là mục tiêu kinh doanh, mà còn là lời khẳng định năng lực sáng tạo và bản lĩnh hội nhập của quốc gia. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, nếu chỉ dựa vào lợi thế chi phí thấp, sản phẩm Việt khó tạo dấu ấn. Điều cần thiết là xây dựng vị thế dựa trên giải pháp khác biệt, chất lượng chuẩn quốc tế và sự am hiểu thị trường bản địa.

"Nhiều DN Việt đã thành công khi đi từ nhu cầu trong nước, phát triển sản phẩm phù hợp văn hóa và thói quen người dùng, sau đó nâng tầm để cạnh tranh khu vực. Đây chính là con đường khôn ngoan để vừa tận dụng lợi thế gần gũi thị trường, vừa tạo nền móng cho thương hiệu Việt vươn xa" - nữ doanh nhân nói.

Do vậy, chiến lược định vị cần đặt trọng tâm vào chất lượng, thương hiệu và niềm tin. Khi sản phẩm Việt đạt chuẩn quốc tế, gắn với hình ảnh sáng tạo và trách nhiệm, đồng thời xây dựng niềm tin từ người tiêu dùng và đối tác, công nghệ Việt hoàn toàn có thể khẳng định trên thương trường một cách bền vững và đáng tin cậy.

Để các sản phẩm có thể tự tin hơn, cung ứng tốt hơn cho thị trường trong nước và quốc tế, bà Chí Bình cho rằng, các cơ quan xúc tiến thương mại cần tập trung tháo gỡ các rào cản về chứng nhận tiêu chuẩn, thông tin thị trường cũng như đẩy mạnh quảng bá sản phẩm ra thị trường quốc tế.

Bà Nguyễn Thị Thu Giang đề nghị, Bộ Công Thương cần xây dựng một chiến lược xúc tiến thương mại sản phẩm khoa học công nghệ phù hợp với giai đoạn phát triển mới. Nhà nước nên dành một nguồn lực lớn, để tập trung vào phát triển xúc tiến thương mại cho sản phẩm công nghệ đang có cơ hội, cũng như còn có dư địa phát triển.