Doanh nghiệp xây dựng nhỏ và vừa: cần cú hích chuyển đổi công nghệ

Chuyển đổi số, áp dụng công nghệ mới không chỉ là xu hướng mà đã trở thành yếu tố sống còn để nâng cao năng suất, giảm chi phí và đáp ứng tiêu chuẩn công trình hiện đại.

“Chậm chân” chuyển đổi công nghệ

Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng Thành Đạt Nguyễn Hữu Nam chia sẻ, phần lớn các DN nhỏ và vừa vẫn hoạt động theo mô hình truyền thống, thi công thủ công, sử dụng máy móc cũ kỹ, quản lý công trình dựa vào kinh nghiệm cá nhân hơn là dữ liệu kỹ thuật. Việc ứng dụng các công nghệ hiện đại như BIM (Building Information Modeling), công nghệ in 3D bê tông, hay vật liệu xanh, vật liệu thông minh vẫn còn rất hạn chế.

Bên cạnh đó, với ngành xây dựng tỷ lệ DN vừa và nhỏ chiếm số lượng lớn thường xuyên "đuối sức" vì thiếu dòng tiền, phải ứng vốn trước để thi công trong khi thanh toán bị giãn theo tiến độ, giá nhân công cùng vật tư thường xuyên leo thang, chậm giải ngân... khiến dòng vốn của các DN bị thu hẹp. “DN nhỏ như chúng tôi rất muốn áp dụng công nghệ, nhưng khó tiếp cận nguồn vốn, chính bản thân nhà thầu cũng phải xây dựng lớp nhân sự có năng lực về công nghệ, thường xuyên cập nhật mới đảm bảo. Nhiều phần mềm hay thiết bị mới có chi phí hàng trăm triệu đồng, mà đầu tư xong lại lo không khai thác hết hiệu quả” - ông Nam thẳng thắn cho biết.

Bức tranh này phản ánh thực tế rằng, rào cản lớn nhất của các DN nhỏ không chỉ là vốn, mà còn là tư duy quản trị. Không ít chủ DN vẫn quen với cách làm “tay nghề, kinh nghiệm” thay vì “quy trình, dữ liệu”. Trong khi đó, những nhà thầu lớn đã bắt đầu áp dụng hệ thống quản lý công trường thông minh, sử dụng phần mềm theo dõi tiến độ thi công, vật tư, nhân lực theo thời gian thực.

Không chỉ về công nghệ thi công, sự chậm chạp còn thể hiện ở khâu vật liệu. Trong khi các DN lớn chuyển hướng sang vật liệu thân thiện môi trường, vật liệu tiết kiệm năng lượng, thì DN nhỏ vẫn chuộng sản phẩm truyền thống. Điều này khiến họ khó tham gia vào các dự án công trình xanh hoặc công trình công nghiệp có tiêu chuẩn cao.

Giám đốc Công ty CP Gemtec Nguyễn Văn Thắng cho biết, từ góc nhìn thị trường, sự tụt hậu công nghệ khiến nhiều DN nhỏ phải cạnh tranh bằng giá, dẫn đến biên lợi nhuận thấp và rủi ro lớn. “Làm rẻ để có việc” trở thành vòng luẩn quẩn mà nhiều đơn vị chưa thoát ra được.

Trong thời kỳ mà năng suất và công nghệ trở thành tiêu chuẩn cạnh tranh mới, các DN xây dựng nhỏ và vừa không thể mãi “chậm chân”. Cần một cú hích – từ chính sách, từ thị trường, và cả từ nội lực của DN – để họ thật sự bước vào thời đại xây dựng 4.0.

Thời cơ vàng để vươn mình

Tại khuôn khổ Diễn đàn “Triển vọng và thách thức với DN tư nhân ngành xây dựng Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình” TS. Cấn Văn Lực – chuyên gia kinh tế cũng chỉ ra rằng, các vấn đề mà DN trong lĩnh vực xây dựng và bất động sản phải đối mặt hiện nay là tình trạng thiếu hụt lao động có kỹ năng, quy trình thủ tục hành chính phức tạp và tốn kém, chậm thích ứng, chậm ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. Ngoài ra, chi phí nhân công, vật liệu xây dựng cao, việc đền bù giải phóng mặt bằng tăng, vật liệu xây dựng thiếu. Trong khi đó kỹ năng, năng lực quản lý dự án, công trình, kiểm soát rủi ro còn hạn chế, cạnh tranh khốc liệt và còn thiếu lành mạnh.

Đề ra các giải pháp, TS Cấn Văn Lực cho rằng các DN xây dựng và bất động sản cần tiếp tục tái cấu trúc hoạt động, quan tâm kiểm soát rủi ro dòng tiền, nợ đáo hạn, chi phí... Tiếp đến cần chủ động tìm hiểu, tiếp cận các chương trình - các gói hỗ trợ (nhất là chương trình NƠXH, đầu tư cơ sở hạ tầng, các Nghị quyết chiến lược gần đây của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ). Bên cạnh đó, DN cần đa dạng hoá nguồn vốn, đa dạng sản phẩm, đưa giá nhà đất hợp lý hơn. Cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh để nắm bắt các ưu đãi của cơ quan quản lý... Cùng với đó cần thích ứng với thị trường, nâng cao năng lực quản trị DN, văn hoá DN. Chuyển đổi quy trình sản phẩm và nhân sự theo các luật mới có hiệu lực như: Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản…

Vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp Bộ Xây dựng Vũ Ngọc Anh cho biết, hiện nay, các DN xây dựng Nhà nước hầu hết đã cổ phần và đây là thời điểm không thể tốt hơn để các DN xây dựng tư nhân vươn mình phát triển. "Đảng, Nhà nước đã ban hành các Nghị quyết, chính sách ưu tiên, cởi bỏ các khó khăn về cơ chế, nếu chúng ta không phát triển, không tăng trưởng là có lỗi với lịch sử, có lỗi với thời đại" - Vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp Bộ Xây dựng Vũ Ngọc Anh chia sẻ.