Đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công được Chính phủ xác định là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm của năm 2023.
Trên 90% vốn đầu tư công năm 2023 đã được phân bổ
Theo Bộ Tài chính, tổng nguồn vốn kế hoạch đầu tư công từ nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2023 là 756.111,862 tỷ đồng. Trong đó, vốn trong nước là 727.111,86 tỷ đồng, vốn nước ngoài là 29.000 tỷ đồng.
Ngay trong tháng 1/2023, các bộ, cơ quan trung ương và các địa phương ráo riết phân bổ kế hoạch vốn đầu tư công được giao, làm tiền đề giải ngân số vốn ngân sách kỷ lục trong năm. Đến ngày 31/1, tổng số vốn đầu tư công thuộc nguồn NSNN năm 2023 đã phân bổ là 638.613,081 tỷ đồng, đạt 90,32% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ đã giao (707.044,198 tỷ đồng).
Tổng số vốn chưa phân bổ chi tiết là 104.611,593 tỷ đồng, chiếm 14,8% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Nguyên nhân vốn trong nước chưa phân bổ theo Bộ Tài chính chủ yếu là do các dự án chưa đảm bảo thủ tục đầu tư nên không đủ điều kiện để giao chi tiết kế hoạch vốn (trong đó chủ yếu là các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội); vốn nước ngoài chưa phân bổ do chưa hoàn thành thủ tục ký hiệp định vay, chưa được ký thỏa thuận vay với nhà tài trợ hoặc đang lấy ý kiến nhà tài trợ để hoàn thiện thủ tục sử dụng vốn dư.
Sau khi nhận được báo cáo phân bổ vốn của các bộ, ngành, địa phương, Bộ Tài chính đã rà soát và có ý kiến đối với các trường hợp phân bổ vốn không đúng quy định và đề nghị các bộ, địa phương rà soát, phân bổ vốn đảm bảo theo đúng quy định Luật Đầu tư công và Quyết định số 1513/QĐ-TTg ngày 3/12/2022 của Thủ tướng Chính phủ.
Đồng thời, Bộ Tài chính đã có Công văn số 03/BTC-ĐT ngày 3/1/2023 về việc đôn đốc, phân bổ, nhập dự toán Tabmis và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công nguồn NSNN năm 2023 của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương.
Đưa dòng vốn vào nền kinh tế
Kết thúc năm 2022, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công của cả nước ước đạt trên 80,6% kế hoạch, tương ứng gần 540.000 tỷ đồng, đạt chưa đến 93% kế hoạch Thủ tướng giao và thấp hơn cả năm trước đó. Sang năm 2023, giải ngân vốn đầu tư công sẽ đối mặt "áp lực kép" khi vừa phải giải ngân số vốn kỷ lục vừa phải giải ngân kế hoạch vốn còn lại của năm 2022 chuyển sang.
Chính vì vậy, ngoài việc siết chặt kỷ luật, kỷ cương, các bộ, ngành, địa phương còn phải khắc phục sớm những khó khăn vướng mắc, quyết liệt tìm các giải pháp cụ thể, thiết thực hơn để đảm bảo tiến độ cũng như tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công ngay từ những ngày đầu, tháng đầu của năm theo đúng tinh thần trong Chỉ thị 03 của Thủ tướng Chính phủ về đôn đốc thực hiện nhiệm vụ trọng tâm sau kỳ nghỉ Tết Quý Mão.
Trong những ngày đầu năm mới, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã thực hiện chuyến công tác thị sát và chỉ đạo tiến độ các dự án lớn như đường cao tốc, sân bay.
Với hơn 700.000 tỷ đồng vốn đầu tư công năm 2023, Thủ tướng nêu rõ cần đưa được dòng vốn này vào nền kinh tế ngay từ đầu năm, thúc đẩy dòng chảy vốn trong nền kinh tế. Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu quản lý chặt chẽ, thúc đẩy tiến độ công trình lớn, trọng điểm. Thủ tướng đánh giá các dự án lớn đang được tập trung nguồn lực thực hiện, khắp cả nước là công trường khí thế thi công, vốn cho hạ tầng giao thông đang triển khai rất mạnh.
Công tác chỉ đạo giải ngân đầu tư công được Chính phủ đặc biệt quan tâm, các giải pháp quyết liệt đã được đưa ra tại Nghị quyết 01/NQ-CP năm 2023. Mới đây tại Chỉ thị số 03 về việc đôn đốc thực hiện nhiệm vụ trọng tâm sau kỳ nghỉ Tết Quý Mão 2023, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành và địa phương khẩn trương phân bổ chi tiết toàn bộ kế hoạch đầu tư vốn NSNN năm 2023 theo đúng nguyên tắc, tiêu chí quy định; làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị thực hiện dự án, kiểm tra, rà soát từng dự án, bố trí kế hoạch vốn năm 2023, dự án phải đáp ứng điều kiện bố trí vốn theo quy định...
Triển khai giải pháp tổng thể, gắn trách nhiệm người đứng đầu
Giao thông vận tải là lĩnh vực được giao vốn đầu tư công nhiều nhất từ trước tới nay với hơn 94.100 tỷ đồng, gấp 1,7 lần năm ngoái. Bộ GTVT dự kiến khởi công 24 dự án, hoàn thành 29 dự án trong năm 2023. Trong đó, tập trung hoàn thành 7 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2017 - 2020 và cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ; đẩy nhanh tiến độ 12 dự án thành phần thuộc giai đoạn 2021 - 2025.
Ngoài con số trên, Bộ GTVT vừa được Phó Thủ tướng Lê Minh Khải ký quyết định bổ sung 31.392 tỷ đồng vốn chi đầu tư phát triển để bố trí các dự án hạ tầng giao thông. Như vậy, tổng nguồn vốn bộ này cần giải ngân là hơn 125.000 tỷ đồng. Như vậy, trung bình mỗi tháng ngành này phải giải ngân hơn 10.000 tỷ đồng. Áp lực lớn, song việc Chính phủ phân bổ sớm nguồn vốn đã giúp ngành giao thông vận tải có sự chuẩn bị. Để bảo đảm hoàn thành tiến độ giải ngân, ngay từ đầu năm, Bộ GTVT đã ban hành chỉ thị đẩy nhanh tiến độ giải ngân và kịp thời giao chi tiết đợt 1 cho các dự án đầy đủ thủ tục (đạt 99,97%).
Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Đầu tư - Bộ GTVT Bùi Quang Thái cho hay: "Bộ GTVT đã sớm xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể, có kế hoạch giải ngân từng tháng cho từng dự án, phân công các cán bộ có trách nhiệm bám sát, vừa bám sát kế hoạch, vừa bám sát trên công trường, vừa bám sát công việc cụ thể. Các cơ quan của bộ không đứng ngoài cuộc mà đồng hành, thường xuyên kiểm tra giám sát cũng như nắm bắt các vướng mắc khó khăn có thẩm quyền của các chủ đầu tư để báo cáo lãnh đạo Bộ giải quyết lại".
Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng yêu cầu các đơn vị đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện các thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án đầu tư các dự án khởi công mới; đẩy nhanh tiến độ công tác đấu thầu lựa chọn nhà thầu, tư vấn; thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán; thủ tục quyết toán các dự án; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hiện trường, đôn đốc các nhà thầu, tư vấn đẩy nhanh tiến độ thi công các dự án đang triển khai bảo đảm tiến độ, chất lượng yêu cầu.
Cùng đó, chủ động, quyết liệt chỉ đạo, cử cán bộ có đủ thẩm quyền thường xuyên có mặt tại hiện trường phối hợp, làm việc với các địa phương để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đặc biệt là công tác GPMB, vật liệu xây dựng...
GPMB luôn là nút thắt lớn nhất kéo chậm tiến độ giải ngân đầu tư công trong những năm qua, nên ngay sau khi Chính phủ phân bổ nguồn vốn đầu tư công năm nay, TP Hà Nội đã xác định mục tiêu giải ngân vốn là phải có trọng tâm trọng điểm, phân cấp ủy quyền tập trung để gỡ khó GPMB và triển khai các dự trọng điểm là Vành đai 4; 3,5; 3 và các dự án giao thông liên kết vùng.
Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Hà Minh Hải cho biết: "Tất cả những cơ chế chính sách được rà soát, nhận diện và có cái chuẩn bị sớm, đặc biệt là vấn đề liên quan GPMB. Vừa qua, TP cũng ban hành cơ chế chung cho toàn bộ các quận, huyện trên Vành đai 4 có một cơ chế chung, tạo cho các quận, huyện triển khai đồng bộ và thống nhất".
Năm 2023, tổng vốn đầu tư công TP Hồ Chí Minh là hơn 70.000 tỷ đồng bao gồm cả vốn trung ương và vốn địa phương, cao gần gấp 2 lần so với năm 2022. Đây là thách thức không nhỏ. TP Hồ Chí Minh phân loại 4 nhóm dự án đầu tư công. Mỗi nhóm quy rõ trách nhiệm của các cơ quan chủ quản và chủ đầu tư. Mục tiêu là giảm thời gian triển khai các thủ tục.
"Các bất cập đã phát hiện trong năm 2022 đã được Bộ KH&ĐT tổng hợp thành 3 nhóm chủ yếu liên quan đến thể chế, chính sách pháp luật; công tác tổ chức, triển khai thực hiện và nhóm khó khăn liên quan đến những đặc thù của năm 2022 kéo dài đến nay.
Về phía các bộ, ngành, địa phương, cần làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị thực hiện dự án, kiểm tra, rà soát từng dự án bố trí kế hoạch vốn năm 2023, đặc biệt là các dự án khởi công mới, lựa chọn dự án đủ thủ tục đầu tư, đáp ứng điều kiện bố trí vốn theo quy định, nâng cao tính sẵn sàng và tính khả thi, khả năng triển khai thực hiện dự án..." - Thứ trưởng KH&ĐT Trần Quốc Phương
"Cần tập trung vào 2 nhóm nhiệm vụ: Nhóm thứ nhất, rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế, chính sách; điều chỉnh quy định pháp lý, giảm thủ tục hành chính quản lý và sử dụng vốn đầu tư công; đẩy nhanh tiến độ GPMB, tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến đất đai, tài nguyên; tiếp tục giải quyết những vấn đề đang còn vướng mắc trong Luật Đầu tư công.
Nhóm thứ hai, tổ chức triển khai quyết liệt các giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công; giám sát và xử lý các điểm nghẽn trong giải ngân đầu tư công. Thực hiện cơ chế phân công, phối hợp rõ ràng, cụ thể về thẩm quyền, trách nhiệm giữa các cơ quan, đơn vị trong việc hoàn thiện thủ tục đầu tư dự án…" - TS Nguyễn Đình Cung
