Áp lực từ bên trong và bên ngoài
Kết thúc năm 2023, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, tỷ giá USD/VND trung tâm tăng khoảng 1,23%, giá USD bán ra tại các ngân hàng thương mại tăng khoảng hơn 3% so với VND. Đây là mức biến động tương đối ổn định dù giá bán USD tại các ngân hàng thương mại đã có lúc tăng hơn 4% so với VND.
Trong những tuần đầu tiên của năm 2024, tỷ giá VND/USD giao dịch tại các ngân hàng thương mại có nhích nhẹ lên mức 24.700 VND/USD. Giá USD tự do những ngày giáp Tết tiếp tục tăng lên gần sát mức giá 25.000 đồng. Tính trong tháng 1, giá USD tự do đã tăng 1,7%. Tổng cục Thống kê cho biết chỉ số giá USD trong tháng 1 đã tăng 0,52% so với tháng 12/2023 và tăng 3,69% so với cùng kỳ năm trước.
Nguyên nhân chính khiến tiền đồng mất giá trong tháng đầu năm là do sự phục hồi của đồng USD, xuất phát từ việc nhà đầu tư giảm bớt kỳ vọng về triển vọng cắt giảm lãi suất của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed). Giá USD thế giới dù đã hạ nhiệt nhưng vẫn còn giữ ở mức cao. Đầu tuần, chỉ số USD-Index nhích nhẹ lên 104,21 điểm, cao hơn 0,21 điểm so với cuối tuần qua. Đồng bạc xanh giảm từ mức cao trước đó sau báo cáo lạm phát vẫn tăng cao. Điều đó khiến kỳ vọng của nhà đầu tư về việc Fed sẽ sớm giảm lãi suất trong năm nay đã tiêu tan phần nào.
"Lý do thứ 2 là chênh lệch giữa lãi suất tiền USD và lãi suất tiền Việt. Mức lãi suất USD vẫn neo ở mức cao, trong bối cảnh Fed chưa nới lỏng chính sách tiền tệ và giảm lãi suất, thứ 2 là lãi suất VNĐ sụt giảm rất mạnh đặc biệt nhất lãi suất tiền gửi. Với mức chênh lệch giữa tiền đô và tiền đồng khiến cho tỷ giá không những không hạ nhiệt mà còn tăng trong thời gian qua" - Giám đốc phân tích Công ty chứng kháon Yuanta Việt Nam Nguyễn Thế Minh nhận định.
Một nguyên nhân nữa được một số chuyên gia chỉ ra, là giá USD tự do đa phần đang bị ảnh hưởng lớn từ chênh lệch của giá vàng, nhất là giá vàng nhẫn. Sau khi vàng SJC có tín hiệu tăng thì chênh lệch giá vàng nhẫn so với thế giới cũng đã chênh lên tới mức 3 triệu đồng một lượng. Đây là mức chênh lệch hiếm gặp từ trước đến nay, do đó giá vàng nhẫn đang là vấn đề lớn tác động đến tỷ giá của thị trường tự do. Với dự báo giá vàng quốc tế còn có thể tiếp tục đi lên trong năm 2024, giá vàng trong nước cũng có thể chịu tác động song hành và mở rộng thêm khoảng cách với giá thế giới quy đổi. Khi chênh lệch duy trì ở mức quá cao trong một thời gian dài, tất yếu sẽ dẫn đến nhu cầu ngoại tệ để nhập lậu vàng.
Triển vọng cán cân thanh toán
Tỷ giá hối đoái USD/VND đối mặt với áp lực tăng trong quý I năm nay, theo dự đoán của các chuyên gia tại HSBC Việt Nam. Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy sự cải thiện có thể xảy ra trong nửa cuối năm 2024.
Yếu tố hỗ trợ cho tỷ giá trong biên độ cho phép đó là cung ngoại tệ được dự báo tiếp tục dồi dào nhờ thặng dư thương mại, vốn FDI, kiều hối và du lịch quốc tế phục hồi. Việc các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới đảo chiều nới lỏng chính sách tiền tệ trở lại sẽ giúp chính sách điều hành tỷ giá tại Việt Nam không còn chịu nhiều áp lực như giai đoạn trước.
Công ty CP chứng khoán Rồng Việt (VDSC) trong phát hành báo cáo vĩ mô tháng 2 nhận định áp lực mất giá tiền đồng có thể duy trì trong nửa đầu năm 2024. Trong tháng 1, tỷ giá USD/VND biến động tăng mạnh nhưng trong biên độ cho phép. Tại ngày 25/1, tiền đồng mất giá 1,4% so với đầu năm và sau đó hạ nhiệt chỉ còn tăng 0,6% so với đầu năm đối với tỷ giá trên thị trường chính thức và 0,1% đối với tỷ giá trên thị trường tự do.
Khối nghiên cứu của Ngân hàng UOB dự báo, tỷ giá USD/VND sẽ ở mức 24.000 đồng trong quý I/2024, 23.800 đồng trong quý II/2024, 23.600 đồng trong quý III/2024 và 23.500 đồng trong quý IV/2024.
Năm 2023, NHNN đã thành công trong việc điều hành thị trường ngoại hối với tỷ giá USD/VND duy trì mức trượt giá khoảng 3,1% tính theo tỷ giá ngân hàng thương mại bán ra, mặc dù có những giai đoạn tỷ giá gần tiệm cận mốc 24.800 đồng.
HSBC dự đoán rằng tỷ giá USD/VND sẽ có cơ hội cải thiện vào nửa cuối năm 2024, đặc biệt khi đồng USD đạt đỉnh và kinh tế và tín dụng trong nước dần hồi phục. “Chúng tôi hiện dự báo tỷ giá USD/VND sẽ kết thúc năm ở mức 24.400 đồng”- ông Ngô Đăng Khoa, Giám đốc khối kinh doanh tiền tệ, thị trường vốn và dịch vụ chứng khoán, HSBC Việt Nam nói.
Ẩn số lớn nhất của tỷ giá năm 2024 là Fed có thể trì hoãn quá trình giảm lãi suất, rủi ro chiến sự leo thang ở một số khu vực, nhất là cuộc chiến ở Trung Đông. Dù tỷ giá được dự đoán dễ thở hơn, song các chuyên gia vẫn khuyến nghị, doanh nghiệp nhập khẩu nên sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá.
