Đã có cơ sở rõ ràng rằng việc giảm cholesterol LDL sẽ cải thiện kết quả tim mạch. Nhưng liệu người lớn tuổi có gặt hái được những lợi ích tương tự từ việc giảm cholesterol và họ có phải đối mặt với những rủi ro khác không?
Giảm LDL làm giảm nguy cơ tim mạch
Rối loạn chức năng nội mô đề cập đến sự suy giảm chức năng của lớp màng bên trong của các mạch máu trên bề mặt tim. Nó dẫn đến việc các mạch này thu hẹp một cách không thích hợp thay vì mở rộng, làm hạn chế lưu lượng máu. Có nhiều loại cholesterol khác nhau, bao gồm lipoprotein tỷ trọng cao (HDL, hoặc cholesterol tốt); chất béo trung tính (một sản phẩm phụ của lượng calo tiêu thụ dư thừa, được lưu trữ dưới dạng chất béo) và lipoprotein mật độ thấp (LDL, hoặc cholesterol xấu).
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng giảm LDL làm giảm nguy cơ tử vong do tim mạch, đau tim, đột quỵ và nhu cầu thông tim hoặc phẫu thuật bắc cầu. Điều này đã được chứng minh ở những người đã mắc bệnh mạch vành, cũng như ở những bệnh nhân có nguy cơ cao không mắc bệnh mạch vành.
Thay đổi lối sống có thể làm giảm số lượng cholesterol khoảng 5 - 10%, trong khi thuốc giảm cholesterol có thể làm giảm cholesterol LDL từ 50% trở lên. Do đó, trong khi những thay đổi trong lối sống như chế độ ăn uống có lợi cho tim mạch (ví dụ như chế độ ăn Địa Trung Hải), bỏ hút thuốc, tập thể dục thường xuyên và giảm cân là rất quan trọng để giảm nguy cơ tim mạch, thì thuốc thường cần thiết để bảo vệ tim mạch bổ sung.
Statin, bao gồm atorvastatin (Lipitor), simvastatin (Zocor), rosuvastatin (Crestor) và pravastatin (Pravachol), là liệu pháp chính để giảm LDL. Statin hoạt động bằng cách giảm sản xuất cholesterol trong cơ thể bạn, thúc đẩy gan hấp thu LDL lưu thông trong máu. Nhưng không phải tất cả lợi ích của statin có thể được giải thích bằng cách giảm LDL đơn thuần.
Các nghiên cứu cho thấy rằng statin có tác dụng thuận lợi đối với chứng viêm, rối loạn chức năng nội mô và ổn định mảng bám (khi mảng bám vỡ ra có thể gây đau tim hoặc đột quỵ). Statin đã tồn tại khoảng 40 năm, vì vậy đã có khá nhiều thông tin về tính an toàn và hiệu quả ngắn hạn, dài hạn của chúng.
Ezetimibe (Zetia) là một loại thuốc giảm LDL khác, được dùng dưới dạng viên uống, nó làm giảm cholesterol bằng cách ức chế sự hấp thụ của nó ở ruột non. Ezetimibe chủ yếu được sử dụng như một loại thuốc bổ sung cho statin để giảm LDL hơn nữa, hoặc tự nó ở những người không thể dung nạp statin. Ở người lớn tuổi, ezetimibe một mình được phát hiện có thể làm giảm các biến cố tim mạch nhưng không làm giảm đột quỵ.
Thuốc ức chế PCSK9 là một loại thuốc giảm cholesterol mới hơn. Chúng hoạt động bằng cách cho phép nhiều thụ thể LDL ở lại trong gan, do đó cho phép gan quét nhiều LDL cholesterol ra khỏi máu. Thuốc ức chế PCSK9 đã được chứng minh là làm giảm cholesterol LDL khoảng 60%. Có hai chất ức chế PCSK9 trên thị trường, evolocumab (Repatha) và alirocumab (Praluent) và cả hai đều phải được sử dụng bằng đường tiêm vài tuần.
Liệu pháp giảm LDL có an toàn cho người lớn tuổi không?
Lợi ích lâm sàng của việc giảm cholesterol LDL ở người lớn tuổi là một điểm gây tranh cãi, bởi vì những người từ 75 tuổi trở lên thường không được đưa vào số lượng lớn trong các thử nghiệm lâm sàng. Một số người thậm chí còn lập luận rằng rủi ro của điều trị giảm LDL có thể lớn hơn lợi ích đối với người lớn tuổi so với người trẻ tuổi. Nhưng các bằng chứng cho thấy giả thuyết này là không đúng.
Các phân tích tổng hợp và thử nghiệm lâm sàng chỉ ra rằng việc sử dụng statin không liên quan đến việc tăng nguy cơ chấn thương cơ, suy giảm nhận thức, ung thư hoặc đột quỵ xuất huyết so với những người không sử dụng statin, bất kể tuổi tác.
Tương tự như vậy, trong các thử nghiệm lâm sàng, nguy cơ tổn thương gan hoặc thận là tương tự ở những người dùng statin hoặc giả dược, bất kể tuổi tác. Một nghiên cứu tiền đánh giá tính an toàn đối với gan ở những bệnh nhân rất cao tuổi cho thấy statin an toàn về tổng thể ở những bệnh nhân từ 80 tuổi trở lên.
Tác dụng phụ thường gặp nhất của statin là đau nhức cơ, xảy ra dưới 1% bệnh nhân. Ngay cả khi một loại statin gây ra tác dụng phụ ở một người, thì một loại statin khác có thể không. Statin có thể làm tăng lượng đường trong máu, nhưng điều này không có khả năng dẫn đến bệnh tiểu đường loại 2 ở những người không có nguy cơ cao mắc bệnh này. Tương tự, việc sử dụng ezetimibe phần lớn là an toàn, với tiêu chảy và nhiễm trùng đường hô hấp trên là những tác dụng phụ phổ biến nhất.
Đáng chú ý, hồ sơ an toàn của ezetimibe cộng với statin cũng giống như đối với statin đơn thuần, ngay cả ở người lớn tuổi. Và cuối cùng, chất ức chế PCSK9 không được phát hiện làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, rối loạn nhận thức thần kinh, chấn thương gan hoặc chấn thương cơ.
Câu hỏi vẫn còn: Liệu lợi ích của các phương pháp điều trị giảm cholesterol có lớn hơn nguy cơ đối với người lớn tuổi không? Trong một đánh giá có hệ thống và phân tích tổng hợp được công bố trên The Lancet, các nhà nghiên cứu đã đánh giá lợi ích lâm sàng của liệu pháp hạ cholesterol statin và không statin cho người lớn tuổi.
Các nhà nghiên cứu đã có những nhận xét quan trọng sau:
Bệnh nhân lớn tuổi có nguy cơ mắc các biến cố tim mạch chính cao hơn 40% so với bệnh nhân trẻ tuổi (5,7% so với 4,1%).
Cứ giảm 38 mg/dL cholesterol LDL, bệnh nhân lớn tuổi dùng liệu pháp giảm LDL giảm được 26% nguy cơ mắc các biến cố tim mạch lớn. Giảm LDL đã ngăn ngừa các biến cố tim mạch ở mức độ tương tự ở người lớn tuổi và trẻ hơn.
Ở người lớn tuổi, liệu pháp giảm LDL statin và không statin có hiệu quả tương tự để ngăn ngừa hầu hết các biến cố tim mạch lớn.
