Ngày 29/3, Bộ GD&ĐT phối hợp với Ngân hàng Thế giới tổ chức Hội nghị tham vấn cho xây dựng Chiến lược tổng thể phát triển giáo dục đại học (GDĐH) Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2035.
Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ khẳng định, GDĐH đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp nguồn nhân lực bậc cao và đóng góp trực tiếp vào sự phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) của đất nước.
Dù đạt được một số thành tựu và kết quả đáng ghi nhận nhưng GDĐH Việt Nam còn tồn tại nhiều hạn chế, yếu kém. Chất lượng của lực lượng lao động được đào tạo trình độ ĐH vẫn chưa đáp ứng tốt nhu cầu phát triển KT-XH và hội nhập quốc tế; các cơ sở GDĐH thiếu các nghiên cứu khoa học (NCKH) có chất lượng quốc tế; hạn chế về tự chủ và trách nhiệm giải trình; thiếu chính sách tạo động lực đầu tư của xã hội, DN cho GDĐH; cơ chế tài chính cho giáo dục ở cấp quốc gia lẫn cơ sở chưa hiệu quả và thiếu bền vững.
“Những hạn chế này sẽ trở nên thách thức hơn khi Việt Nam tham gia sâu rộng vào chuỗi sản xuất toàn cầu; cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang tạo ra những thay đổi sâu sắc về cơ chế ngành/nghề lao động và những yêu cầu mới về năng lực và kỹ năng của người học”, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho hay.
Không những thế, nhiều khi công nghệ mới, đặc biệt là công nghệ thông tin đã làm thay đổi căn bản về mô hình đào tạo, phương thức dạy và học với sự phát triển của đào tạo mở trực tuyến. Và, khi tự do thương mại, dịch vụ sẽ tạo ra sự cạnh tranh khốc liệt về cung - cầu nguồn nhân lực bậc cao giữa các quốc gia, trước mắt là trong cộng đồng ASEAN.
Người đứng đầu ngành giáo dục cũng chỉ ra nhiều nguyên nhân dẫn đến những hạn chế, yếu kém của GDĐH. Trong đó, thiếu một chiến lược phát triển dài hạn, khả thi và hội nhập với xu thế phát triển GDĐH của thế giới là nguyên nhân quan trọng nhất.
Vì thế, Bộ GD&ĐT xác định yêu cầu xây dựng bản Chiến lược Phát triển tổng thể GDĐH giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2035 làm cơ sở cho sự đổi mới, phát triển toàn diện và bền vững trong giai đoạn dài hạn. Theo đó, đến năm 2035, hệ thống GDĐH của Việt Nam có khả năng đáp ứng hiệu quả nhu cầu nguồn nhân lực cho nền kinh tế tri thức; tiên phong và dẫn dắt quá trình đổi mới, sáng tạo trong phát triển KT-XH của đất nước; hội nhập toàn diện với hệ thống GDĐH thế giới. Từ đó, góp phần quan trọng thúc đầy năng lực cạnh tranh và sự thịnh vượng của quốc gia.
“Bản Chiến lược sẽ cụ thể hóa những định hướng lớn của Đảng và Nhà nước về đổi mới giáo dục đào tạo nói chung và GDĐH nói riêng. Trong đó, bao gồm định hướng về vai trò của nhà nước từ kiểm soát trực tiếp sang kiến tạo và đảm bảo chất lượng. Đồng thời, đẩy mạnh thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm giải trình đối với cơ sở GDĐH và đổi mới quản trị ĐH theo hướng hội nhập thế giới”, ông Phùng Xuân Nhạ thông tin.
Theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, bản Chiến lược sẽ tập trung vào 5 trụ cột, bao gồm tăng cường năng lực quản lý của nhà nước và quản trị ĐH; quy hoạch mạng lưới các cơ sở GDĐH, tăng cường chất lượng và sự phù hợp của đào tạo và NCKH; đảm bảo tài chính bền vững cho GDĐH đồng thời tăng cường minh bạch thông tin, truyền thông. Bên cạnh việc xác định được các mục tiêu, giải pháp, bản Chiến lược phải đưa ra được lộ trình triển khai khả thi, tạo ra được sự đồng thuận của các cấp, bộ ngành, cơ sở đào tạo và những bên liên quan.
Trao đổi với báo chí bên lề hội thảo, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết, việc xây dựng bản Chiến lược là bước tiếp theo của ý tưởng cải cách giáo dục ĐH. Có thể, bước đầu mới triển khai chưa thể vào ngay nhưng sau một thời gian khoảng 10 năm nữa khi, các trường ĐH sẽ tự bắt nhịp và tự phát triển. Bản Chiến lược thể hiện rất rõ vai trò của Chính phủ, GDĐH. Chính phủ sẽ tạo môi trường, điều kiện thuận lợi và giám sát để các trường phát triển. Tuy rằng, Chính phủ không can thiệp nhưng các trường phải vận động theo đúng chủ đề học và chịu trách nhiệm về chất lượng đào tạo của mình.
