Hà Nội - đến mùa mưa lại lo ngập úng

Những điểm ngập úng “quen mặt”

Theo tính toán của Sở Xây dựng Hà Nội, trong năm 2023, với các trận mưa có lượng mưa dưới 50mm/giờ, Hà Nội sẽ không xảy ra úng ngập, cơ bản chỉ tồn tại một vài vị trí ứ đọng nước do mặt đường trũng thấp hoặc hệ thống thoát nước gặp sự cố.

Song, đối với các trận mưa có lượng mưa từ 50 - 70mm/giờ, Hà Nội dự kiến sẽ có 11 điểm/khu vực úng ngập gồm phố: Nguyễn Khuyến, Hoa Bằng, ngã tư Phan Bội Châu - Lý Thường Kiệt, ngã năm Đường Thành - Bát Đàn - Nhà Hỏa, Cao Bá Quát, Thụy Khuê (đoạn dốc La Pho), Minh Khai (đoạn chân cầu Vĩnh Tuy), Nguyễn Chính, Đại lộ Thăng Long, phố Ngọc Lâm, đường Hoàng Như Tiếp. Ngoài ra, 1 điểm Nguyễn Chính đã được đầu tư cải tạo thoát nước năm 2022, cần theo dõi đánh giá trong mùa mưa năm nay.

Đặc biệt, với các trận mưa có cường độ cao, tập trung trong thời gian ngắn, lượng mưa đến 100mm/giờ trở lên, gây quá tải cho hệ thống thoát nước, dự kiến trên địa bàn TP xuất hiện thêm 19 điểm/khu vực úng ngập cục bộ, gồm: phố Tông Đản, Đinh Tiên Hoàng, Phùng Hưng, ngã ba Cầu Giấy - Dịch Vọng, phố Mạc Thị Bưởi, Quan Nhân, Cự Lộc, Nguyễn Trãi, Phan Văn Trường, Dương Đình Nghệ, Trần Bình, Kẻ Vẽ, Ecohome3, Khu đô thị Resco, phố Đỗ Đức Dục, đường Nguyễn Xiển, Cổ Linh - Đàm Quang Trung, Quốc lộ 3 đoạn qua xã Mai Lâm (huyện Đông Anh) và đường 23B đoạn qua thôn Cổ Điển (huyện Đông Anh).

Theo Sở Xây dựng, nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngập úng tại các khu vực trên là do tốc độ đô thị hóa diễn ra nhanh nhưng hạ tầng kỹ thuật và các công trình thoát nước đầu mối theo quy hoạch chưa được đầu tư đồng bộ, hệ thống thoát nước vẫn chủ yếu bằng phương pháp tự chảy, phụ thuộc vào mực nước sông Nhuệ, sông Cầu Bây…

Ngoài ra, một số dự án thi công kéo dài như: dự án xây dựng nhà ga S12 – dự án Đường sắt đô thị thí điểm TP Hà Nội (đoạn Nhổn - ga Hà Nội); dự án nạo vét sông Cầu Bây; dự án thi công tuyến kênh La Khê thuộc dự án Cải tạo hệ thống tiêu thoát nước khu vực phía Tây TP Hà Nội; dự án cống hóa mương Thụy Khuê… và một số dự án thoát nước đã hoàn thành nhưng chậm bàn giao đưa vào sử dụng như hệ thống thoát nước thuộc gói thầu CP3, CP4 dự án Thoát nước nhằm cải thiện môi trường Hà Nội… đã ảnh hưởng không nhỏ đến công tác tiêu thoát nước tại Thủ đô.

Cùng với đó, Sở Xây dựng cho rằng, hiện nay, một số thiết bị, nhà trạm đã đưa vào vận hành nhiều năm, tiềm ẩn nhiều sự cố đột xuất, bất thường xảy ra trong quá trình vận hành.

Tại các trạm bơm đầu mối, một số thiết bị đặc thù không có sẵn trên thị trường nên khi xảy ra sự cố phải nhập khẩu hoặc đặt hàng nhà sản xuất với thời gian dài.

Hệ thống thoát nước một số khu vực, đặc biệt là khu vực phố cổ, tuyến đường tỉnh lộ vận hành nhiều năm nay đã bị xuống cấp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ra các sự cố trên hệ thống ảnh hưởng đến công tác tiêu thoát nước, cần được sửa chữa, nâng cấp. Tuy nhiên, do nguồn kinh phí để triển khai còn hạn hẹp nên cần sắp xếp thứ tự ưu tiên thực hiện.

Quy trách nhiệm cho đơn vị quản lý vận hành

Theo lãnh đạo Sở Xây dựng, nhằm nâng cao năng lực của hệ thống thoát nước, thực hiện Kế hoạch 312/KH-UBND ngày 28/12/2021 của UBND TP Hà Nội về việc phát triển hệ thống thoát nước và xử lý nước thải đô thị TP giai đoạn 2021 - 2025, UBND TP đã có Quyết định số 1477/QĐ-UBND ngày 4/5/2022 và Quyết định số 3638/QĐ-UBND ngày 4/10/2022 giao Sở Xây dựng chủ trì lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư các dự án nâng cao năng lực tiêu thoát nước của Thủ đô.

Đến nay, Sở Xây dựng đã giao Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật TP phối hợp với Ban QLDA Đầu tư Xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp TP tổ chức triển khai lập đề cương nhiệm vụ và dự toán chi phí lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, đánh giá tác động môi trường 8 dự án thoát nước.

Các dự án gồm: dự án Xây dựng hệ thống thu gom và Nhà máy xử lý nước thải Kiến Hưng, quận Hà Đông, giai đoạn 1 với tổng mức đầu tư 740 tỷ đồng; dự án Xây dựng Nhà máy xử lý nước thải Sơn Tây, thị xã Sơn Tây với tổng mức đầu tư là 501 tỷ đồng; dự án Xây dựng hệ thống thu gom nước thải (lưu vực S1) về Nhà máy nước xử lý nước thải Yên Sở với tổng mức đầu tư 2.600 tỷ đồng.

Các dự án khác: dự án Xây dựng hệ thống thoát nước mưa lưu vực Tả sông Nhuệ, giai đoạn 1 với kinh phí 1.300 tỷ đồng (tổng mức đầu tư là 7.169 tỷ đồng); xây dựng dự án trạm bơm Gia Thượng, hồ điều hòa và xây dựng tuyến mương Thượng Thanh, quận Long Biên, tổng mức đầu tư là 789,982 tỷ đồng; xây dựng hệ thống thu gom và nhà máy xử lý nước thải Tây sông Nhuệ, tổng mức đầu tư là 2.950 tỷ đồng; xây dựng hệ thống thoát nước quận Hà Đông thuộc lưu vực Hữu Nhuệ, tổng mức đầu tư là 1.400 tỷ đồng và dự án cải thiện thoát nước và quản lý nước thải tại quận Long Biên và huyện Gia Lâm với tổng mức đầu tư là 4.740 tỷ đồng.

Theo các chuyên gia trong lĩnh vực thoát nước, việc TP Hà Nội triển khai xây dựng các hệ thống thoát nước nhằm nâng cao năng lực thoát nước của Thủ đô là hết sức cần thiết, đáng hoan nghênh. Song, về lâu về dài, Hà Nội nên xem xét lại trách nhiệm của các đơn vị được giao quản lý vận hành hệ thống thoát nước của từng khu vực.

Cụ thể, theo Thạc sĩ Vũ Hoàng Điệp - giảng viên chuyên ngành kỹ thuật hạ tầng, Đại học Kiến trúc Hà Nội, để các đơn vị vào cuộc mạnh mẽ hơn trong việc giải quyết tình trạng ngập úng, TP Hà Nội nên xem xét triển khai mô hình khoán trách nhiệm cho từng đơn vị được giao vận hành hệ thống thoát nước trong từng khu vực. Khi đó, khu vực nào để xảy ra ngập, úng sẽ phải chịu trách nhiệm, chứ không thể quy trách nhiệm rất chung chung như hiện nay.

Đồng quan điểm trên, một số chuyên gia trong lĩnh vực thoát nước cho rằng, cũng giống như lĩnh vực vệ sinh môi trường, việc vận hành hệ thống thoát nước được TP giao cho các đơn vị thực hiện theo hình thức đấu thầu. Đối với ngành vệ sinh môi trường, những đơn vị không hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao trong bài thầu thì giai đoạn sau chắc chắn sẽ không có cơ hội tiếp tục trúng thầu.

Do đó, các đơn vị chức năng cần giám sát, xem xét rõ trách nhiệm của những đơn vị tham gia đấu thầu vận hành hệ thống thoát nước, tránh tình trạng “công thì nhận, lỗi thì đẩy” cho thời tiết như hiện nay.