Hà Nội phấn đấu lọt top 5 bảng xếp hạng FTA Index

Nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, ngành hàng hội nhập

Năm 2024, Bộ Công Thương lần đầu triển khai FTA Index tại các địa phương. Bộ Chỉ số không chỉ để đo đếm, so sánh việc thực thi các FTA giữa các địa phương mà còn là động lực thúc đẩy các tỉnh, thành không ngừng đổi mới, đẩy mạnh cải cách hành chính, hỗ trợ cộng đồng DN thực thi có hiệu quả và tối ưu hóa các nguồn lực, các cơ hội từ các FTA để đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng và sản phẩm xuất khẩu, góp phần duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu bền vững.

Theo kết quả đánh giá năm 2024, Hà Nội xếp thứ 30/63 tỉnh, thành phố về triển khai FTA Index - một vị trí chưa đáp ứng kỳ vọng. Trước thực trạng này, UBND TP đã ban hành Kế hoạch số 251/KH-UBND ngày 12/9/2025 nhằm cải thiện và nâng cao thứ hạng trong FTA Index. Đồng thời, thông qua kế hoạch, giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ngành, đơn vị triển khai với mục tiêu đưa Hà Nội vào nhóm địa phương có thứ hạng cao năm 2025.

Kế hoạch tập trung nâng cao 4 chỉ số thành phần: tuyên truyền, phổ biến thông tin về FTA; xây dựng pháp luật địa phương; chính sách hỗ trợ và nâng cao năng lực cạnh tranh; phát triển bền vững. Trọng tâm là tháo gỡ vướng mắc trong thực thi FTA, nhất là về chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và tiêu chuẩn hội nhập.

DN được khuyến nghị đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tận dụng ưu đãi từ các hiệp định thương mại, đồng thời giảm phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu để đáp ứng quy tắc xuất xứ, tránh nguy cơ bị điều tra gian lận hoặc lẩn tránh thuế quan.

Theo Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Thế Hiệp thời gian qua, Sở Công Thương đã phối hợp và nhờ sự hướng dẫn của Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) tổ chức hội thảo, tập huấn, cung cấp tài liệu hướng dẫn chi tiết về FTA Index cho DN; phối hợp Bộ Công Thương, các sở, ngành, hiệp hội để triển khai đồng bộ, hiệu quả các giải pháp hỗ trợ.

Cùng với công tác tuyên truyền về các FTA mà Việt Nam đã tham gia, Sở Công Thương Hà Nội sẽ rà soát, kiểm tra, tìm ra giải pháp tốt nhất, hỗ trợ DN trên địa bàn Hà Nội tập trung vào những FTA trọng điểm, là thế mạnh.

Đặc biệt, chú trọng xây dựng các chương trình hỗ trợ riêng cho các ngành hàng có giá trị xuất khẩu lớn. Bên cạnh thị trường xuất khẩu truyền thống, Hà Nội cũng sẽ hỗ trợ DN xuất khẩu sang các thị trường mới, còn nhiều tiềm năng phát triển.

“Mục tiêu của chúng tôi là cải thiện, nâng cao điểm của từng chỉ số thành phần trong FTA Index thông qua chương trình hỗ trợ các DN xuất khẩu; hỗ trợ DN trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh; hỗ trợ DN đưa hàng hóa vào hệ thống phân phối nước ngoài; hỗ trợ sản phẩm công nghiệp chủ lực, công nghiệp hỗ trợ...” - ông Nguyễn Thế Hiệp thông tin.

Sớm thành lập Trung tâm FTA Hà Nội

Nói về việc tận dụng FTA của DN, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội Mạc Quốc Anh cho biết, hiện nay chỉ khoảng 32% hội viên hiểu rõ quy tắc xuất xứ và chưa tới 25% tận dụng được ưu đãi FTA, còn thấp so với tiềm năng.

Chỉ 18% DN có kế hoạch đánh giá, giảm phát thải carbon - tỷ lệ đáng lo ngại khi từ năm 2026-2027, các tiêu chí này sẽ áp dụng với hàng xuất khẩu vào EU. Nếu chậm thích ứng, DN có thể mất từ 5-8% lợi nhuận mỗi năm. Ngoài ra, chi phí logistics hiện chiếm từ 17-20% giá thành sản phẩm, gây khó khăn trong việc đáp ứng tiêu chí xanh, số hóa và minh bạch theo yêu cầu của các FTA thế hệ mới, ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh hàng xuất khẩu.

Như vậy, FTA Index là chỉ số quan trọng phản ánh năng lực cạnh tranh, niềm tin và hiệu quả hoạt động của DN xuất khẩu. Nếu Hà Nội tập trung cải thiện các chỉ số này, đồng thời nâng cao hiệu quả tiếp cận thông tin, cải cách thủ tục hành chính, phát triển logistics và thúc đẩy chuyển đổi xanh, TP có thể tăng tỷ lệ tận dụng FTA thêm 10%, góp phần nâng kim ngạch xuất khẩu khoảng từ 10-20%.

“Để đạt mục tiêu này, cộng đồng DN đề xuất TP sớm thành lập Trung tâm FTA Hà Nội làm đầu mối kết nối và tư vấn về FTA, quy tắc xuất xứ giữa Bộ Công thương, các cơ quan liên quan và hải quan. Trung tâm sẽ giúp cập nhật thông tin kịp thời, góp phần nâng tỷ lệ DN tận dụng ưu đãi thuế quan từ 32% hiện nay lên khoảng 55% vào năm 2026.” – ông Mạc Quốc Anh kiến nghị.

Về vấn đề này, TS Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam phân tích: hiện nay, DN nhỏ và vừa chiếm tới 97% tổng số DN của cả nước, song đa phần chưa có sự chuẩn bị bài bản để tận dụng các ưu đãi từ các FTA. Thiếu người phụ trách, chưa đầu tư nghiên cứu, chưa chuyển từ gia công sang chủ động sản xuất, kinh doanh theo tiêu chuẩn thị trường cao. Điều này khiến khoảng cách giữa cam kết hội nhập và thực thi thực tế còn lớn.

Nếu DN không thay đổi tư duy, không trở thành những “nhà sản xuất và kinh doanh chuyên nghiệp”, họ sẽ khó có thể trụ vững và khai thác các thị trường khó tính như EU, Mỹ, Canada..., từ đó sẽ mở ra con đường cho sự phát triển bền vững.

Vì vậy, TS Nguyễn Văn Thân cho rằng, trước hết, cần đa dạng hóa kênh tuyên truyền, giúp DN hiểu sâu, thấy rõ lợi ích dài hạn của FTA Index. Khi nhận thức được tầm quan trọng, DN sẽ chủ động đầu tư, quan tâm nhiều hơn tới việc thực thi các cam kết FTA.