Tân Hoa xã đưa tin Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi ngày 22/10 bày tỏ lo ngại rằng thỏa thuận an ninh ba bên Australia-Anh-Mỹ (AUKUS) có thể sẽ tạo tiền lệ cho các quốc gia phi hạt nhân khác vận dụng để theo đuổi các kế hoạch phát triển tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.
Trong một phát biểu nhân chuyến thăm tới Washington (Mỹ), khi đề cập tới thỏa thuận AUKUS, Tổng Giám đốc IAEA cho biết ông đã "thành lập một nhóm chuyên trách nhằm xem xét các biện pháp bảo vệ hạt nhân và ý nghĩa pháp lý của mối quan hệ đối tác này".
Ông Grossi cũng cảnh báo rằng các quốc gia khác có thể học theo mô hình này và tìm cách đóng tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, qua đó làm gia tăng "tâm lý lo ngại nghiêm trọng về vấn đề pháp lý và phổ biến vũ khí hạt nhân".
Trước đó, hôm 20/10, tờ Guardian dẫn lời Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi cho rằng các nước khác có thể bắt chước Australia và xây dựng lực lượng tàu ngầm hạt nhân, một vấn đề gây nhiều quan ngại nghiêm trọng.
Quy trình để IAEA đảm bảo rằng các nhiên liệu này không bị sử dụng để chế tạo vũ khí hạt nhân vẫn chưa rõ ràng.
Theo người đứng đầu IAEA, thách thức về kỹ thuật sẽ là rào cản để các nước bắt chước Australia. "Để lò phản ứng hạt nhân trên tàu hoạt động an toàn là một điều rất khó", ông Grossi nhắc lại rằng thỏa thuận AUKUS nhằm đảm bảo việc chuyển giao công nghệ cho Australia một cách an toàn và không làm tăng nguy cơ phổ biến vũ khí hạt nhân.
Được biết, Canada và Hàn Quốc đều đã dự tính đóng các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân có thể ở dưới nước lâu hơn và vận hành êm ái hơn so với các tàu ngầm thông thường. Brazil cũng đang có một dự án tàu ngầm hạt nhân.
IAEA cũng lưu ý rằng Iran đã thông báo cho cơ quan này năm 2018 về ý định bắt đầu chương trình động cơ đẩy hạt nhân cho hải quân.
Ngày 15/9 vừa qua, Anh, Australia và Mỹ đã quyết định thành lập AUKUS, theo đó Washington và London sẽ hỗ trợ Canberra đóng các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân. Nếu kế hoạch được thực hiện như dự kiến, Australia sẽ trở thành một quốc gia phi hạt nhân đầu tiên có được tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.
