Nhưng cũng từ đây, người dân phản ánh nạn khai thác cát sai quy định trên sông Trà vẫn không chấm dứt mà ngày càng phức tạp hơn. Vi phạm thậm chí diễn ra ngay tại các vị trí được ủy quyền.
Hết hạn vẫn khai thác
Từ Quyết định của UBND tỉnh, UBND TP Quảng Ngãi đã xét chọn và cấp giấy phép cho các tổ, đội khai thác gồm: Doi cát, sỏi giữa dòng sông Trà Khúc thuộc khu vực bến Tam Thương, do ông Trương Rồi làm đại diện; doi cát, sỏi giữa dòng sông Trà Khúc gần cầu Cửa Đại thuộc địa bàn xã Nghĩa Phú do bà Phạm Thị Trình làm đại diện.
Đến nay, các giấy phép đã hết hiệu lực hơn 1 năm, nhưng các điểm khai thác vẫn ngang nhiên hoạt động.
Đối với bãi bồi thuộc thôn 6 xã Nghĩa Dũng đã tạm dừng việc đấu giá từ năm 2018, do đang thi công đường công vụ khai thác của một doanh nghiệp khác. Thế nhưng, theo phản ánh của người dân cũng như ghi nhận hiện trường, vị trí này của ông Trương Rồi vẫn khai thác.
Đặc biệt, một trong những điểm khai thác cát sai quy định ở sông Trà Khúc khiến dư luận địa phương bức xúc trong thời gian dài là doi cát ở thôn Thanh Khiết, xã Nghĩa Hà của Công ty TNHH MTV XD Phú Gia Tiên (công ty Phú Gia Tiên).
| Hoạt động khai thác cát của công ty Phú Gia Tiên vẫn diễn ra dù đã hết phép. |
Trong khi đó, tại thời điểm phóng viên thực tế vào cuối tháng 3 và đầu tháng 4/2020, doanh nghiệp này vẫn ngang nhiên khai thác. Các phương tiện khai thác như xe đào, máy hút vẫn hoạt động hết công suất.
Trước đó, mặc dù giấy phép khai thác cát và những giấy tờ có liên quan chưa hoàn thiện, nhưng Phú Gia Tiên vẫn ngang nhiên hút cát tại vị trí đất đang canh tác nông nghiệp của người dân. Đồng thời, công ty này còn khai thác sai chỉ giới mà Phòng Tài nguyên và Môi trường TP Quảng Ngãi giao. Phú Gia Tiên cũng là đơn vị người dân phản ánh có hoạt động khai thác cát trộm từ tháng 3/2018.
Khai thác sai quy định cộng với việc công ty đấu nối đường vận chuyển cát của Phú Gia Tiên đã làm cản trở quá trình vận chuyển nông sản thực phẩm ngoài gò bãi, khiến người dân ở đây phản ứng quyết liệt, nhiều lần kéo nhau vào trụ sở UBND xã yêu cầu giải quyết.
| Người dân dự buổi làm việc, đối thoại với chính quyền địa phương về hoạt động khai thác cát của công ty Phú Gia Tiên. |
Ông Trần Thanh Trạng - Chủ tịch UBND xã Nghĩa Hà cho biết: “Từ năm 2018 cho đến khi hoàn thành nghĩa vụ cấp phép, Phú Gia Tiên đã ít nhất 3 lần bị chính quyền lập biên bản vì hành vi tập kết cát trái phép tại khu vực thôn Thanh Khiết, xã Nghĩa Hà”.
Một cán bộ Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tỉnh Quảng Ngãi phân tích, trong giấy phép, Công ty Phú Gia Tiên khai thác cát làm vật liệu xây dựng thông thường bằng phương pháp lộ thiên, mức sâu khai thác cos -0,5m, công suất 6.291 m3/6 tháng. Nhưng tốc độ khai thác hiện có, lượng thất thoát tài nguyên rất lớn.
Cũng theo cán bộ này, Phú Gia Tiên còn lợi dụng bến bãi, cho ghe thuyền hút cát trái phép từ nơi khác đưa về vị trí của mình rồi mang bán. Sự việc diễn ra công khai, người dân có phản ánh nhiều lần đến các cấp quản lý.
Những lời hứa suông?
Thời gian qua, trong rất nhiều báo cáo của UBND TP Quảng Ngãi về vấn đề này đều thừa nhận: Hoạt động khai thác cát trái phép trên sông Trà Khúc diễn ra tại một số địa phương trên.
TP cũng cam kết và đưa ra hàng loạt giải pháp như: Xử lý đối tượng tự ý lập bến bãi, đấu nối đường, thu mua cát trái phép của hộ dân khai thác cát trái phép để kinh doanh, đóng thuế, làm thất thoát tài nguyên cát và nguồn thu ngân sách. Cương quyết xử lý đối với lãnh đạo cấp xã, phường nếu để xảy ra trường hợp tự ý lập bến bãi, đấu nối đường, thu mua trái phép còn tồn tại nơi địa phương quản lý…
Song thực tế vẫn không như những gì UBND TP Quảng Ngãi “hứa”, tình trạng khai thác cát sai quy định trên địa bàn vẫn tái diễn.
Phó Chủ tịch UBND TP Quảng Ngãi Võ Quang bày tỏ: “Cũng khó lắm. Nhiều lần các lực lượng chức năng ra quân xử lý với hình thức thu hồi cát đã khai thác, nhưng sau đó “cát tặc” vào uy hiếp, hành hung cả người dân. Thu dụng cụ càng không dễ dàng”.
Theo Giám đốc Sở TN&MT Quảng Ngãi Đỗ Minh Hải, Sở trực tiếp quản lý các mỏ được tỉnh cấp phép. Còn những mỏ đã ủy quyền cho huyện, TP đấu giá thì do địa phương quản lý, Sở chỉ có thể đề xuất lên UBND tỉnh để chỉ đạo.
“Thường UBND tỉnh sẽ trực tiếp chỉ đạo các huyện, TP tổ chức kiểm tra, xử lý. Cấp xã thì có thể không làm nổi thì thiếu nhân vật lực, nhưng đối với cấp huyện, TP thì họ có đầy đủ phương tiện và nhân lực”, ông Hải cho biết.
Giám đốc Sở TN&MT cũng chia sẻ thêm, ngày 28/10/2019, UBND tỉnh Quảng Ngãi ban hành Quyết định số 831/QĐ-UBND bãi bỏ quyết định số 527/QĐ-UBND. Đáng chú ý, tại Điều 2 của Quyết định 831/QĐ-UBND thể hiện, thẩm quyền cấp phép khai thác khoáng sản thuộc UBND tỉnh, Sở TN&MT là cơ quan tiếp nhận hồ sơ.
Mới đây, vào ngày 4/3, UBND TP Quảng Ngãi cũng đã có công văn kiến nghị: Đối với khu vực đã được ủy quyền cấp phép, cho phép UBND TP cấp phép chuyển tiếp sang năm 2020. "Tuy nhiên, với những gì phóng viên phản ánh cũng như phía Sở ghi nhận thực tế, đơn vị sẽ có báo cáo UBND tỉnh thực hiện theo đúng Luật Khoáng sản, không xem xét gia hạn khai thác cho những đơn vị đã nêu trên”, ông Hải nói.
