Khi lệch chuẩn núp bóng sáng tạo

Thực ra, hiện tượng này không mới, nhưng gần đây xu hướng này có vẻ tràn lan trên mạng xã hội, làm xấu đi sự trong sáng của tiếng Việt, gây bất bình trong xã hội.

Chưa bao giờ việc phát hành và lan tỏa âm nhạc lại dễ dàng như hiện nay. Chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh, một đoạn nhạc bắt trend, vài câu từ gây sốc là có thể trở thành “hit” trên mạng xã hội. Thời buổi công nghệ số, nên một ca khúc có thể “viral” không phải nhờ giá trị nghệ thuật mà vì nó gây sốc hay phản cảm. Chính vì thế, trách nhiệm của người nghệ sĩ càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Văn là người. Một bài hát khi đến với công chúng không chỉ phản ánh năng lực sáng tạo, mà còn thể hiện nhân cách, văn hóa và ý thức xã hội của người nghệ sĩ.

Những ca từ dung tục, cẩu thả, lệch chuẩn được khoác dưới cái áo “tự do sáng tạo” chính là biểu hiện của lối sống thiếu trách nhiệm đối với công chúng của một vài nghệ sĩ, sẵn sàng đánh đổi cả lòng tự trọng nghề nghiệp chỉ vì muốn sớm nổi tiếng bằng cách câu view. Bởi âm nhạc không chỉ để nghe, mà còn để cảm, để thấm vào tâm hồn công chúng yêu nghệ thuật. Nghệ sĩ cũng không đơn thuần chỉ là người sáng tác, biểu diễn, mà còn là người truyền thông điệp văn hóa.

Đành rằng, nghệ sĩ có quyền sáng tạo. Nhưng sự những sản phẩm đó không thể được sáng tạo một cách tự do, vô lối, đi ngược lại thuần phong mỹ tục, càng không được phép dung tục hóa ngôn ngữ và văn hóa Việt. Bởi lời ca trong sáng, nhân văn có thể khơi dậy những cảm xúc tốt đẹp và lan tỏa năng lượng tích cực đến xã hội, cộng đồng, nhưng chỉ cần một câu hát dung tục có thể tác động ngược, thậm chí nó làm lệch lạc nhận thức về ngôn ngữ và thẩm mỹ, dẫn đến hành vi lệch chuẩn của nhiều người, nhất là lớp trẻ.

Không ai cấm ca sĩ thử nghiệm cái mới, nhưng cần hiểu ranh giới giữa sáng tạo và phản cảm, lố bịch. Trách nhiệm nghề nghiệp đòi hỏi những người nghệ sĩ, nhất là nghệ sĩ trẻ phải biết nói không với những sản phẩm xấu độc. Âm nhạc chỉ có thể đẹp khi người nghệ sĩ biết tự trọng. Và tiếng hát chỉ có thể chạm được trái tim người nghe khi nó được cất lên từ sự tử tế, trong sáng và nhân văn để lan truyền năng lượng tích cực tới xã hội, cộng đồng. Cùng với đó, khán giả, các “cư dân mạng” cũng có vai trò quan trọng để góp phần định hình thị hiếu và bảo vệ môi trường âm nhạc lành mạnh chứ không thể bằng nhấn nút, thả tim vô trách nhiệm.

Cảnh báo của thành phố Hồ Chí Minh về vấn nạn trên không chỉ nhắm tới một vài nghệ sĩ lệch chuẩn núp bóng sáng tạo, mà rộng hơn, đó là lời nhắc nhở về trách nhiệm chung của người làm văn hóa trong thời đại công nghệ số, khi ranh giới giữa sáng tạo nghệ thuật và sự phản cảm, thương mại hóa rẻ tiền đang ngày càng trở nên mong manh.