Quy hoạch đô thị bền vững
Một trong những điểm nhấn của quy hoạch đô thị hiện đại là hướng đến sự bền vững. Tính bền vững bao gồm việc tối ưu hóa tài nguyên thiên nhiên, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và bảo đảm chất lượng cuộc sống lâu dài cho cư dân. Điều này quan trọng vì nó giúp các TP phát triển mà không gây ra những hậu quả môi trường nghiêm trọng cho các thế hệ tương lai, đồng thời gia tăng giá trị kinh tế và xã hội.
Singapore được xem là hình mẫu tiêu biểu. Theo báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu TP Bền vững (Sustainable Cities Research Institute), Singapore dành hơn 47% diện tích đất cho cây xanh, đồng thời xây dựng hơn 300km hành lang sinh thái.
Bộ trưởng Phát triển Quốc gia Singapore Desmond Lee, từng nhấn mạnh: "Việc bảo vệ môi trường không chỉ là nhiệm vụ mà còn là trách nhiệm với các thế hệ tương lai." Hơn nữa, theo thống kê từ Cơ quan Môi trường Quốc gia Singapore (NEA), tỷ lệ tái chế rác thải đô thị tại đây đã đạt 59% vào năm 2022.
Lý do Singapore đặt mục tiêu này bắt nguồn từ thập niên 1960, khi quốc gia này đối mặt với tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng và không gian xanh hạn chế do tốc độ đô thị hóa nhanh chóng. Thủ tướng Lý Quang Diệu khi đó đã đưa ra tầm nhìn xây dựng "Thành phố trong Vườn," một chiến lược đột phá để kết hợp phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Trong suốt hàng thập kỷ, Singapore đã đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng xanh, các chính sách khuyến khích tái chế, và nâng cao nhận thức cộng đồng.
Hiện nay, các quốc gia như Malaysia, Indonesia và Trung Quốc đang học hỏi mô hình của Singapore, triển khai các dự án hành lang xanh và tái chế quy mô lớn. Trong tương lai, Singapore đặt mục tiêu tăng tỷ lệ tái chế lên 70% và giảm lượng khí thải nhà kính bằng cách mở rộng sử dụng năng lượng tái tạo và cải tiến công nghệ quản lý đô thị thông minh.
Tokyo (Nhật Bản) là một ví dụ điển hình về cách giải quyết các vấn đề giao thông và quản lý dân cư hiệu quả. Trước khi thực hiện các cải cách, Tokyo từng đối mặt với tình trạng ùn tắc nghiêm trọng vào giờ cao điểm, với thời gian di chuyển trung bình tăng gấp đôi so với hiện nay. Theo dữ liệu từ Bộ Giao thông Nhật Bản, hơn 80% cư dân Tokyo sử dụng giao thông công cộng hàng ngày, giúp giảm đáng kể tình trạng tắc nghẽn.
Ông Hiroshi Ota, chuyên gia quy hoạch đô thị tại Đại học Tokyo, nhận định: "Tokyo thành công nhờ hệ thống giao thông công cộng tích hợp và chính sách phân khu rõ ràng". Ngoài ra, theo báo cáo năm 2021 từ Tổ chức Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), Tokyo đã giảm 35% lượng khí thải từ phương tiện giao thông nhờ hệ thống tàu điện hiện đại và các chính sách khuyến khích sử dụng xe đạp.
DN và người dân Tokyo đã thích ứng tích cực với việc sử dụng giao thông công cộng. Hệ thống thanh toán điện tử tiện lợi như Suica và Pasmo giúp người dân dễ dàng sử dụng mọi loại hình giao thông. Ngoài ra, Chính phủ Nhật Bản còn khuyến khích các công ty hỗ trợ nhân viên bằng việc cấp thẻ đi lại miễn phí hoặc giảm giá.
Hàn Quốc cũng là một quốc gia đi đầu trong quản lý giao thông đô thị. Tại Seoul, hệ thống tàu điện ngầm không chỉ hiện đại mà còn nổi bật với giá vé phải chăng và dịch vụ kết nối giữa các phương tiện công cộng. Theo dữ liệu từ Bộ Đất đai, Hạ tầng và Giao thông Hàn Quốc, hơn 70% người dân Seoul sử dụng tàu điện ngầm hàng ngày.
Đặc biệt, Chính phủ Hàn Quốc đã đầu tư mạnh vào các ứng dụng thông minh giúp người dân theo dõi lịch trình tàu, giảm thời gian chờ đợi và tăng hiệu quả di chuyển. Hệ thống giao thông công cộng của Seoul không chỉ giảm ùn tắc mà còn góp phần giảm ô nhiễm không khí, với lượng khí thải từ phương tiện giao thông giảm 25% trong vòng một thập kỷ qua.
Bảo tồn di sản văn hóa
Paris (Pháp) là minh chứng rõ nét cho sự kết hợp giữa bảo tồn và phát triển. Pháp là quốc gia sở hữu nhiều di sản văn hóa và lịch sử được UNESCO công nhận, từ các công trình kiến trúc cổ kính như Nhà thờ Đức Bà, Tháp Eiffel, đến các khu phố lịch sử như Montmartre. Những giá trị lâu đời này tạo nên bản sắc độc đáo và sức hút lớn đối với du khách toàn cầu.
TP này đặt ra các quy định nghiêm ngặt về chiều cao của các công trình xây dựng tại khu vực trung tâm, nhằm bảo vệ vẻ đẹp cổ kính, tầm nhìn thoáng đãng và cảnh quan đô thị hài hòa. Quy hoạch của Paris đã được phát triển qua nhiều thế kỷ, dựa trên sự đầu tư dài hạn và tầm nhìn chiến lược, phần nào được hỗ trợ bởi tiềm lực kinh tế mạnh mẽ.
Theo nghiên cứu của Viện Quy hoạch Đô thị Paris (APUR), khoảng 60% các công trình xây dựng mới được chuyển ra khu vực ngoại ô để bảo đảm tính nhất quán về mặt kiến trúc.
Ông Jean-Louis Missika, Phó Thị trưởng Paris, cho biết: "Chúng tôi luôn ưu tiên việc bảo tồn các giá trị lịch sử như một phần không thể thiếu trong sự phát triển". Tỷ lệ nhà kính ở trung tâm Paris đã được kiểm soát chặt chẽ, với việc hạn chế xây dựng các công trình hiện đại và giữ nguyên đặc trưng kiến trúc cổ điển. Điều này không chỉ giúp bảo tồn vẻ đẹp cổ kính mà còn duy trì sự cân bằng trong không gian sống.
Các hộ kinh doanh tại Paris đã thích ứng với các quy định này bằng cách tập trung vào các hoạt động du lịch, văn hóa, và dịch vụ cao cấp. Những cải tiến trong việc tái sử dụng không gian cũng giúp họ tận dụng tốt hơn các nguồn lực sẵn có, đồng thời tạo ra sức hút mạnh mẽ với khách du lịch.
Ngoài ra, TP còn triển khai dự án "Réinventer Paris," một sáng kiến nhằm tái sử dụng các công trình cũ thành không gian văn hóa và sáng tạo, thu hút sự tham gia của cả cộng đồng và các nhà đầu tư. Dự án này đã mang lại nhiều không gian mới cho nghệ thuật, các hội chợ sáng tạo, và các hoạt động cộng đồng, góp phần vào sự phát triển bền vững của TP.
Một số phương án khác
Copenhagen (Đan Mạch) đã áp dụng thành công các công nghệ hiện đại như AI và IoT trong quản lý đô thị. Theo báo cáo từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), các cảm biến IoT tại Copenhagen giúp giảm 25% lượng tiêu thụ năng lượng và 30% lượng khí thải CO2. Thị trưởng Frank Jensen khẳng định: "Công nghệ chính là chìa khóa để xây dựng một TP bền vững và thân thiện hơn." Ngoài ra, TP đã lắp đặt hơn 700km đường dành cho xe đạp, giúp tăng tỷ lệ sử dụng phương tiện xanh lên 62% vào năm 2023, theo báo cáo từ Liên minh Đạp xe Quốc tế (ECF).
Tại Hà Lan, chính phủ và cộng đồng dân cư thường xuyên hợp tác để xây dựng các dự án quy hoạch đô thị. Theo thống kê từ Cơ quan Quy hoạch Hà Lan (PBL), 75% các dự án phát triển đô thị tại đây có sự tham gia của cộng đồng, bảo đảm sự đồng thuận cao.
Ông Mark Rutte, Thủ tướng Hà Lan, nhấn mạnh: "Sự đồng lòng giữa chính quyền và người dân là yếu tố quyết định thành công của các dự án quy hoạch". Một ví dụ nổi bật là dự án tái phát triển khu cảng cũ tại Rotterdam, biến nơi đây thành một khu phức hợp văn hóa và thương mại sôi động, thu hút hơn 4 triệu du khách mỗi năm, theo báo cáo của Chính quyền Rotterdam.
