Loạn hàng giả trên "chợ" mạng: Cần chặn tận gốc

Ngang nhiên bán hàng giả, hàng nhái trên chợ mạng

Vừa qua, Đội Quản lý thị trường (QLTT) số 1 (Chi cục QLTT Hà Nội) kiểm tra kho chứa hàng tại 64 phố Hàng Giấy (Hoàn Kiếm), phát hiện hàng nghìn sản phẩm mỹ phẩm, nước hoa giả mạo nhãn hiệu nổi tiếng như Lacome, Dior, Dolce&Gabbana... Đội trưởng Đội QLTT số 1 Hoàng Đại Nghĩa cho biết, để tiêu thụ sản phẩm nhái, chủ lô hàng ngoài việc dùng mạng xã hội như Zalo, Facebook còn sử dụng sàn TMĐT để đăng hình, bài viết, clip chào bán các sản phẩm mỹ phẩm, nước hoa giả mạo.

Dưới góc độ doanh nghiệp, Giám đốc Công ty CP Thực phẩm Dinh dưỡng Hữu cơ Việt Nam (Vinanutrifood) Nguyễn Thị Diễm Hằng cho biết, doanh nghiệp đầu tư rất nhiều kinh phí, công nghệ để sản xuất sản phẩm cần tây Green Beauty và đã được Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cấp phép lưu hành. Nhưng chỉ sau một thời gian, sản phẩm này đã bị bán tràn lan trên Shopee với giá rẻ chỉ bằng một nửa so với hàng công ty.

Tương tự, Trưởng bộ phận pháp chế Tập đoàn Thiên Long, chuyên sản xuất đồ dùng học tập, văn phòng phẩm Nguyễn Ngọc Trung Chánh bức xúc cho biết, hiện trên nhiều sàn TMĐT như Shopee, Lazada, TikTok đang bày bán sản phẩm giả mạo thương hiệu Thiên Long, gây thiệt hại về doanh thu và ảnh hưởng tiêu cực đến thương hiệu.

Thực tế cho thấy, hiện trên các sàn TMĐT tràn lan việc quảng bá, tiêu thụ nước yến với giá rất rẻ, chỉ 10.000 đồng/sản phẩm. Trong khi đó, Giám đốc Chi nhánh miền Bắc Công ty Yến sào Khánh Hòa Nguyễn Mạnh Thắng cho biết, hiện thị trường đang "loạn" sản phẩm nước yến không khác gì vụ sữa giả bị vạch trần vừa qua. Nhiều shop quảng cáo tỷ lệ yến tươi 35 – 39%, thậm chí tới 70%, nhưng khi kiểm định thì kết quả chưa đến 1%. “Để sản xuất một hũ nước yến thật, chi phí từ 38.000 – 40.000 đồng, trong khi hàng gia công chỉ bán giá 10.000 đồng/hũ thì lấy đâu ra yến thật” – ông Thắng phân tích.

Đây không phải lần đầu lực lượng chức năng phát hiện các đối tượng buôn lậu, sản xuất hàng giả sử dụng sàn TMĐT để tiêu thụ sản phẩm. Thông tin từ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho thấy, đơn vị này từng phát hiện một số sàn TMĐT vi phạm: kinh doanh hàng hóa nhập lậu, hàng hóa không rõ nguồn gốc. Điển hình là vụ bắt giữ kho hàng của hot girl Nguyễn Hoàng Mai Ly, chủ tài khoản Mailystyle, bán hàng trên nhiều sàn TMĐT, mạng xã hội, thu giữ 125.088 sản phẩm thực phẩm, mỹ phẩm, hàng gia dụng… nhập lậu.

Phân tích nguyên nhân khiến các sàn TMĐT tràn lan hàng giả, hàng nhái, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam Trần Thị Phương Lan cho biết, hiện các sàn TMĐT có quy trình kiểm duyệt hàng hóa nhưng chỉ mang tính hình thức, dễ bị lợi dụng để bán hàng lậu, hàng giả, thậm chí hàng cấm.

Đồng tình, Phó Chủ tịch Hiệp hội TMĐT Việt Nam Trần Trọng Tuyến cho rằng, dù các sàn có quy trình kiểm duyệt và cơ chế báo cáo vi phạm, nhưng thực tế công tác rà soát vẫn phụ thuộc vào phản ánh từ bên ngoài. Người bán có thể dễ dàng tạo nhiều tài khoản để lách kiểm duyệt và tiếp tục vi phạm.

Tìm giải pháp ngăn chặn hàng giả trên sàn TMĐT

Theo các chuyên gia kinh tế, để ngăn chặn tình trạng lợi dụng TMĐT tiêu thụ hàng giả, cơ quan quản lý và sàn TMĐT nên định danh người bán, đồng thời áp dụng biện pháp truy xuất nguồn gốc hàng hóa.

Phân tích lợi ích giải pháp này mang lại, Trưởng Ban phát triển nguồn lực (Hiệp hội TMĐT Việt Nam) Nguyễn Bình Minh cho rằng, việc định danh sẽ giúp quy kết trách nhiệm người bán, đảm bảo tăng trưởng TMĐT bền vững. “Đây sẽ là ‘hàng rào mềm’ nhưng vô cùng hiệu quả để ngăn dòng hàng giả, làm sạch môi trường kinh doanh trên TMĐT” – ông Minh bày tỏ.

Các chuyên gia cho rằng cần quy rõ trách nhiệm cho các sàn TMĐT. Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của DN FDI tại Việt Nam Phan Minh Nhựt đề xuất, cần xây dựng cơ sở dữ liệu chống hàng giả liên thông giữa các bộ, ngành để sớm phát hiện, ngăn chặn.

Dưới góc độ lực lượng chức năng, Phó Trưởng phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an TP Hà Nội) Đại tá Thành Kiên Trung cho biết, các hành vi buôn lậu, hàng giả trên không gian mạng đều gắn với thanh toán điện tử. Do đó cần thu thập thông tin từ tài khoản ngân hàng, ví điện tử, tiền kỹ thuật số… và phối hợp ngân hàng, trung gian thanh toán để làm rõ danh tính đối tượng vi phạm. Tuy nhiên, việc này cần sự phối hợp chặt chẽ từ các sàn TMĐT.

Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Kiều Oanh kiến nghị các bộ, ngành nghiên cứu, hoàn thiện chính sách quản lý giao dịch điện tử, hướng dẫn quản lý mạng xã hội, bổ sung hệ thống tra cứu, tăng tính trách nhiệm của chủ kênh. “Thời gian tới, lực lượng chức năng nên phối hợp đơn vị cung cấp tên miền, máy chủ, ngân hàng, viễn thông để xác minh đối tượng, kiểm tra và xử lý vi phạm. Đồng thời kiểm soát chặt luồng hàng hóa kèm hóa đơn chứng từ qua các đơn vị chuyển phát nhanh, tập kết tại kho hàng, các cảng cạn, và rà soát thông tin thanh toán qua dịch vụ thu hộ” – bà Oanh kiến nghị.