Năm 2016 thu khoảng 1 tỷ USD phí đường bộ qua BOT

Trong tham luận tại Diễn đàn Thanh toán điện tử 2016 (VEPF 2016), ông Vũ Quang Lâm, Thành viên HĐQT Tasco, kiêm Tổng giám đốc VETC cho biết, Việt Nam hiện có hơn 21.000 km đường quốc lộ, 730 km đường cao tốc và có khoảng hơn 100 trạm thu phí với lưu lượng xe khoảng 1,2 triệu lượt mỗi ngày đêm.

Năm 2016, chỉ riêng phí đường bộ thu qua các trạm BOT dự kiến đạt khoảng 23.000 tỷ đồng (khoảng 1 tỷ USD), phí bảo trì đường bộ khoảng 6.000 tỷ đồng, phí gửi xe tại các tòa nhà, bãi đỗ khoảng 15.000 tỷ đồng.

"Những con số này thể hiện lượng giao dịch khổng lồ của các phương tiện giao thông trên đường quốc lộ, cao tốc, tại các trạm thu phí, trong nội đô hay các điểm đỗ, gửi xe... Điều này đòi hỏi một hình thức vận hành hoạt động giao thông vận tải thuận tiện, đơn giản trong việc khai thác và sử dụng nhưng đồng thời minh bạch, chặt chẽ trong quản lý", ông Lâm cho biết.

Theo lãnh đạo Tasco, thực tế, khi hàng loạt các dự án BOT giao thông mới bắt đầu được xây dựng, mô hình quản lý và hoạt động của các trạm thu phí công nghệ cũ (thu phí bằng tay, thu phí một dừng bằng mã vạch) đã thể hiện những nhược điểm do không đáp ứng được nhu cầu phát triển, gây ùn tắc giao thông và khó bảo đảm được tính minh bạch, nguy cơ thất thoát phí. Vì thế, giao thông thông minh (ITS) với việc ứng dụng các thành tựu mới nhất của công nghệ thông tin được kỳ vọng sẽ mang lại giải pháp đưa việc vận hành, quản lý hoạt động giao thông vận tải đạt đến trình độ phát triển mới, mang lại lợi ích cho toàn xã hội.

Trên thực tế, tại Việt Nam, trước tháng 3/2016, chỉ có 5-7 trạm thu phí BOT có làn thu phí tự động công nghệ cũ với giá thành thiết bị cao, một vài bãi đỗ xe có làn thu phí tự động và chưa có tòa nhà nào có dịch vụ thu phí gửi xe tháng bằng thanh toán điện tử. Từ tháng 7/2016, Bộ Giao thông Vận tải chính thức phê duyệt dự án Thu phí tự động đường bộ của VETC theo hình thức hợp đồng BOO đầu tiên trên cả nước.

Theo đó, trong giai đoạn 1 có 28 trên hơn 100 trạm sẽ thực hiện thu phí tự động trên Quốc lộ 1 và Quốc lộ 14 – đoạn qua Tây Nguyên do VETC thực hiện. Theo lộ trình, đến cuối năm 2017 các trạm thu phí trên toàn quốc phải có làn thu phí tự động và hết năm 2020 sẽ bỏ thanh chắn (barie) tại các trạm thu phí.

Tính đến tháng 11/2016, đã có 7 trạm thu phí được vận hành thu phí tự động VETC, theo đó có khoảng 100.000 phương tiện được dán thẻ E-Tag (thẻ định danh phương tiện) và mở tài khoản giao thông VETC để sử dụng dịch vụ.

Tuy nhiên, theo lãnh đạo Tasco, thực tế, hình thức thanh toán điện tử với các khái niệm như “công nghệ thu phí tự động”, “tài khoản giao thông”, “thu phí qua tài khoản”… lần đầu tiên được áp dụng tại Việt Nam nên đối với nhiều người tham gia giao thông còn bỡ ngỡ, chưa hình dung được cách thức vận hành, chưa nhìn thấy được lợi ích của dịch vụ đối với bản thân và xã hội…

Trong tham luận tại Diễn đàn, ông Nguyễn Mạnh Thắng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ đã chỉ ra 4 vấn đề tồn tại lớn nhất trong triển khai với thu phí không dừng hiện nay. Hiện nay có 3 công nghệ thu phí không dừng đang tồn tại. Theo ông, có tối thiểu 2 công nghệ thu phí không dừng sẽ được triển khai ở Việt Nam, việc này sẽ gây khó khăn cho người sử dụng và các đơn vị thu phí trong việc kết nối để đảm bảo có thể sử dụng một loại thẻ chạy qua tất cả các trạm.

Đối với các dự án thu phí không dừng sử dụng công nghệ RFID (thụ động) cũng có nhiều đơn vị triển khai. Việc này cũng sẽ gây khó khăn cho người sử dụng và các đơn vị thu phí trong việc kết nối để đảm bảo có thể sử dụng một loại thẻ chạy qua tất cả các trạm thu phí.

Bên cạnh đó, theo lãnh đạo Tổng cục Đường bộ, các dự án BOT chưa thực sự phối hợp với các nhà đầu tư dự án thu phí không dừng cũng là một trong những vấn đề lớn còn tồn tại. Bộ Giao thông Vận tải đã ký hợp đồng BOO với nhà đầu tư dự án thu phí không dừng từ tháng 7/2016. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có dự án BOT nào ký hợp đồng dịch vụ thu phí đối với dự án BOO thu phí không dừng.

Theo ông Thắng, hệ thống thu phí tự động không dừng còn được sử dụng ở cả các tuyến đường địa phương. Do đó, để đảm bảo sự thống nhất trên toàn quốc, các địa phương và Bộ Giao thông Vận tải cần có sự phối hợp trong quá trình triển khai, đặc biệt là sử dụng các đơn vị thực hiện dịch vụ thu phí do Bộ lựa chọn nhằm đảm bảo vấn đề kết nối, thuận tiện cho người sử dụng, tránh lãng phí trong đầu tư.