Năm nhóm rào cản của hộ kinh doanh trong quá trình chuyển đổi

Hộ kinh doanh vẫn còn nhiều băn khoăn

Ngày 8/10, tại Hội thảo 'Sắp bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?', nhiều tiểu thương, hộ kinh doanh giãi bày khó khăn, băn khoăn trong quá trình chuyển đổi phương thức đóng thuế.

Chị Đặng Thị Hồng Khánh, hộ kinh doanh mặt hàng cafe Cao Đạt tại Linh Xuân, Phường Thủ Đức (TP Hồ Chí Minh), cho biết trong quá trình kinh doanh, có nhiều hàng hóa chị nhập từ nguồn gia đình.

Với những khách hàng mua cafe hạt có thể kê khai đầu vào - đầu ra, nhưng với phần hàng hóa nhập từ nguồn gia đình thì sao?, chị Khánh nêu. Hộ kinh doanh này cũng băn khoăn: khi chuyển đổi qua hộ kê khai thì sổ sách chứng từ ra sao, làm thế nào để lập hóa đơn điện tử để xuất được hóa đơn cả doanh thu sỉ, lẻ và cả phần hư hao, bị thiếu hụt. Trong quá trình thực hiện nếu gặp vướng mắc thì chúng tôi gặp ai, cơ quan nào để xin hướng dẫn.

Từng là hộ kinh doanh nhỏ hoạt động hơn 8 năm tại phường An Đông, TP.Hồ Chí Minh, anh Nguyễn Ngọc Vinh - giám đốc Công ty Thiên Ân, đã quyết định chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp cách đây khoảng nửa năm.

Anh Vinh cho biết, giai đoạn đầu là quãng thời gian khó khăn nhất. "Bước đầu mình bỡ ngỡ lắm! Về sổ sách, kê khai thuế, làm hóa đơn điện tử… đều mới mẻ. Công nghệ thông tin mình chưa nắm hết, nên tháng đầu tiên cũng có sai sót" anh kể. Tuy nhiên, nhờ sự hướng dẫn tận tình của cơ quan thuế, cùng với nỗ lực tìm hiểu và học hỏi, doanh nghiệp của anh dần bắt nhịp.

"Đến tháng thứ hai, thứ ba thì mình quen dần, nắm được quy trình kê khai, biết sử dụng các phần mềm hóa đơn điện tử. Mình còn hướng dẫn lại cho nhân viên kế toán để mọi thứ đi vào ổn định" anh chia sẻ thêm.

Sau hơn nửa năm chuyển đổi, anh Vinh nhìn nhận lợi ích lớn nhất là sự minh bạch và uy tín. "Khi còn là hộ kinh doanh, nhiều đối tác ngần ngại hợp tác. Còn bây giờ, khi trở thành doanh nghiệp, mình có đủ chứng từ, có mã số thuế, nên dễ dàng tiếp cận đối tác và mở rộng quy mô kinh doanh", anh nói.

Theo chuyên gia Quách Chánh Đại Thanh Tâm - CEO Công ty Tapro, đến ngày 17/9/2025, việc chuyển đổi lên doanh nghiệp giúp hộ kinh doanh nâng uy tín, dễ tiếp cận vốn, tuân thủ pháp luật và minh bạch tài chính, đồng thời được hưởng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Tuy vậy, quá trình chuyển đổi vẫn gặp năm nhóm rào cản: Tâm lý và thói quen sợ thuế, ngại thay đổi, quản lý kiểu gia đình"; chi phí và thủ tục phức tạp, tốn ké; chưa hiểu rõ quy định kế toán - thuế; quản trị và nhân sự ( thiếu kỹ năng quản lý bài bản); vốn và thị trường ( khó minh bạch tài chính để vay vốn, áp lực cạnh tranh lớn); chính sách và hỗ trợ ( chưa thực sự hiệu quả, thiếu tư vấn đồng hành).

Hạn chế tối đa xử phạt, hộ kinh doanh yên tâm chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai

Chia sẻ những băn khoăn, lo lắng của các tiểu thương và hộ kinh doanh, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính), cho biết hộ kinh doanh không nên nghĩ rằng việc xuất hóa đơn làm tăng chi phí vì hiện nay vào các cửa hàng tiện lợi, siêu thị nhỏ thì dù mua cây kim, sợi chỉ, cái bật lửa họ cũng xuất hóa đơn.

Việc này cũng rất thuận lợi vì chứng từ in ra từ máy POS cũng thành hóa đơn rồi nên không tốn bao nhiêu chi phí. Xuất hóa đơn khi bán hàng hóa không chỉ ở góc độ thuế còn ở cả góc độ nguồn gốc sản phẩm.

Bên cạnh đó, lãnh đạo ngành thuế khẳng định cơ quan thuế sẽ sẽ khảo sát để làm sao cho hộ kinh doanh có lãi thì nộp thuế, còn nếu kinh doanh không hiệu quả thì không phải nộp, đặc biệt là các hộ kinh doanh rau củ quả không phải mặt hàng lưu cữu do vậy tỷ lệ hư hỏng nhất định.

Với câu hỏi cơ quan thuế có xử phạt khi thực hiện sai hay không, ông Sơn cho biết suốt thời gian qua cơ quan thuế đã "chạy đua" tuyên truyền, phổ biến quy định để hộ kinh doanh hiểu, để khi thực hiện không xảy ra vướng mắc để bị xử phạt.

"Chúng tôi cũng mong muốn chính quyền địa phương vào cuộc để hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn đầu. Ban chính sách, Ban pháp chế của Cục thuế cũng sẽ vào cuộc để hạn chế tối đa việc sai phạm và bị xử phạt, mong bà con yên tâm", ông Sơn khẳng định.

Ông Nguyễn Thành Nam - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) - cho biết hiện các cơ quan Nhà nước đang triển khai nhiều chính sách đồng bộ nhằm hỗ trợ hộ kinh doanh trong quá trình chuyển đổi số.

Cụ thể, Cục Thuế (Bộ Tài chính) đã hướng dẫn hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử, kê khai thuế trực tuyến, đồng thời tổ chức tập huấn, hỗ trợ kỹ thuật thông qua cổng thông tin điện tử. Song song đó, Bộ Công Thương cũng đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp và hộ kinh doanh tham gia các sàn thương mại điện tử, đào tạo kỹ năng quảng bá thương hiệu và bán hàng trực tuyến.

Ở cấp địa phương, theo ông Nam, UBND các tỉnh, thành phố đã thành lập Ban chỉ đạo chuyển đổi số, đồng thời mở các trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp và trung tâm chuyển đổi. Các trung tâm này phối hợp cùng bưu điện, ngân hàng và doanh nghiệp công nghệ để hướng dẫn hộ kinh doanh từng bước chuyển đổi số.

Các tổ chức xã hội - nghề nghiệp như Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) hay Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cũng vào cuộc mạnh mẽ, thông qua việc tư vấn, đào tạo về pháp lý, thuế và công nghệ, đưa nhiều sản phẩm nông sản địa phương đã từng bước được đưa lên các sàn thương mại điện tử. "Các nền tảng công nghệ hiện nay đều có chính sách ưu đãi cho hộ kinh doanh," ông Nam cho biết.

Tuy nhiên, theo ông Nam, thách thức lớn nhất hiện nay không nằm ở kỹ thuật, mà ở rào cản tâm lý và thói quen cũ. Nhiều tiểu thương hoạt động lâu năm tại các chợ truyền thống vẫn e ngại việc kê khai thuế hay sử dụng hóa đơn điện tử. "Họ chỉ muốn tập trung bán hàng, ngại đụng tới giấy tờ. Nhưng nếu không minh bạch, sẽ rất khó để tiếp cận các chương trình hỗ trợ hay mở rộng thị trường" - ông Nam nói.

"Khi tham gia thị trường, hộ kinh doanh cần minh bạch hóa giao dịch bằng việc xuất hóa đơn điện tử, không chỉ để chứng minh nguồn gốc hàng hóa hợp pháp, mà còn bảo đảm quyền lợi của người tiêu dùng trong bảo hành, khiếu nại hay đổi trả" - ông Nam chia sẻ.