Nan giải bài toán giao thông tĩnh

Chật vật tìm chỗ gửi xe

Theo quy hoạch GTVT Thủ đô đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, tỷ lệ diện tích đất giao thông trên diện tích đất xây dựng đô thị phải đạt từ 20 - 26% cho đô thị trung tâm; trong đó diện tích đất cho giao thông tĩnh phải đạt 3 - 4%.

Tuy nhiên, tính đến nay, dân số của TP Hà Nội đã đạt trên 8 triệu người, chưa bao gồm khoảng 1,2 triệu người vãng lai thường xuyên sinh sống, làm việc và học tập trên địa bàn TP. Số lượng phương tiện giao thông đường bộ đạt khoảng 8 triệu chiếc, ngoài ra còn có khoảng 2 triệu chiếc từ các tỉnh, TP khác hoạt động thường xuyên tại Thủ đô. Tốc độ tăng trưởng phương tiện bình quân trên 10% đối với ô tô, và trên 3% đối với xe máy, trong khi tỷ lệ diện tích đất dành cho giao thông trên diện tích đất xây dựng đô thị mới đạt được 10,35% (chỉ tăng được khoảng từ 0,26 - 0,3%/năm) và diện tích đất dành cho giao thông tĩnh mới được dưới 1%.

Theo Quyết định số 1218/QĐ-UBND ngày 8/4/2022 của UBND TP, tổng số bãi đỗ xe công cộng theo quy hoạch là 1.620 điểm. Tuy nhiên hiện mới có 57 bãi đỗ xe theo quy hoạch đang khai thác sử dụng; 66 điểm đang triển khai đầu tư. Sở Xây dựng đã cấp phép sử dụng tạm thời lòng đường để trông giữ xe cho 40 đơn vị tại 214 vị trí, với diện tích 37.985m2. Theo báo cáo chưa đầy đủ (mới có 17/30 địa phương thống kê) thì UBND các quận, huyện, thị xã đã cấp phép sử dụng tạm thời hè đường, lòng để trông giữ xe tại 422 điểm với diện tích 93.300m2. Tính gộp tất cả thì các điểm, bãi đỗ xe công cộng mới chỉ đáp ứng khoảng 8 - 10% nhu cầu đỗ xe của lượng phương tiện hiện có.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, khó khăn do thiếu hụt hạ tầng giao thông tĩnh đã được nhận diện rõ từ lâu. TP cũng đã đưa ra rất nhiều giải pháp, nhưng thực tế chưa cải thiện được bao nhiêu. Tình hình ngày càng khó khăn đó khiến người dân Hà Nội phải xoay sở, dùng cả các biện pháp tạm thời như: gửi xe dưới gầm cầu cạn, trong trụ sở các cơ quan, trường học sau giờ làm việc… Và tất yếu khi gửi xe tại các điểm trông giữ tự phát sẽ phải chấp nhận nhiều nguy cơ, rủi ro tiềm ẩn hơn. Nhưng trong bối cảnh hiện tại, hàng vạn chủ phương tiện tại Hà Nội hầu như không có lựa chọn nào khác. Đồng thời, phần rất lớn nguồn lợi từ hoạt động trông giữ xe cũng chảy vào túi cá nhân thay vì được thu về ngân sách để tái đầu tư cho hạ tầng giao thông.

Cần cả giải pháp trước mắt và lâu dài

Lãnh đạo Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, từ năm 2023, Sở đã có báo cáo chuyên đề: “Công tác Quy hoạch, đầu tư và quản lý, khai thác bến xe, bãi đỗ xe, điểm trông giữ xe tạm thời trên địa bàn TP Hà Nội”, trình lên UBND TP. Trong đó kiến nghị nhiều giải pháp cả lâu dài lẫn trước mắt nhằm tháo gỡ khó khăn cho hạ tầng giao thông tĩnh.

Thứ nhất là tiếp tục rà soát đồ án Quy hoạch bến xe, bãi đỗ xe, trung tâm tiếp vận và trạm dừng nghỉ trên địa bàn TP đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 để loại khỏi quy hoạch các vị trí địa điểm bãi đỗ xe khó khả thi về tổ chức thực hiện. Giao Sở GTVT tham mưu xây dựng kế hoạch thực hiện Quy hoạch, đề xuất danh mục các bãi đỗ xe cần thiết đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách; giao các địa phương cụ thể hóa Quy hoạch; giao Sở QH-KT rà soát, cập nhật Quy hoạch giao thông tĩnh của TP.

Kiến nghị TP ưu tiên bố trí vốn đầu tư công đầu tư các bãi đỗ xe sau đó đấu thầu quyền khai thác, nhất là với những khu vực có mật độ dân cư cao. Phân loại, xử lý đối với từng dự án, nếu cần có biện pháp thu hồi, hủy bỏ các quyết định và dừng thực hiện dự án, giải quyết dứt điểm đối với các dự án chậm triển khai. Tăng cường quản lý, giám sát, hậu kiểm tiến độ, định kỳ đánh giá đầu tư bảo đảm quản lý chặt chẽ từ khi nghiên cứu lập dự án cho đến khi thực hiện xong.

Mặt khác cần tiếp tục tổ chức xây dựng, ban hành cơ chế chính sách nhằm hạn chế phương tiện cá nhân, khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng để giảm thiểu phương tiện và ùn tắc giao thông.

Chuyên gia giao thông, TS Vũ Hồng Trường cho rằng, đối với hạ tầng giao thông tĩnh, không thể áp dụng một giải pháp chung cho tất cả mà phải phân chia Hà Nội thành nhiều khu vực, gồm: khu vực hiện nay đã phát triển và tới đây hạn chế phát triển; những khu vực giữ ổn định; và những khu vực phát triển mới. Đối với khu vực hạn chế phát triển, TP Hà Nội cần hạn chế đỗ xe, có thể áp dụng phí đỗ xe cao.

Đặc biệt là phố cổ, phố cũ của Hà Nội phải song song tăng cường phương tiện công cộng để giải quyết tốt nhu cầu đi lại của người dân và điều chỉnh giá phí đỗ xe lên cao để hạn chế phương tiện cá nhân. Đối với khu vực ổn định thì nên đầu tư nhiều hình thức giao thông tĩnh như bãi đỗ xe ngầm, bãi đỗ xe cao tầng dạng tháp. Còn đối với khu vực phát triển mới thì nhất thiết phải áp dụng tiêu chuẩn về giao thông tĩnh đối với một đô thị văn minh hiện đại; hạn chế áp dụng phí mà chuyển sang giá dịch vụ trông giữ xe để thu hút nguồn lực xã hội vào đầu tư hạ tầng góp phần giải quyết bài toán về giao thông đô thị.

Nhiều chuyên gia nhìn nhận, trong khi chờ đợi các dự án giao thông tĩnh dần hình thành, Hà Nội cần tận dụng mọi quỹ đất có thể để tổ chức dịch vụ trông giữ xe, kể cả những khu vực gầm cầu cạn, đất dự án chậm triển khai còn bỏ trống. Nếu có thể xây dựng một bộ cơ chế tiêu chuẩn, phù hợp, bảo đảm phòng, chống cháy nổ... để mở hướng tiếp cận đến quỹ đất trống trong lòng đô thị, Hà Nội sẽ vừa tạm thời giải quyết được một phần không nhỏ nhu cầu đỗ gửi xe của người dân, vừa tăng thu ngân sách, có thêm nguồn lực tái đầu tư cho chính hạ tầng giao thông tĩnh; đồng thời TP cũng cần quyết liệt với chủ đầu tư những khu đô thị mới, phải bảo đảm dành đất cho giao thông tĩnh.