Ngày 5/7, chính phủ Nga tuyên bố nước này vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng về việc có nên gia hạn Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen chuẩn bị hết hạn ngày 17/7 tới, nhưng triển vọng được đánh giá là không tích cực.
Reuters dẫn lời người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, Moscow vẫn chưa công bố bất kỳ quyết định chính thức nào liên quan tới việc nước này có gia hạn thỏa thuận cho phép xuất khẩu ngũ cốc an toàn từ Ukraine hay không. Quan chức Điện Kremlin nêu rõ: “Chúng tôi vẫn chưa chính thức công bố quyết định, nhưng chúng tôi sẽ công bố nó một cách kịp thời".
Tuy nhiên, ông Peskov nhận định các quốc gia phương Tây "vẫn còn thời gian để hoàn thành phần thỏa thuận liên quan đến Nga”. Nhưng “cho đến nay, phần thỏa thuận này vẫn chưa được hoàn thành, và theo đó, không có cơ sở cụ thể nào để gia hạn thỏa thuận”.
Nga đã nhiều lần cảnh báo sẽ không tiếp tục gia hạn thỏa thuận sau ngày 17/7 tới nếu những vướng mắc trong việc xuất khẩu phân bón của nước này không được giải quyết.
Đài RT trích dẫn tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nga ngày 4/7 cho biết Mowcow không nhận thấy bất kỳ cơ sở nào trong việc gia hạn Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen.
Theo Bộ Ngoại giao Nga, thỏa thuận trên thực tế đã không đạt được các mục tiêu ban đầu là hướng ngũ cốc tới các quốc gia nghèo. Thay vào đó, nó lại trở thành một kế hoạch “thuần túy thương mại” nhằm vận chuyển lương thực đến các nước giàu có.
Bộ Ngoại giao Nga cho biết, khoảng 81% sản phẩm được vận chuyển từ Ukraine theo Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen trong năm 2022 có điểm đến là các quốc gia có “mức thu nhập trung bình cao và cao”, trong khi các quốc gia nghèo nhất thế giới, bao gồm Ethiopia, Yemen, Afghanistan, Sudan và Somalia, chỉ chiếm 2,6%.
Bên cạnh đó, tình hình liên quan đến xuất khẩu thực phẩm và phân bón của Nga vẫn bị chặn và “tiếp tục xấu đi”.
Được ký kết tháng 7/2022 dưới sự trung gian của Liên hợp quốc (LHQ) và Thổ Nhĩ Kỳ, thỏa thuận Sáng kiến Biển Đen yêu cầu Nga đảm bảo an toàn cho các tàu chở ngũ cốc đến và đi từ các cảng của Ukraine qua vùng biển mà nước này kiểm soát.
Cũng theo thỏa thuận được LHQ và Moscow ký, các sản phẩm của Nga bao gồm phân bón được tạo điều kiện thuận lợi để tiếp cận thị trường toàn cầu mà không bị cản trở.
Bộ Ngoại giao Nga cũng khẳng định 5 mục tiêu “cốt lõi” được hình dung trong bản ghi nhớ giữa Nga và LHQ vẫn chưa được đáp ứng.
Các mục tiêu này bao gồm việc cho phép ngân hàng cho vay nông nghiệp lớn của Nga là Rosselkhozbank quay trở lại hệ thống thanh toán SWIFT, cho phép vận chuyển phụ tùng thay thế cho máy móc nông nghiệp, khôi phục đường ống dẫn khí amoniac Tolyatti-Odessa, phân loại bảo hiểm và hậu cần cũng như "giải phóng" tài sản của Nga.
Ngày 3/7, tờ Financial Times trích dẫn các nguồn thạo tin cho biết, Liên minh châu Âu (EU) đang xem xét đề xuất kết nối lại ngân hàng Rosselkhozbank của Nga với mạng lưới tài chính toàn cầu SWIFT trong nỗ lực giải cứu thỏa thuận ngũ cốc ở Biển Đen.
Theo tờ báo, ngân hàng nông nghiệp Nga Rosselkhozbank có thể thành lập một công ty con và công ty con này được kết nối với SWIFT để xử lý các khoản thanh toán xuất khẩu ngũ cốc của Nga. Rosselkhozbank đã bị loại khỏi SWIFT trong bối cảnh phương Tây trừng phạt Nga vì chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Tuy nhiên tới ngày 4/7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova đã bác bỏ ý tưởng trên khi khẳng định sẽ không có sự thay thế nào cho việc khôi phục quyền truy cập đầy đủ của Rosselkhozbank vào SWIFT.
Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen ban đầu có hiệu lực trong 120 ngày, sau đó được gia hạn 3 lần, lần lượt vào tháng 11 năm ngoái (thêm 120 ngày) và tháng 3 năm nay (thêm 60 ngày) và gần đây nhất là vào ngày 17/5 vừa qua (thêm 60 ngày), theo đó sẽ hết hiệu lực vào ngày 17/7 tới.
