Nước khe Tạ Sỏi đổi màu
Thời gian qua, người dân trên địa bàn xã Châu Hạnh (huyện Qùy Châu, Nghệ An) phản ánh dòng khe Tạ Sỏi đang bị ô nhiễm nặng bởi nạn khai thác vàng trái phép. Tại đây, dòng nước Tạ Sỏi trong xanh ngày nào chảy qua bản làng cùng tên bị nhuốm màu vàng đặc quánh.
“Trước đây, khe Tạ Sỏi nước trong veo, cá cua rất nhiều. Nhưng từ khi phía thượng nguồn họ đưa máy móc vào đãi vàng, dòng khe này nước thường xuyên đỏ ngầu, nhiễm thủy ngân khiến không con gì có thể sống được. Người dân trong bản cũng không dám lấy nước khe để giặt giũ, tắm rửa gì nữa”, anh Lô Văn Hà, một người dân địa phương bức xúc nói.
Để rõ thực hư, chiều ngày 20/12 chúng tôi men theo khe Tạ Sỏi lên phía thượng nguồn để “mục sở thị” vị trí khai thác vàng trái phép. Đi dọc khe Tạ Sỏi, không chỉ dòng nước bị nhuốm màu vàng mà lượng bùn đất tích tụ cũng chung số phận. Phải mất mấy tiếng đồng hồ băng rừng, vượt núi chúng tôi mới tiếp cận được vị trí khai thác vàng trái phép nằm sát núi đá vôi (có tên gọi là Phá Hói).
Từ đây ngước mắt nhìn lên, những lều, lán trại của nhóm khai thác vàng thổ phỉ được dựng cheo leo bên sườn núi. Tại khu vực này, từng mạn đồi bị xói thành dòng sâu hoắm bởi nạn khai thác vàng trái phép. Không những thế, nhóm làm vàng thổ phỉ còn ngang nhiên đưa cả máy móc, phương tiện vào phục vụ việc đãi vàng.
Cách vị trí khai thác vàng trái phép khoảng 100m về phía hạ nguồn, những dòng bùn thải đặc quánh bị nhuốm vàng cả một vùng rộng lớn hàng trăm mét vuông.
Thời điểm chúng tôi có mặt, dưới túp lều dựng cheo leo bên sườn núi xuất hiện 2 cỗ máy cùng băng chuyền để lọc, đãi vàng. Xung quanh là đường ống dẫn nước bằng nhựa được đưa từ trên thượng nguồn xuống. Tại hiện trường, dù nhóm vàng thổ phỉ đã tạm nghỉ nhưng vẫn còn một chiếc bạt chứa nước màu đất đặc quánh. Cùng với đó, băng chuyền đãi vàng vẫn còn nước và bùn đất ứ đọng chứng tỏ việc đãi vàng trái phép vừa diễn ra chưa lâu.
Cách đó không xa, một khu lều tạm làm nơi ăn, chốn ở của nhóm vàng thổ phỉ hiện có hai người đang sinh sống. Thấy người lạ vào, 2 người này tỏ vẻ dè dặt, thận trọng.
Sau một hồi tỉ tê, một trong hai người tự nhận mình tên Thái, chủ của khu vực khai thác vàng chui này. Chủ của bãi vàng thổ phỉ dưới chân núi Phá Hói có dáng người nhỏ thó, ngoài 50 tuổi, ở thị trấn Tân Lạc, huyện Quỳ Châu (Nghệ An).
Theo người đàn ông này, việc khai thác vàng chui ở khu vực này diễn ra cũng khá lâu. Công việc chính của nhóm người này là làm rừng. Họ chia sẻ, trước khi đưa máy móc vào đây làm vàng có xin chính quyền. “Sống ở rừng, ngoài rừng ra không biết làm gì nên anh em tranh thủ kiếm thêm đồng xăng dầu”, người đàn ông tên Thái chia sẻ.
Ban đầu, người đàn ông tên Thái đổ lỗi do xe chở keo đi lại nhiều khiến nước khe Tạ Sỏi đổi màu chứ nhiều ngày nay không hề khai thác hay đãi vàng gì. Sau đó, người đàn ông này thừa nhận: “Nói thật với chú khi sáng tụi anh cũng có làm tý”.
Khi hỏi làm vàng chui ở đây công an và chính quyền có vào kiểm tra, người đàn ông tên Thái thẳng thắn nói: “Họ vô suốt. Hình như tháng mô cũng có”.
Chính quyền có bất lực?
Khi được hỏi về thực trạng một nhóm người vào khu vực núi Phá Hói (thượng nguồn khe Tạ Sỏi) khai thác vàng chui gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống người dân trong vùng thì nhà chức trách trả lời tỏ vẻ thiếu trách nhiệm.
Ông Sầm Văn Thiết, Chủ tịch UBND xã Châu Hạnh cho rằng: Vị trí khai thác vàng ở trong khe Tạ Sỏi không phải quy mô lớn, lâu lâu họ chỉ vô chọt chọt vậy thôi. Phía xã không những đã đẩy đuổi mà còn tịch thu máy móc đưa về xã nhưng không xử lý được.
“Xã cũng đã lập hồ sơ nhưng theo quy định về hành vi xử lý khai thác vàng trái phép thì phải xử phạt mấy chục triệu đó là thuộc thẩm quyền của huyện. Sau đó, xã lập biên bản khai thác vật liệu không dùng chất nổ để vừa đúng thẩm quyền xử phạt của xã nhưng cũng không làm được. Cuối cùng cũng phải trả máy cho họ. Do vậy chúng tôi vẫn không xử lý được” ông Thiết phân trần.
Liên quan đến vấn đề này, ông Lô Thanh Sơn – Trưởng phòng Tài nguyên & Môi trường huyện Quỳ Châu cho biết: “Chỗ đó thuộc địa phận xã Châu Hạnh quản lý. Thỉnh thoảng vẫn có người dân vào khai thác vàng thổ phỉ ở trong khu vực đó. Ở ngoài này thấy nước đục thì phía trong chắc chắn họ làm vàng”.
Khi được hỏi về trách nhiệm của Phòng trong việc để xảy ra khai thác vàng trái phép, ông Sơn nói: “Khi nào phát hiện, phía phòng cũng chỉ đạo xã Châu Hạnh xử lý”.
