Nghiên cứu thành lập “Trung tâm Đổi mới sáng tạo lương thực thực phẩm”

Thách thức an ninh lương thực

Chia sẻ tại Hội nghị lần thứ 4 hệ thống lương thực thực phẩm (LTTP) toàn cầu tổ chức ngày 24/4, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho rằng an ninh lương thực đang góp phần giúp Việt Nam giảm nghèo bền vững. Thành quả giảm nghèo trước tiên đến từ việc bảo đảm an ninh lương thực của Việt Nam.

Nông nghiệp Việt Nam được đánh giá là trụ đỡ của nền kinh tế, nhất là trong giai đoạn dịch Covid-19 ảnh hưởng. Tuy nhiên trong bối cảnh hiện nay, nông nghiệp Việt Nam cũng đang đứng trước nhiều thách thức từ “3 biến”, đó là biến đổi khí hậu, biến đổi thị trường và biến đổi xu thế tiêu dùng.

Bên cạnh đó, để bảo đảm an ninh lương thực trong nước, phục vụ yêu cầu về xuất khẩu, nhiều hình thức canh tác, thâm dụng tài nguyên được áp dụng, có nơi thiếu kiểm soát. Điều này gây nên những hệ luỵ và thách thức lớn đối với mục tiêu phát triển bền vững của nền nông nghiệp trong nước.

Nông nghiệp Việt Nam chủ yếu là các nông hộ quy mô nhỏ, manh mún. Người sản xuất nông nghiệp vẫn tiếp tục nằm trong nhóm có thu nhập thấp nhất và dễ bị tổn thương nhất. Đặc biệt là trong điều kiện biến đổi khí hậu, dịch bệnh mới nổi và các biến động thị trường.

Tốc độ tăng trưởng liên tục của ngành nông nghiệp trong những thập niên gần đây với chiến lược thâm canh cao đã gây ra những tác động đối với môi trường. Kèm theo đó là sự xuất hiện của những hình thái mới về mất an ninh dinh dưỡng trong chế độ ăn, chế độ dinh dưỡng. Trong khi đó, nhu cầu của thị trường thay đổi nhanh chóng, đặt ra các yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, dinh dưỡng, tiêu chuẩn công bằng và bền vững.

Hướng đến cân bằng sinh thái

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, tại COP26, Việt Nam đã đưa ra cam kết phấn đấu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và hai cam kết khác có liên quan chặt chẽ đến ngành nông nghiệp. Đó là cam kết tham gia sáng kiến “Giảm phát thải khí mê-tan toàn cầu”, cam kết thực hiện “Tuyên bố Glasgow về rừng và sử dụng đất”. 

Hiện nay, Bộ NN&PTNT đang triển khai xây dựng Kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, bao gồm Kế hoạch “Giảm phát thải khí mê-tan trong lĩnh vực nông nghiệp đến 2030”.

“Việt Nam cần phải hành động mạnh mẽ để đảm bảo hệ thống LTTP thích ứng thông minh với tác động ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu, các loại dịch bệnh; sử dụng hiệu quả và bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên, cải thiện và đa dạng hóa nguồn sinh kế và thu nhập cho các nông hộ…” - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Cụ thể hoá mục tiêu chuyển đổi

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, để triển khai “Kế hoạch hành động quốc gia chuyển đổi Hệ thống lương thực thực phẩm minh bạch, trách nhiệm và bền vững ở Việt Nam đến năm 2030”, cần rà soát, đánh giá và hoàn thiện cơ chế, chính sách, các quy trình, tiêu chuẩn, quy chuẩn cho sản xuất, chế biến và tiêu dùng lương thực thực phẩm theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững.

Chính phủ cũng cần chỉ đạo các bộ ngành phát triển hệ thống cung ứng đầu vào cho sản xuất nông nghiệp theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững. Phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững. 

Cùng với đó, đẩy mạnh phát triển hệ thống chế biến và phân phối lương thực thực phẩm theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững. Thúc đẩy thực hành tiêu dùng lương thực thực phẩm theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh Việt Nam đang tiến hành quá trình cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, có tính đến các yếu tố mới nảy sinh như tự do hóa thương mại, biến đổi khí hậu, nông nghiệp thông minh và kiểm soát thất thoát lương thực.

Với sự hỗ trợ của các Tổ chức Liên hợp quốc (FAO, UNDP, UNIDO…), các tổ chức quốc tế, cộng đồng nhà tài trợ, ngành nông nghiệp, Bộ NN&PTNT đang đề xuất Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập “Trung tâm Đổi mới sáng tạo lương thực thực phẩm”; đang xây dựng “Chương trình 1 triệu ha lúa chất lượng cao và phát thải thấp”; đang triển khai thực hiện “Thỏa thuận chi trả giảm phát thải vùng Bắc Trung bộ”; đang thí điểm tính toán dấu chân các bon cho chuỗi lúa gạo, cà phê, thanh long và tôm…

“Việt Nam đặt mục tiêu trở thành quốc gia sản xuất và cung cấp thực phẩm minh bạch - trách nhiệm - bền vững, đáp ứng yêu cầu an ninh lương thực và dinh dưỡng của khoảng 100 triệu dân Việt Nam và đóng góp vào an ninh lương thực thế giới. Để chuyển đổi thành công hệ thống LTTP, Việt Nam rất cần sự đồng hành, hỗ trợ của các nhà tài trợ, đối tác quốc tế, các cơ quan nghiên cứu, khu vực doanh nghiệp, tư nhân và người dân cùng chung tay thực hiện theo các định hướng ưu tiên của Chính phủ…” - Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ.