Nhận thức pháp luật kém hoặc có tiêu cực
Theo Thanh tra Chính phủ đối với công tác quản lý và sử dụng đất đai trong đó việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và tổng hợp báo cáo có chất lượng kém, tính khả thi không cao. Công tác công khai quy hoạch không thực hiện hoặc thực hiện chỉ mang tính hình thức, thể hiện rõ việc tổ chức thực hiện các dự án sản xuất kinh doanh tùy tiện, trái quy hoạch tương đối phổ biến. Đối với hoạt động khai thác cát, dù không có chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất (QHSDĐ) cho hoạt động khoáng sản nhưng tỉnh Bến Tre đã cấp phép khai thác với tổng diện tích 1.844ha.
| Thanh tra Chính phủ chỉ rõ hàng loạt sai phạm trong quản lý đất đai, khai thác khoáng sản tại tỉnh Bến Tre. |
Các vi phạm này không chỉ thể hiện ý thức, nhận thức chấp hành pháp luật kém nhưng cũng không loại trừ các yếu tố tiêu cực. Cá biệt có trường hợp UBND tỉnh cho phép thực hiện dự án trái QHSDĐ, không được sự đồng thuận của các ngành tham mưu và của chính quyền địa phương, gây bức xúc cộng đồng dân cư nơi dự án triển khai. Do đó buộc phải ngừng dự án, gây lãng phí nguồn lực của xã hội. Công tác quản lý công sản liên quan đến sắp xếp lại nhà, đất thực hiện chậm, có biểu hiện buông lỏng quản lý; một số UBND huyện tùy tiện sắp xếp xử lý và giao cấp nhà, đất sai đối tượng, sai quy định. Quỹ đất công bị buông lòng quản lý trong thời gian dài, dẫn đến đất công bị lấn chiếm, sử dụng sai mục đích ở huyện Mỏ Cày Nam, Thạnh Phú, Chợ Lách và TP Bến Tre.
Cũng theo thông báo KLTT, dù diện tích đất rừng không nhiều, nhưng công tác quản lý, bảo vệ rừng tại Bến Tre tồn tại nhiều sai phạm, yếu kém, tình trạng lấn chiếm, sử dụng đất rừng sai mục đích, sai đối tượng với diện tích khá lớn (91ha).
Trong lĩnh vực tài chính đất đai, qua thanh tra 20 dự án trên tổng số 134 dự án triển khai trong thời kỳ thanh tra, phát hiện 14 dự án có sai phạm. Các sai phạm về xác định nghĩa vụ tài chính thể hiện ở các dạng: UBND tỉnh cho phép thu hồi đất không đúng quy định điều 62 Luật đất đai 2013, dẫn đến cơ quan Thuế cho phép khấu trừ chi phí đền bù, hỗ trợ và tái định cư khi xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất chưa đúng quy định của pháp luật, buộc phải thu hồi cho ngân sách Nhà nước (NSNN) hơn 3,584 tỷ đồng.
UBND tỉnh Bến Tre cho Công ty CP Giáo dục Thành Thành Công thuê đất do Nhà nước trực tiếp quản lý không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất (QSDĐ) để thực hiện dự án Trường Mầm non và Tiểu học Quốc tế Abi tại TP Bến Tre; Công ty CP đầu tư xây dựng chợ Thành Đô thực hiện dự án đầu tư chợ Ba Vát, huyện Mỏ Cày Bắc dẫn đến tổ chức được Nhà nước giao, cho thuê đất được hưởng lợi từ việc được miễn tiền thuê đất, do đó phải thu hồi về cho NSNN hơn 7,854 tỷ đồng.
Cục Thuế và Sở TN&MT… buông lỏng quản lý
Đối với Cục trưởng Cục Thuế tỉnh cho phép miễn tiền thuê đất sai quy định với số tiền hơn 11,716 tỷ đồng. Còn Sở TN&MT buông lỏng quản lý Nhà nước về đất đai, dẫn đến Công ty CP đầu tư và khai thác Biển Đông (Nhà nước cho thuê đất để thực hiện Dự án nuôi nghêu thịt thương phẩm và được miễn tiền thuê đất cho cả thời gian thuê) góp vốn bằng QSDĐ thuê, bản chất là cho thuê lại QSDĐ thuê trả tiền thuê đất hàng năm, trái với điều 175 Luật Đất đai năm 2013, dẫn tới công ty này thu lợi trái quy định, phải thu hồi về cho NSNN số tiền 1,620 tỷ đồng.
Ngoài ra, Sở TN&MT thiếu kiểm tra, giám sát tiến độ thực hiện dự án của các tổ chức được Nhà nước giao, cho thuê đất, dẫn đến một số chủ đầu tư vi phạm pháp luật về đất đai như: Cho thuê lại QSDĐ thuê trả tiền thuê đất hàng năm, chậm đưa đất vào sử dụng, sử dụng sai mục đích...
“Tổng số tiền sai phạm về tài chính đất đai cần phải thu hồi cho NSNN hơn 24,776 tỷ đồng. Để xảy ra các vi phạm, Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre (thời kỳ 2015-2018) chịu trách nhiệm trong công tác chỉ đạo, điều hành chung. Cục trưởng Cục Thuế và người đứng đầu các đơn vị trực thuộc thời kỳ 2015-2018 chịu trách nhiệm chính đối với các sai phạm”, thông báo KLTT nêu.
Trong việc thực hiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng, cụ thể trong công tác tổ chức cán bộ, nhiều đơn vị không lập kế hoạch luân chuyển, không thực hiện chuyển đổi vị trí công tác theo quy định tại Nghị định 158/2007/NĐ-CP hoặc chuyển đổi vị trí công tác không đúng quy định. Hầu hết các đơn vị thực hiện bổ nhiệm, bổ nhiệm lại công chức, viên chức (243 trường hợp) thiếu tiêu chuẩn quản lý Nhà nước, chính trị, ngoại ngữ, tin học theo quy định tại điều 7 Thông tư 11/2014/TTBNV của Bộ Nội vụ. Có trường hợp bổ nhiệm lãnh đạo cấp sở thiếu nhiều tiêu chuẩn.
Trong công tác quản lý khai thác cát, UBND tỉnh Bến Tre khoanh định mỏ cát thuộc khu vực sông Hàm Luông ở các xã Sơn Phú, Thạnh Phú Đông (Huyện Giồng Trôm) và xã Tân Thành Bình (Huyện Mỏ Cày Bắc) vào danh mục không đấu giá quyền khai thác khoáng sản (KTKS) là trái quy định tại điều 12 Nghị định 15/2012/NĐ-CP của Chính phủ. Sở TN&MT tỉnh tham mưu cho UBND tỉnh cấp giấy phép KTKS đối với nhiều doanh nghiệp khi hồ sơ cấp phép không đảm bảo điều kiện theo quy định của Luật Khoáng sản 2010; Buông lỏng quản lý dẫn đến Công ty CP VLXD Bến Tre khai thác vượt công suất so với giấy phép KTKS trong thời gian dài tại 4 mỏ cát mà công ty được cấp phép. Cục Thuế tỉnh Bến Tre chưa có biện pháp xử lý cương quyết để thu tiền cấp quyền KTKS về cho NSNN, dẫn đến nợ đọng kéo dài, không có khả năng thu hồi hơn 16,199 tỷ đồng tiền cấp quyền KTKS.
Công ty CP VLXD Bến Tre trốn thuế hàng chục tỷ
Ngoài ra, Sở TN&MT, Cục Thuế tỉnh Bến Tre buông lỏng quản lý trong việc kiểm tra, giám sát các tổ chức được cấp phép khai thác cát trên địa bàn. Trong đó có Công ty CP VLXD Bến Tre, dẫn đến công ty này khai thác và bán cát tại mỏ cát Phụng Châu (Các xã Hòa Nghĩa, Sơn Định, Tân Thiềng, huyện Chợ Lách) và mỏ cát Tiên Thủy – An Hiệp (Các xã Tiên Thủy, An Hiệp, huyện Châu Thành) nhưng không kê khai nộp thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, không hạch toán trên sổ kế toán gây thiệt hại NSNN số tiền tạm tính ban đầu hơn 18,875 tỷ đồng. Hành vi của Công ty CP VLXD Bến Tre có dấu hiệu của tội trốn thuế. Chủ tịch UBND huyện Ba Tri cho phép giải thể HTX khai thác cát Ba Tri trong khi đơn vị này còn nợ hơn 1,927 tỷ đồng tiền cấp quyền KTKS là chưa đúng quy định của pháp luật.
Từ những sai phạm nêu trên, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre chấn chỉnh công tác quản lý, sử dụng đất đai. Chấm dứt việc giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất trái với QHSDĐ được cấp có thẩm quyền phê duyệt; Giao đất, cho thuê đất sạch (Đất công do Nhà nước trực tiếp quản lý không thông qua đấu giá QSDĐ; Thu hồi đất đối với các dự án đầu tư không thuộc các trường hợp Nhà nước thu hồi đất theo quy định của pháp luật về đất đai). Kiên quyết thu hồi các thửa đất công sử dụng sai mục đích; Giao, cho thuê trái quy định, lấn chiếm đất công trái pháp luật. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc sử dụng đất của các tổ chức kinh tế, kiên quyết thu hồi đất đã giao, cho thuê để thực hiện dự án đầu tư nhưng chủ đầu tư vi phạm điều 64 Luật Đất đai 2013 (Công ty TNHH MTV Môi trường Phong Thạnh Phát - Chủ đầu tư Dự án Nhà máy xử lý rác tại xã Đại Hòa Lộc, huyện Bình Đại).
Đối với việc quản lý khai thác cát, UBND tỉnh Bến Tre cần chỉ đạo Sở TN&MT kiểm tra, xử nghiêm Công ty CP VLXD Bến Tre về hành vi khai thác vượt công suất tại 4 mỏ cát và giao Công an tỉnh điều tra, xử lý theo quy định pháp luật đối với hành vi trốn thuế tại công ty này. Thu hồi giấy phép, tổ chức đấu giá quyền KTKS đối với các mỏ cát thuộc khu vực sông Hàm Luông nêu trên. Đồng thời có biện pháp thu hồi cho NSNN số tiền hơn 43 tỷ đồng là tiền sai phạm về tài chính đất đai, nợ đọng tiền cấp quyền KTKS, nợ đọng thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường.
