Những công việc có nguy cơ biến mất vì trí tuệ nhân tạo

Một nghiên cứu mới của Trung tâm Pew cho thấy các chuyên gia trí tuệ nhân tạo đánh giá cao tác động tích cực của công nghệ này đối với kinh tế, song cũng cảnh báo về những thay đổi sâu rộng trên thị trường việc làm, khi một số nghề nghiệp có thể bị thu hẹp hoặc xóa sổ.

Cuộc khảo sát được tiến hành với sự tham gia của hơn 1.000 chuyên gia đang nghiên cứu hoặc làm việc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, cùng với một khảo sát độc lập khác trên hơn 5.400 người trưởng thành tại Mỹ. Kết quả cho thấy 56% chuyên gia tin rằng AI sẽ mang lại tác động tích cực cho nước Mỹ trong vòng 20 năm tới. Tuy nhiên, sự lạc quan này không được số đông người dân Mỹ đồng tình, khi chỉ 17% cho rằng AI sẽ mang lại tác động tích cực tương tự.

Đáng chú ý, dù lạc quan về tương lai, phần lớn chuyên gia vẫn thừa nhận AI sẽ làm thay đổi đáng kể cấu trúc việc làm hiện tại. Nhiều công việc phổ biến có nguy cơ bị thay thế bởi các hệ thống tự động, công nghệ học máy và trí tuệ nhân tạo.

Thủ quỹ là một trong những nghề có khả năng biến mất cao nhất. 73% chuyên gia đồng ý trong tương lai gần, hệ thống thanh toán tự động sẽ thay thế con người trong việc thu ngân tại các siêu thị, cửa hàng bán lẻ. Công việc tài xế xe tải cũng được dự đoán sẽ bị ảnh hưởng mạnh mẽ do sự phát triển nhanh chóng của xe tự lái. Mặc dù chỉ 33% công chúng cho rằng nghề lái xe sẽ giảm đi, 62% chuyên gia lại tin tưởng công nghệ sẽ sớm đủ mạnh để thay thế phần lớn công việc này.

Một phát hiện đáng chú ý khác là sự suy giảm trong lĩnh vực báo chí. 60% chuyên gia cho rằng AI sẽ thay thế nhà báo ở các công việc như viết bản tin, tổng hợp dữ liệu và chỉnh sửa văn bản. Tỷ lệ tương tự cũng tin rằng công nhân nhà máy sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề từ tự động hóa. 50% chuyên gia dự báo AI sẽ làm thay đổi vai trò lập trình viên.

Bên cạnh những dự báo về tác động kinh tế và lao động, báo cáo cũng đưa ra cảnh báo đáng lo ngại về bất bình đẳng giới trong việc tiếp cận và thụ hưởng lợi ích từ AI. Nhiều công việc vốn do phụ nữ đảm nhiệm, như hành chính văn phòng, chăm sóc khách hàng, đang nằm trong nhóm có nguy cơ cao bị thay thế bởi các hệ thống tự động. Xu hướng này không chỉ làm giảm cơ hội việc làm dành cho nữ giới, mà còn đẩy sâu thêm khoảng cách giới trong thị trường lao động hiện đại. Ngay trong chính cộng đồng chuyên gia AI, sự khác biệt về giới cũng được thể hiện rõ rệt. Chỉ 36% nữ chuyên gia tin rằng AI sẽ mang lại tác động tích cực cho xã hội, trong khi con số này ở nam giới là 63%. Bên cạnh đó, nam giới cũng tỏ ra lạc quan hơn về việc hưởng lợi cá nhân từ sự phát triển của AI, cho thấy một sự phân hóa đáng kể trong cách tiếp cận và kỳ vọng giữa hai giới đối với công nghệ này.

Một điểm chung đáng chú ý giữa giới chuyên gia và công chúng là sự hoài nghi về khả năng quản lý hiệu quả của chính phủ đối với trí tuệ nhân tạo. Cả hai nhóm đều bày tỏ mong muốn có các quy định kiểm soát rõ ràng và chặt chẽ hơn nhằm đảm bảo AI được phát triển và ứng dụng một cách có trách nhiệm trong đời sống. Dù thừa nhận AI có tiềm năng mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt trong lĩnh vực chăm sóc y tế, phần lớn ý kiến đều cho rằng công nghệ này khó có thể cải thiện đáng kể độ chính xác của thông tin truyền thông, cũng như không đủ khả năng đảm bảo sự công bằng trong các kỳ bầu cử.

Đọc thêm: Trí tuệ nhân tạo dự báo có thể ảnh hưởng đến 40% việc làm toàn cầu

Jeff Gottfried, Phó Giám đốc nghiên cứu của Pew, nhận định nghiên cứu này không nhằm phân định đúng sai giữa các nhóm, mà hướng đến việc hiểu rõ hơn những lo ngại chính đáng về AI từ cả chuyên gia lẫn công chúng. Ông nhấn mạnh việc phát triển AI cần đi đôi với chính sách hỗ trợ người lao động, đặc biệt là các nhóm có nguy cơ bị thay thế, để đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên công nghệ mới.