Ngày 25/11, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (IPSARD), Cục BVTV (Bộ NN&PTNT) cùng Tổ chức CropLife châu Á (CLA) đồng chủ trì hội thảo “Sử dụng thuốc BVTV có trách nhiệm, an toàn và hiệu quả hướng đến hệ thống thực phẩm bền vững”.
Nhận thức chưa đầy đủ
Tại hội thảo, Trung tâm Phát triển nông thôn (RUDEC) thuộc IPSARD và các đối tác nghiên cứu quốc tế (Kynetec, ideas42) đã chia sẻ các kết quả nghiên cứu về “Đánh giá của nông dân về vai trò các sản phẩm hóa chất nông nghiệp”, và “Nghiên cứu hành vi của nông dân để cải thiện thực hành sử dụng hóa chất nông nghiệp có trách nhiệm” hơn. Các nghiên cứu được tiến hành trong giai đoạn 2019 - 2022, với sự hỗ trợ của CropLife châu Á.
Nghiên cứu “Đánh giá của nông dân về vai trò của hóa chất nông nghiệp” do Trung tâm Phát triển nông thôn và Kynetec thực hiện thông qua phỏng vấn 520 nông dân trồng lúa, cà phê, chè, cao su, cây có múi, xoài, thanh long tại 7 vùng trồng và 36 chuyên gia (nhà nghiên cứu, cán bộ quản lý địa phương, công ty sản xuất thuốc BVTV).
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, người nông dân vẫn phụ thuộc vào thuốc BVTV và coi thuốc BVTV đóng góp quan trọng cho đầu ra sản xuất nông nghiệp, cả về sản lượng cũng như chất lượng. Trong đó nông dân trồng các cây lương thực và cây ăn quả (lúa, xoài, thanh long, cây có múi) đánh giá cao về đóng góp của thuốc BVTV hơn so với nông dân trồng các cây công nghiệp (cao su, cà phê).
Nghiên cứu cũng xác nhận, quá trình chuyển đổi sang các biện pháp thay thế cho thuốc BVTV hóa học đòi hỏi thời gian dài và các nỗ lực chung lớn. Bởi vậy, giải pháp quan trọng hiện nay để chuyển sang mô hình sản xuất nông nghiệp bền vững hơn là nâng cao nhận thức, cải thiện thói quen sử dụng hoá chất nông nghiệp và thực hành canh tác bền vững cho nông dân.
Tìm hiểu sâu hơn về những yếu tố ảnh hưởng tới thực hành sử dụng thuốc BVTV của nông dân, RUDEC đã tiếp tục phối hợp với ideas42 – một tổ chức quốc tế chuyên nghiên cứu về khoa học hành vi, tiến hành khảo sát 180 hộ nông dân trồng lúa, chè, xoài, cam và phỏng vấn chuyên sâu với 50 đối tượng khác (cán bộ BVTV, khuyến nông, công ty thuốc BVTV, cửa hàng bán thuốc BVTV, người thu gom nông sản, công ty xuất khẩu).
Qua khảo sát cho thấy, người nông dân chưa nhận thức đầy đủ về vấn đề dư lượng thuốc BVTV cũng như cách thức quản lý dư lượng từ khâu canh tác. Một số nguyên nhân bao gồm: Họ không trực tiếp nhận được phản hồi về mức dư lượng trên cây trồng của họ từ người thu mua; họ không có cách để kiểm tra dư lượng mà chỉ quan tâm nhiều tới năng suất, sản lượng và mẫu mã sản phẩm sau thu hoạch…
Từ các kết quả đó, nghiên cứu đã đề xuất một số các giải pháp để tăng cường trao đổi thông tin, tập huấn cho nông dân về dư lượng và quản lý dư lượng thuốc BVTV cũng như cung cấp cho họ những công cụ đơn giản để kiểm tra dư lượng tại chỗ. Đồng thời tăng cường khuyến cáo và phản hồi kịp thời để nông dân có thể điều chỉnh mức độ sử dụng và kiểm soát dư lượng ngay từ khâu canh tác. Qua đó, góp phần thúc đẩy xây dựng nền nông nghiệp có trách nhiệm và cạnh tranh.
Tăng cường kiểm tra, giám sát
Thời gian qua, nền kinh tế Việt Nam đã có sự phát triển vượt bậc với sự đóng góp quan trọng của ngành nông nghiệp cả về năng suất, sản lượng và giá trị xuất khẩu. Việt Nam đang nỗ lực chuyển đổi hệ thống thực phẩm theo hướng minh bạch, công bằng và hiệu quả.
Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn bền vững giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 cũng khẳng định “nông nghiệp là lợi thế, nền tảng bền vững của quốc gia” và nhấn mạnh quan điểm “sản xuất nông nghiệp có trách nhiệm, hiện đại, hiệu quả và bền vững”.
Phó Cục trưởng Cục BVTV Huỳnh Tấn Đạt cho biết, thời gian tới, Cục sẽ tăng cường quản lý chặt chẽ thuốc BVTV ở tất cả các khâu từ khảo nghiệm, đăng ký, sản xuất, buôn bán, sử dụng, kiểm soát dư lượng trong nông sản, thu gom và xử lý bao bì sau sử dụng.
Cùng với đó, tiếp tục rà soát, loại bỏ các hoạt chất thuốc BVTV có nguy cơ cao ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người, môi trường sinh thái để loại bỏ khỏi danh mục theo quy định. Khuyến khích nghiên cứu, chuyển giao, sản xuất, kinh doanh và ứng dụng biện pháp sinh học, thuốc BVTV sinh học.
“Đặc biệt, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, áp dụng các biện pháp truy xuất nhanh nguồn gốc thuốc BVTV lưu thông qua hệ thống QR code, công nghệ 4.0 như bẫy đèn, viễn thám, dự tính dự báo, máy bay không người lái… trong sản xuất nông nghiệp” – TS Huỳnh Tấn Đạt cho biết thêm.
Ngoài ra, Cục BVTV sẽ tăng cường phối hợp, tổ chức triển khai hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành quy định pháp luật trong sản xuất, nhập khẩu, buôn bán, sử dụng… thuốc BVTV.
