Nuôi trồng thủy sản - hướng đi bền vững cho người trẻ

Ngành học gắn với thực tiễn

Nuôi trồng thủy sản là ngành khoa học - kỹ thuật thuộc lĩnh vực nông nghiệp, chuyên nghiên cứu và ứng dụng các tiến bộ khoa học để nuôi dưỡng, chăm sóc và khai thác các loài sinh vật sống dưới nước như cá, tôm, cua, nhuyễn thể, rong biển… trong các môi trường nước ngọt, lợ và mặn. Sản phẩm của ngành không chỉ phục vụ nhu cầu thực phẩm trong nước mà còn là nguồn nguyên liệu quan trọng cho công nghiệp chế biến, xuất khẩu, đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế quốc dân.

Với lợi thế đường bờ biển dài, hệ thống sông ngòi, ao hồ phong phú, Việt Nam được đánh giá là quốc gia có nhiều tiềm năng phát triển nuôi trồng thủy sản. Trong nhiều năm qua, Nhà nước đã xác định đây là một trong những ngành kinh tế then chốt, giữ vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế gắn với bảo vệ tài nguyên và môi trường vùng lãnh hải.

Theo đánh giá của các chuyên gia, cùng sự phát triển không ngừng của khoa học - công nghệ và yêu cầu ngày càng cao về chất lượng sản phẩm, an toàn sinh học và bảo vệ môi trường, ngành nuôi trồng thủy sản đang rất cần đội ngũ nhân lực có trình độ chuyên môn cao. Thực tế cho thấy, dù là ngành có tỷ lệ sinh viên ra trường có việc làm ổn định, nhưng nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành hiện vẫn còn thiếu hụt.

Một trong những yếu tố tạo nên sức hút của ngành nuôi trồng thủy sản là chương trình đào tạo mang tính thực hành cao, gắn chặt với thực tế sản xuất. Sinh viên theo học ngành này được trang bị kiến thức chuyên môn về sản xuất giống nhân tạo, quản lý các yếu tố môi trường nước, dinh dưỡng, phòng và trị bệnh cho động vật thủy sản, đồng thời tiếp cận kiến thức về kinh tế và quản lý sản xuất.

Quá trình đào tạo chú trọng phương châm “học đi đôi với hành”. Bên cạnh các học phần lý thuyết, sinh viên được tham gia nghiên cứu khoa học ứng dụng, thực hành tại phòng thí nghiệm, trại thực nghiệm và các cơ sở nuôi trồng thủy sản. Thông qua đó, người học từng bước hình thành năng lực chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp và khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế.

Ngành nuôi trồng thủy sản cũng có mối liên kết chặt chẽ với DN. Sinh viên được tham gia các chương trình trải nghiệm thực tế, thực tập tại các công ty, tập đoàn thủy sản, qua đó hiểu rõ hơn quy trình sản xuất, yêu cầu kỹ thuật và nhu cầu nhân lực của DN. Đây là nền tảng quan trọng giúp sinh viên thích nghi nhanh với môi trường làm việc sau khi tốt nghiệp.

Theo các chuyên gia, chính sự gắn kết giữa đào tạo và thực tiễn đã tạo lợi thế cho sinh viên ngành nuôi trồng thủy sản trên thị trường lao động. Người học không chỉ nắm vững kiến thức chuyên môn mà còn có kỹ năng thực hành, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sản xuất hiện đại.

Sau khi tốt nghiệp, kỹ sư ngành nuôi trồng thủy sản có thể làm việc tại các cơ sở nuôi trồng thủy hải sản; trại sản xuất giống; công ty cung cấp thức ăn, dịch vụ kỹ thuật thủy sản; DN tư vấn và chuyển giao công nghệ. Ngoài ra, cơ hội công tác tại các cơ quan khuyến ngư, cơ quan quản lý nhà nước về thủy sản, viện nghiên cứu, trung tâm ứng dụng khoa học hay các cơ sở đào tạo cũng rất rộng mở.

Bên cạnh con đường làm việc tại DN và cơ quan nhà nước, nhiều sinh viên sau khi ra trường đã lựa chọn hướng khởi nghiệp. Các mô hình nuôi trồng thủy sản ứng dụng công nghệ cao, nuôi theo chuỗi giá trị, thân thiện với môi trường đang mở ra cơ hội phát triển kinh tế bền vững cho người trẻ.

Đào tạo bài bản, cơ hội rộng mở

Hiện nay, cả nước có nhiều cơ sở đào tạo ngành nuôi trồng thủy sản, trong đó có thể kể đến: Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Trường Đại học Nha Trang, Trường Đại học Nông lâm (Đại học Huế), Đại học Vinh, Trường Đại học Nông lâm TP Hồ Chí Minh, Trường Đại học Nông lâm (Đại học Thái Nguyên) và nhiều trường đại học khu vực Tây Nam Bộ.

Đứng trước yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động, chương trình đào tạo ngành nuôi trồng thủy sản được các cơ sở tích cực cập nhật và hoàn thiện. Các trường sử dụng nhiều tổ hợp xét tuyển nhưng chủ yếu xoay quanh các môn Toán, Vật lý, Hóa học, Sinh học và Tiếng Anh, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho thí sinh lựa chọn ngành học phù hợp với năng lực.

Học viện Nông nghiệp Việt Nam là một trong những cơ sở đào tạo hàng đầu về lĩnh vực này. Sinh viên theo học ngành nuôi trồng thủy sản tại học viện được trang bị kiến thức chuyên sâu về thiết kế, tổ chức và quản lý các hoạt động nuôi trồng, tham gia nghiên cứu cải tiến công nghệ, tư vấn phát triển nuôi trồng thủy sản bền vững và chuyển giao kỹ thuật cho sản xuất. Bên cạnh kiến thức chuyên môn, sinh viên còn được chú trọng rèn luyện kỹ năng mềm thông qua các lớp học kỹ năng, hoạt động ngoại khóa và seminar chuyên đề.

Với gần 65 năm đào tạo trình độ đại học, Trường Đại học Nha Trang là một trong những cơ sở đào tạo ngành nuôi trồng thủy sản sớm nhất cả nước. Trong nhiều năm liền, đây là nhóm ngành có tỷ lệ sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp cao. Nhà trường chú trọng tổ chức các hoạt động tham quan, thực hành và thực tập tại các cơ sở sản xuất giống, trang trại nuôi trồng thủy sản và DN quy mô lớn, giúp sinh viên tiếp cận thực tế ngay từ năm đầu học.

Trong quá trình học tập, sinh viên được thực hành thường xuyên tại phòng thí nghiệm, trại thực nghiệm, trực tiếp thao tác các kỹ thuật chuyên môn như kiểm tra chất lượng nước, chẩn đoán bệnh, nuôi vi tảo, quản lý môi trường và chăm sóc động vật thủy sản. Các đợt thực tập dài hạn và đồ án tốt nghiệp thường gắn với nhu cầu thực tế của DN, mở ra cơ hội hợp tác và tuyển dụng sau khi ra trường.

Theo các chuyên gia, để gắn bó lâu dài với ngành nuôi trồng thủy sản, người học không cần những tố chất quá đặc biệt, nhưng cần có niềm yêu thích thiên nhiên, môi trường, hứng thú với việc chăm sóc vật nuôi, cây trồng. Khả năng ghi nhớ, phân loại sinh vật, yêu thích các môn khoa học tự nhiên như sinh học, hóa học, địa lý cũng là lợi thế. Bên cạnh đó, ngành học này đòi hỏi người làm nghề có tính kỷ luật cao, khả năng làm việc độc lập và tinh thần trách nhiệm, bởi đặc thù sản xuất thủy sản gắn liền với điều kiện môi trường, thời tiết và quy trình kỹ thuật nghiêm ngặt.

Ngành nuôi trồng thủy sản đã, đang từng bước khẳng định vai trò là ngành học gắn với thiên nhiên, sản xuất và phát triển bền vững. Với những người trẻ yêu môi trường, mong muốn theo đuổi một nghề nghiệp ổn định, có giá trị kinh tế và đóng góp lâu dài cho xã hội, đây là lựa chọn đáng cân nhắc cho tương lai.