Phân luồng học sinh học nghề theo hướng tự nguyện, thực chất

Không nên phân luồng học sinh sau THCS

Với kỷ nguyên số, yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thì không thể dựa trên nền tảng học sinh có mặt bằng học vấn THCS. Việc phân luồng 40% học sinh tốt nghiệp THCS đi học nghề không hiệu quả, bởi suốt nhiều năm nay học sinh và phụ huynh luôn mong muốn con học hết THPT. Từ quan điểm này, đại biểu Quốc hội Nguyễn Công Long (Đoàn tỉnh Đồng Nai) đề nghị, chúng ta lấy học sinh tốt nghiệp THPT để phân luồng. Bởi phân luồng hiện nay cũng không hiệu quả và chấm dứt sự kinh hoàng của hàng triệu phụ huynh và học sinh mỗi kỳ thi vào lớp 10.

Trước các chất vấn của đại biểu Quốc hội về phân luồng học sinh, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết: “Việc phân luồng chia theo tỷ lệ 40% - 60%, tức là 40% học sinh sau học THCS đi học trường nghề, còn lại 60% học lên THPT là cách phân chia rất cứng nhắc, thiếu căn cứ, kể cả khoa học và thực tiễn. Chúng tôi đang biên soạn, đề xuất nghị định khác thay thế theo hướng việc hướng nghiệp phải thực chất, tự nguyện để đảm bảo học sinh có nguyện vọng đều được học ở bậc THPT”.

Trao đổi về việc phân luồng 40% học sinh sau THCS đi học nghề, TS Nguyễn Tùng Lâm – Phó Chủ tịch Hội Khoa học tâm lý giáo dục Việt Nam, cho rằng, không nên có quy định phân luồng sau THCS bằng tỷ lệ phần trăm. Mục tiêu định hướng nghề nghiệp là phải tập trung làm cho học sinh THCS thấy được vai trò của nghề nghiệp để các em có sự lựa chọn cho đúng, phải làm được 3 nội dung. Thứ nhất là học sinh đánh giá đúng năng lực sở trường của mình. Thứ hai, học sinh phải hiểu được thị trường lao động hiện nay đang cần tuyển nhân lực những ngành nghề nào. Thứ ba là học sinh có suy nghĩ, định hướng mong muốn trở thành người như thế nào và làm nghề gì.

“Khi học sinh lên bậc THPT thì phải chọn được môn học phù hợp với định hướng nghề nghiệp của mình. Thế nhưng, hiện nay, chúng ta làm chưa tốt định hướng nghề nghiệp ở cấp hai, chưa đạt được yêu cầu là sau này các em trở thành kỹ thuật viên, bác sĩ, kỹ sư... Vì thế, khi học sinh lên cấp ba không biết chọn môn học gì để sau này thi tốt nghiệp THPT, xét tuyển vào đại học cho đúng với định hướng nghề nghiệp. Hoặc có những học sinh theo xu hướng môn nào dễ đạt điểm cao thì đăng ký, chứ không phải vì nhu cầu phát triển của bản thân và nghề nghiệp của các em. Đây chính là hạn chế, Bộ GD&ĐT cần làm cho rõ vấn đề này” - Chủ tịch Hội đồng giáo dục Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) Nguyễn Tùng Lâm cho hay.

Trường nghề nâng cao chất lượng đào tạo để thu hút học sinh

Theo TS Hoàng Ngọc Vinh – nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp - Bộ GD&ĐT, việc phân luồng học sinh 40% - 60% sau THCS là làm theo kiểu bốc thuốc, không có cơ sở khoa học, không định rõ được tương lai thị trường việc làm. Hơn nữa, bây giờ khoa học công nghệ thay đổi rất nhanh; thế giới khuyến cáo người lao động thế kỷ 21 phải có học vấn tối thiểu THPT, tức là hết lớp 12. Vì thế, học sinh học hết THPT thì có thể đi học nghề sẽ dễ dàng. Và trong bối cảnh công nghệ thay đổi liên tục, khi người lao động đủ kiến thức nền tảng thì có thể tự học, học thêm. Còn nếu học sinh chỉ học hết lớp 9 rồi đi học nghề thì chưa đủ kiến thức để làm việc suốt đời.

Đồng thời, ông Hoàng Ngọc Vinh cũng chia sẻ về việc các nước trên thế giới hướng nghiệp cho học sinh từ năm học lớp 1. Thậm chí, người ta lồng ghép, tích hợp hướng nghiệp vào chương trình học từ rất sớm (ví dụ như trường mầm non, mẫu giáo dạy cho các bé tập làm bác sĩ, đầu bếp...), sau này hướng nghiệp ở bậc tiểu học, THCS, THPT. Từ thực tiễn hiện nay, ông Hoàng Ngọc Vinh cho rằng, tốt nhất là tăng tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT và cần có nhiều con đường để học sinh học lên THPT. Về phía các trường nghề phải nâng cao chất lượng đào tạo bằng việc đổi mới chương trình, dạy tích hợp văn hóa với kỹ năng nghề thì mới có sức hút học sinh. Đồng thời, học nghề gắn với thực hành, thực tập, học văn hóa thì học sinh mới có động lực học.

Việc chọn nghề nghiệp phải phụ thuộc vào nhận thức của học sinh và trải nghiệm của các em, rất cần được xã hội tạo điều kiện. Ông Nguyễn Tùng Lâm cho rằng, hiện nay, việc học sinh cấp 3 đi trải nghiệm ở các trường nghề, cơ sở sản xuất để xem nghề nào phụ hợp với các em còn rất hạn chế. Trong khi nhiều nước quy định các DN, trường nghề phải đón học sinh đến để giới thiệu ngành nghề đào tạo để giáo dục nghề nghiệp cho các em và tuyển được thí sinh.

Mục tiêu của chúng ta là học sinh biết chọn nghề và học ra nghề, làm việc được. Do đó, ông Phạm Đức Vinh – nguyên Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Công nghiệp Hà Nội cho rằng, bây giờ, tâm lý của người dân muốn con học lên THPT, thi tốt nghiệp THPT, có đủ sức khỏe, nhận thức, sau đó tham gia học nghề, học đại học sẽ tốt hơn. Việc học nghề là theo thực tiễn của thị trường lao động và phải có quy hoạch mạng lưới các trường nghề, không được xây dựng theo cảm tính là thất bại.

Về việc tư vấn cho học sinh có lựa chọn học nghề mang lại hiệu quả, ông Phạm Đức Vinh chia sẻ cách làm của Trường Cao đẳng nghề Công nghiệp Hà Nội đó là, nhà trường tổ chức đưa học sinh đến trường tham quan các mô hình đào tạo nghề, xưởng thực hành. Sau đó, các em vào hội trường để được đại diện nhà trường, DN, người học nghề đã thành đạt tư vấn, trao đổi, giải đáp thắc mắc về học nghề, cơ hội việc làm. Từ đó giúp các em có suy nghĩ, quyết định lựa chọn ngành nghề phù hợp với mong muốn của bản thân và định hướng của thị trường lao động trong giai đoạn mới.