Phở Hà Nội: Hương xưa giữa nhịp sống hôm nay
Kinhtedothi - Từ những gánh hàng rong nép mình trong con ngõ nhỏ phố cổ, đến những quán phở nức tiếng khắp năm châu, phở Hà Nội vẫn giữ trong mình một hồn cốt riêng, giản dị mà tinh tế, dân dã mà thanh tao. Mỗi bát phở không chỉ là món ăn, mà là ký ức, là hơi thở của thành phố, nơi người Hà Nội gửi gắm tình yêu, niềm tự hào và cả chút hương xưa còn vương lại giữa nhịp sống hiện đại.
Phở – thanh âm của phố cũ, hồn xưa Hà Nội
Giữa lòng phố cổ, khi sương sớm còn đọng trên mái ngói, mùi nước dùng phở đã quyện vào không gian, hòa cùng tiếng bước chân và nhịp sống đầu ngày. Phở hiện hữu như một thanh âm thân thuộc của Hà Nội – giản dị, trầm lắng mà bền bỉ. Từ những năm đầu thế kỷ XX, phở đã len lỏi trong các khu phố cổ: Hàng Trống, Hàng Bông, Lý Quốc Sư, Hàng Gai… Mỗi quán phở, mỗi gánh hàng đều gắn với một câu chuyện riêng, có khi là ký ức của một gia đình, có khi là dấu ấn của cả một thời. “Ngày xưa, phở gánh còn len lỏi qua từng ngõ nhỏ, đi đến đâu là mang theo hương vị của cả một khu phố,” bà Lê Thị Minh Lý, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hoá Việt Nam chia sẻ tại tọa đàm “Phở – Câu chuyện văn hóa phi vật thể trong dòng chảy công nghiệp sáng tạo”.
Không gian giới thiệu gia vị Phở Hà Nội. Ảnh: Duy Khánh
Theo lời kể của bà Lê Thị Minh Lý, giữa những năm tháng khó khăn, người Hà Nội vẫn giữ thói quen tìm đến bát phở nóng để khởi đầu ngày mới, như một cách lưu giữ nếp sống thanh lịch của đô thị. Phở là món ăn khiến người ta nhận ra Hà Nội ngay từ hương thơm; hương phở ấy, qua bao thăng trầm, vẫn còn vương lại như dấu ấn của thành phố ngàn năm.
Không chỉ là món ăn, phở đã trở thành một phần trong đời sống tinh thần của người Việt. Mỗi bát phở chứa đựng vị ngọt của nước dùng, vị đậm đà của ký ức và tình người. Nó khiến con người gần gũi nhau hơn, gợi nhớ những sớm mai rủ nhau ăn phở, những buổi chuyện trò ấm cúng bên bàn ăn nhỏ. Cái đặc biệt của phở là ở chỗ nó không bị gò bó trong khuôn mẫu. Mỗi người, mỗi vùng miền đều có cách nấu riêng, nhưng đều giữ được cái “hồn” của phở – sự thanh tao, hài hòa và tinh tế. TS. Vũ Thế Long, nhà nghiên cứu ẩm thực nhận định: “Phở là món ăn mang tinh thần dân chủ rõ rệt. Không ai có thể áp đặt thế nào là phở chuẩn, bởi mỗi người có quyền giữ lấy hương vị mình yêu thích”.
Theo ông Long, chính sự cởi mở đó đã giúp phở tồn tại và phát triển lâu dài. Giữa nhịp sống hiện đại, phở vẫn giữ được vẻ thanh nhã vốn có. Trong từng nồi nước dùng là sự kiên nhẫn của người nấu, trong từng lát thịt là sự khéo léo và tinh tế. Phở vì thế vừa dân dã, vừa sang trọng; vừa gần gũi mà vẫn khiến người ta nể phục – như chính cốt cách người Hà Nội: nền nã, thanh lịch, bền bỉ qua năm tháng.
“Mỏ vàng” phát triển công nghiệp văn hoá
Hành trình của phở không dừng lại trong những con phố nhỏ. Từ bàn ăn bình dị của người dân Thủ đô, phở đã bước ra thế giới. Ở Paris, ở Tokyo hay Seoul, thật dễ để bắt gặp một quán phở Việt Nam. Với người xa quê, đó là nơi tìm lại hương vị thân thuộc; còn với bạn bè quốc tế, phở là cánh cửa để hiểu thêm về văn hóa Việt.
Theo ông Nguyễn Thường Quân, Chủ tịch Hiệp hội Dạy nghề và Việc làm đầu bếp Việt Nam, phở chính là “mỏ vàng” của công nghiệp sáng tạo. Mỗi bát phở là một câu chuyện văn hóa. Nấu phở không chỉ là kỹ năng, mà còn là cách gửi gắm tình yêu.
Hình ảnh Phở Hà Nội được quảng bá tại Trung tâm thương mại Tasco Mall (số 7-9 đường Nguyễn Văn Linh, phường Việt Hưng, Hà Nội). Ảnh: Duy Khánh
Trong bối cảnh Việt Nam thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa, phở được xem là minh chứng sinh động cho giá trị kinh tế của văn hóa. Từ món ăn dân dã, phở đã trở thành sản phẩm mang thương hiệu quốc gia, được nhận diện và yêu thích trên toàn cầu. Ở đó, bản sắc và sáng tạo không đối lập mà cùng tạo nên sức sống cho một di sản đang vận động.
“Hy vọng một ngày nào đó, phở sẽ được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại” - bà Bùi Thanh Loan, thế hệ thứ ba của thương hiệu Phở Thìn Bờ Hồ, bày tỏ. Với bà, cũng như nhiều người Hà Nội, di sản ấy không chỉ nằm ở danh xưng, mà ở việc mỗi ngày vẫn có người giữ gìn hương vị xưa. Bởi trong từng bát phở nóng hổi giữa lòng TP, vẫn có đâu đó hơi thở của một Hà Nội thanh lịch và nhân hậu – một Hà Nội biết làm giàu bằng ký ức, và đi tới tương lai bằng chính bản sắc của mình.
Phở cũng là câu chuyện về sức sáng tạo của người Việt trong thời kỳ hội nhập. Khi những giá trị văn hóa được khai thác đúng hướng, phở không chỉ là món ăn, mà còn trở thành sản phẩm du lịch, sản phẩm truyền thông và là đại sứ văn hóa đầy sức sống. Việc đưa phở vào không gian lễ hội, các chương trình quảng bá du lịch, hay trong những tuần lễ ẩm thực quốc tế đã giúp phở tiến gần hơn tới danh hiệu “di sản sống” – một biểu tượng bền vững của văn hóa Việt Nam trong dòng chảy công nghiệp sáng tạo.
